شخصی به امام صادق(ع) عرض کرد: من نمی‌توانم با دستم کار کنم و راه تجارت را نیز به خوبی نمی‌دانم و اکنون محروم محتاج هستم. آن حضرت فرمود: کارگری کن و بر سر خود بار ببر تا بی‌نیاز شوی!

به گزارش فارس، سحرخیزی و کسب روزی حلال از جمله اموری است که سیره بسیاری از پیامبران و ائمه اطهار علیهم‌السلام بوده و احادیث فراوانی نیز در این خصوص وارد شده است که در این نوشتار به گزیده‌ای از این احادیث که در کتاب گران‌سنگ «مفاتیح‌الحیات» علامه جوادی آملی آمده است اشاره می‌کنیم.

 

اهمیت سحرخیزی و کار

رسول خدا صلی الله علیه و آله می‌فرماید: سحرخیزی مبارک است و همه نعمت‌ها به ویژه، روزی را می‌افزاید.1 همچنین آن حضرت می‌فرماید: صبحگاهان در پی نیازمندی‌هایتان بروید چرا که آسان به دست می‌آیند.2

امیرمؤمنان علیه‌السلام می‌فرماید: صبح زود در پی روزی رفتن، روزی را افزون می‌کند3 و کسی که خواستار جاودانگی است -که جاودانگی وجود ندارد- باید سحرخیز باشد4 و هیچ سحرخیزی در اره خدا برتر از سحرخیزی برای تأمین معاش فرزندان و خانواده نیست.5

از امام صادق علیه‌السلام روایت شده است که ایشان می‌فرماید: جدیت و تلاش کنید! هرگاه نماز صبح گزاردید و بازگشتید صبحگاهان در پی روزی روید و کسب حلال کنید چراکه خدای عزّ و جل روزیتان دهد و یاریتان رساند6؛ سپس فرمود: امام سجاد علیه‌السلام هنگام صبح در پی روزی بیرون می‌رفت، پرسیدند: ای فرزند رسول خدا کجا می‌روی؟ فرمود: برای پذیرش صدقه برای خانوده‌ام. پرسیدند: آیا برای خانواده‌ات صدقه می‌پذیری؟ فرمود: هر که کسب حلال کند صدقه عائله خود را از خدا می‌پذیرد و به آنان می‌رساند.7

 

کار در سیره انبیا و اولیا

خداوند متعال در قرآن کریم درباره حضرت داود (ع) می‌فرماید: و به او فن زره‌سازی را که به سود شماست آموختیم، تا شما را در جنگ‌هایتان از آسیب‌های سخت سلاح‌ها حفظ کند، پس آیا شما سپاسگزار نعمت‌های ما خواهید بود؟ 8

نبی اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: هیچ غذایی بهتر از غذای فراهم آمده از کار خویش نخورد و داود پیامبر نیز از دسترنج خود می‌خورد.9

حضرت علی علیه‌السلام می‌فرماید: خدای عزّ و جل به داود نبی(ع) وحی فرمود که تو بنده خوبی هستی به شرط آنکه از بیت‌المال ارتزاق نکنی و با دستان خویش کار کنی. داود علیه‌السلام چهل روز گریست؛ آن گاه خدا به آهن وحی فرمود که برای بنده‌ام داود نرم شو، آهن به فرمان خدا برای او نرم شد و از این رو حضرت داود (ع) هر روز زرهی می‌ساخت و آن را به هزار درهم می‌فروخت و از بیت‌المال بی‌نیاز شد.10

رسول خدا صلی الله علیه و آله هم سنگی را بر شانه خود حمل کرد و در یکی از دیوارهای باغ خود به کار برد که آن سنگ هنوز در آنجا هست.11

 

پرهیز از تنبلی و کم همتی

امام علی (ع) می‌فرماید: اگر کار، سخت و توان‌فرسا است، بی‌کاری دایمی هم فسادآور است.12

حضرت صادق(ع) خطاب به فرزندش می‌فرماید: از دو خصلت تنبلی و بی‌حوصلگی (بیقراری) بپرهیز که این دو مانع بهره‌گیری تو از دنیا و آخرت می‌شوند.13

همچنین می‌فرماید: سست نباش تا آن که تو را می‌شناسد تحقیرت نکند14، منفورترین مردم نزد خدا کسی است که شب خواب و روز بیکار باشد.15

ابن عباس می‌گوید: حضرت رسول (ص) هرگاه کسی را می‌دید و از او خوشش می‌آمد می‌پرسید: آیا حرفه‌ای داری؟ اگر می‌گفت: نه، می‌فرمود: از چشمم افتاد. پرسیدند: چرا ای رسول خدا؟ فرمود: چون هرگاه مؤمن دارای حرفه‌ای نباشد به ناچار از دینش برای تأمین زندگی‌اش بهره می‌برد (دین فروشی می‌کند)16

 

پی‌نوشت‌ها:

1- بحارالانوار، ج73، ص318

2- کتاب الخصال، ج2، ص394

3- وسائل الشیعه، ج15، ص348

4- عیون اخبار الرضا(ع)، ج2، ص38

5- دعائم الاسلام، ج2، ص15

6- الکافی، ج5، ص79

7- همان، ج4، ص12

8- سوره انبیاء، آیه 80

9- کنزالعمال، ج4، ص8

10- الکافی، ج5، ص74

11- همان، ص76 و 77

12- الارشاد، ج1، ص298

13- الکافی، ج5، ص85

14- تحف العقول، ص304

15- الکافی، ج5، ص72

16- بحارالانوار، ج84، ص158