به گزارش فارس، خداوند متعال درباره بسیاری از مسائل مختلف در قرآن کریم برای انسان‌ها سخن گفته‌ است که هر شخصی می‌تواند با رجوع به آن، خط مشی زندگی خویش را در راستای اهداف بلند انسانیت بچیند.

 

یکی از این موضوعات «ادب گفت‌وگو» است آیه 2 سوره مبارکه «صف» در این باره می‌گوید:

 

 

اى کسانى که ایمان آورده‌اید! چرا سخنى مى‌گوئید که عمل نمى‌کنید؟

 

شأن نزول:

 

مفسران براى آیه «لم تقولون ما لا تفعلون» شأن نزول‌هاى متعددى ذکر کرده‌اند که تفاوت زیادى با هم ندارد از جمله اینکه:

 

1 - جمعى از مؤمنان بودند که مى‌گفتند: بعد از این هر وقت با دشمن روبه‌رو شویم پشت نخواهیم کرد، و فرار نمى‌کنیم ولى به گفته خود وفا نکردند، و در روز اُحد فرار کردند تا آنجا که پیشانى پیامبر صلى اللّه علیه و آله و سلّم و دندان مبارک ایشان شکسته شد.

 

2 - هنگامى که خداوند ثواب شهداى بدر را بیان کرد، جمعى از صحابه گفتند: حال که چنین است ما در جنگ‌هاى آینده، تمام نیروى خود را به کار خواهیم گرفت، ولى در احُد فرار کردند، آیه فوق نازل شد و آنها را سرزنش کرد.

 

3 - جمعى از مؤمنان پیش از آنکه حکم جهاد نازل شود مى‌گفتند: اى کاش خداوند بهترین اعمال را به ما نشان مى‌داد تا عمل کنیم، چیزى نگذشت که خداوند به آنها خبر داد که «افضل اعمال ایمان خالص و جهاد است» اما این خبر آنها را خوش نیامد، و تعلل ورزیدند، آیه نازل شد و آنها را ملامت کرد.

 

خداوند متعال به عنوان ملامت و سرزنش از کسانى که به گفته‌هاى خود عمل نمى‌کنند، مى‌فرماید: اى کسانى که ایمان آورده‌اید! چرا سخنى مى گوئید که عمل نمى‌کنید؟! «یا ایها الذین آمنوا لم تقولون ما لا تفعلون».

 

گرچه مطابق شأن نزول این آیات در مورد گفت‌وگوهاى جهاد، و سپس ‍ فرار در روز جنگ احد نازل شده، ولى مى‌دانیم هیچ‌گاه شأن نزول‌ها مفهوم گسترده آیات را محدود نمى‌کند، بنابراین هرگونه گفتار بى عمل درخور سرزنش و ملامت است، خواه در رابطه با پایمردى در میدان جهاد باشد، و یا در هر عمل مثبت و سازنده دیگر.

 

بعضى از مفسران، مخاطب را در این آیات، مؤمنان ظاهرى و منافقان واقعى دانسته‌اند، در حالى که خطاب «یا ایها الذین آمنوا» و تعبیرات آیات بعد همگى نشان مى‌دهد که مخاطب، مؤمنان واقعى هستند اما مؤمنانى که هنوز به سر حد کمال ایمان نرسیده و گفتار و کردارشان هماهنگ نشده است.

 

علامه طباطبائى (ره) در تفسیر «المیزان» مى‌گوید: فرق است بین اینکه انسان سخنى را بگوید که انجام نخواهد داد، و بین اینکه انجام ندهد کارى که مى‌گوید، اولى دلیل بر نفاق و دومى دلیل بر ضعف اراده است.

 

در حدیثى از امام صادق علیه‌السلام مى‌خوانیم: وعده مؤمن به برادرش نوعى نذر است، هر چند کفاره ندارد و هر کس خلف وعده کند با خدا مخالفت کرده، خویش را در معرض خشم او قرار داده و این همان است که قرآن مى‌گوید: «یا ایها الذین آمنوا لم تقولون ما لا تفعلون».