امروز در مراسم تودیع وزیر ارتباطات و معارفه نیکزاد، سرپرست جدید این وزارت‌خانه، علی نیکزاد اشاره کرد که پروژه‌های بومی کردن اینترنت و حوزه آی‌تی در کشور در دوران سرپرستی وی همچنان ادامه خواهد داشت، حال‌ آن که نوع نگرش دولت نهم و دهم به این موضوع، به گونه‌ای بوده که افکار عمومی در کشور، این پروژه را محدودیتی اساسی در ارتباطات جهانی به شمار آورده‌اند. واقعیت پشت ملی کردن حوزه آتی چیست؟
به گزارش «تابناک»، علی نیکزاد، وزیر راه و شهرسازی، امروز در مراسم تودیع وزیر ارتباطات ـ که البته رضا تقی‌پور غایب آن بود ـ اشاره کرده است: شبکه ملی اطلاعات، ایمیل بومی، بومی سازی سیستم عامل، موتور جستجوی بومی و پروژه‌هایی از این دست با منابع و منافع بخش خصوصی حمایت خواهد شد.

بنا بر این گزارش، از هنگام آغاز بحث‌ها پیرامون راه‌اندازی اینترنت بومی و ملی و در واقع بومی سازی حوزه آی تی کشور با ابزاری همچون موتور جستجوی ملی، ‌ای‌میل ملی و سیستم عامل ملی، افکار عمومی در درون، همواره با این ذهنیت به این مسائل نگاه کرده‌اند که همه این‌ها به معنای ایجاد محدودیت در استفاده از حوزه آی تی و کنترل بیشتر بر ارتباطات شهروندان است.

این مسأله‌ای است که هنوز به قوت خود باقی است؛ هرچند رضا تقی‌پور، وزیر سابق ارتباطات کشور، خنثی کردن تهدیدات سایبری از سوی دشمنان نظام را همواره توجیهی برای این پروژه‌ها می‌داند، افکار عمومی نظر دیگری دارند.

احمد معتمدی، وزیر ارتباطات دوره ریاست جمهوری محمد خاتمی در گفت‌وگو با تابناک ـ که دیروز بخشی از آن منتشر شد ـ نگاه دیگری به بومی‌سازی حوزه آی تی در کشور دارد.

نگاهی متفاوت به بحث بومی سازی
وی بر این باور است، از دو نگاه می‌توان به این امر نگریست؛ نخست این که باید قطعاً حساس باشیم با توجه به دشمنی‌های موجود علیه کشور، این بحث مهم و خوبی است. پس از یازده سپتامبر شک نکنید که اکنون آمریکا ده برابر ما بر ارتباطات شهروندانش تسلط دارد. ما باید حساس باشیم. پدید آوردن امکاناتی که اگر مشکلی پیش آمد و قطعی ایجاد شد، اینترنت ملی و ارتباطات داخلی به هم نریزد نیز لازم است. ما هم روی این موضوع حساس بودیم و آن را ضروری می‌دانستیم؛ با این تفاوت که سر و صدایی نمی‌کردیم تا التهابی در میان مردم ایجاد نشود.

معتمدی اشاره می‌کند که: مردم در آمریکا ده برابر زیر ذره‌بین هستند، ولی این احساس در میان شهروندان این کشور به هیچ وجه به این اندازه نیست. اکنون در کشور همه گمان می‌کنند همه ارتباطات آن‌ها در کنترل است، در صورتی که اگر هم بخواهیم اصلاً امکان این کار نیست. ما هم‌اکنون این حس ناامنی را در جامعه پدید آورده‌ایم و بد کار کرده‌ایم؛ حساسیت درست اما راهکار‌ها اشتباه بوده است.

معتمدی با اشاره به لزوم کنترل حاکمیتی بر ارتباطات برای مقابله با تهدیدات دشمنان، می‌گوید: ایجاد سازوکاری که اگر زمانی دشمنان خواستند برای ما مشکل ارتباطی پیش آورند، بتوانیم از آن گذر کنیم (مثلاً اگر خواستند گیت‌وی ما را قطع کنند) کاری بسیار ساده بوده. هم‌اکنون نیز با کمک یک کور فیبر نوری و PAP‌ها در عرض پنج یا شش ماه، می‌توان شبکه اینترنت ملی راه‌اندازی کرد و اکنون ما در دانشگاه امیر کبیر این کار را کرده‌ایم. من نمی‌دانم چرا این بحث این اندازه مشکل شده و عملی هم نشده، در صورتی که می‌توان به آسانی با امکانات موجود این کار را انجام داد؛ راه برگزیده بسیار نادرست است.

آیا ما می‌فهمیم سیستم عامل یعنی چه؟
معتمدی به نکته چشمگیری در ایجاد سیستم عامل ملی اشاره می‌کند و این پروژه را اساساً بی‌منطق و بیهوده می‌داند: از سویی ایجاد سیستم عامل ملی به چه معناست؟! آیا ما اصلاً می‌فهمیم سیستم عامل یعنی چه؟ فرض کنید، یک سیستم عامل ملی حتی از ویندوز و یونیکس و لینوکس قوی‌تر ایجاد کردیم؛ چه فایده‌ای دارد؟ قرار است کدام نرم‌افزار روی این سیستم عامل اجرا شود؟ ویندوز ارزشش تنها به خود سیستم عامل نیست بلکه به هزاران نرم‌افزار کاربردی است که برای آن عرضه می‌شود. متخصصین هم این بحث‌ها را نمی‌پذیرند.

رویکرد معتمدی این است که ما می‌توانیم به جای این کار‌ها، روی صادرات نرم‌افزار سرمایه‌گذاری کنیم. مگر اروپا برای خود سیستم عامل درست کرده؟ اکنون همه تقسیم کار کرده‌اند. یک زمانی شاید ده شرکت روی میکروپروسسور کار می‌کردند که اکنون به دو مورد محدود شده، زیرا کار‌ها تخصصی و تقسیم شده است.

اینجاست که باید کار ملی شود

معتمدی تأکید می‌کند، این به معنای مخالفت با ملی شدن آی تی نیست؛ اما همه چیز باید در جای خود باشد. مثلاً در سال پایانی در دوره خود ما، شصت میلیارد تومان برای توسعه آی تی در وزارتخانه‌ها اختصاص دادیم، که البته سازمان مدیریت هم مخالف بود. هفت یا هشت ماه طول کشید که سازمان مدیریت را قانع کنیم که این کار دخالت در وظایف سازمان مدیریت نیست، بلکه گسترش آی‌تی است که سازمان مدیریت هم سرانجام آن را پذیرفت.

ما بهترین افراد را در دانشگاه‌ها در زمینه آی‌سی‌تی داریم؛ اما متأسفانه همه به خارج از کشور مهاجرت می‌کنند. اینجاست که باید کار ملی و زمینه برای کار در داخل توسط متخصصان فراهم شود. کار دولت این مورد است، که ایجاد اشتغال و ارزآوری دارد. هند و کره هم همین کار را انجام داده و زیرساخت‌ها را درست کرده‌اند.

وزیر اسبق ارتباطات کشور، بار دیگر تأکید دارد: به نظر من، اصل بحث شبکه ملی به مفهوم تقویت توانایی‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری در بخش آی سی تی، بحث درستی است، ولی راهکارهای انتخابی اشتباه است.