تمام کسانی که با مردم سر و کار دارند و پنجره‌شان رو به مردم باز می‌شود، وظیفه دارند متناسب با نوع کاری که می‌کنند نام سال را برای توده‌ مردم پرورش و بسط بدهند.

شاید بشود گفت انتخاب شعار و نام برای هر سال توسط شخص اول مملکت، در طول تاریخ جهان بدیع و بی‌مثال است؛ اگر هم در کشوری یا دوره‌ای چنین کاری صورت گرفته، چنین عمقی نداشته و هدفی به این بلندی در آن دیده نمی‌شده است. از میان همه ارزش‌ها و جهت‌گیری‌های مطلوب، رهبری یک ارزش را برجسته می‌کنند و در صدر قرار می‌دهند و توجه همگان را به آن جلب می‌کنند. البته این ارزش گاهی نیازی در پیش رو است و گاهی خلاء موجود را پر می‌کند و این کار در واقع به افزایش فرهنگ عمومی جامعه کمک شایانی می‌کند.

از سال 72 تا 76 که دولت در اختیار شخصی که خود را سردار سازندگی می‌دانست قرار داشت و توسعه و ساخت و ساز در اولویت کاری او بود، به ترتیب نام سال‌ها عدالت اجتماعی، صرفه‌جویی، وجدان کاری، انضباط اجتماعی، انضباط اقتصادی، ضرورت پرهیز از اسراف و حفظ ثروت و منابع عمومی کشور، توجه به معنویات و فضایل اخلاقی انتخاب شد که نشان از شروع تجمل گرایی و اسراف و تبذیر در کشور است و رهبری از همین روی در شعار سال‌ها به این گونه مباحث توجه بیشتری داشتند.

در دهه نود که تقریبا ابتدای شروع جنگ سنگین اقتصادی در ایران بود، ایشان نام سال‌ها را به نوعی با مباحث اقتصادی و تولید مرتبط کردند. نام سال‌ها از سال 90 تا امسال بدین ترتیب است: جهاد اقتصادی، تولید ملی و حمایت از کار و سرمایه ایرانی، حماسه سیاسی و حماسه اقتصادی، اقتصاد و فرهنگ، با عزم ملی و مدیریت جهادی، دولت و ملت همدلی و همزبانی، اقتصاد مقاومتی اقدام و عمل، اقتصاد مقاومتی تولید و اشتغال، حمایت از کالای ایرانی، رونق تولید، جهش تولید، تولید؛ پشتیبانی‌ها و مانع زدایی‌ها و تولید؛ دانش بنیان و اشتغال آفرین.

انتقاد سازنده

همان‌طور که می‌دانیم، در جامعه‌ی ما اشکال کم نیست؛ البته محاسن بسیاری هم وجود دارد. مردم ما حسن‌های بسیاری دارند و جامعه‌ی ما عیب‌هایی هم دارد. رهبری همیشه معتقدند باید در کنار حسن‌ها، عیب‌ها را هم گفت؛ همین‌طور که برعکس آن را هم تأکید می‌کنند و کسانی را که فقط عیب‌جویی می‌کنند و چشم بر محاسن می‌بندند، سرزنش می‌کنند. نام سال‌ها در حقیقت نوری است که رهبری پیش روی دولت و ملت قرار می‌دهد تا کشور درون چاه‌ها نیفتد و یا از چاهی که در آن است بیرون بیاید و این کار، انتقادی سازنده و از روی دلسوزی است؛ البته در عمل به شعار سال فقط دولت مسئولیت ندارد.

شاید بتوان گفت انتخاب نام سال قبل از این‌که بخواهد یک وظیفه اجرایی مشخصی روی دوش دولت و دستگاه‌های اجرایی و سیاسی بگذارد، یک پدیده اجتماعی است؛ یعنی جنس این کار بیش از آن که دولتی باشد، اجتماعی است و به همین دلیل همه آحاد مردم نسبت به آن وظیفه دارند. مثلاً در جامعه بی‌انضباطی اجتماعی وجود داشته و ایشان بخواهند روی انضباط اجتماعی و پرکاری و عشق به کار تأکید کنند، شعار «وجدان کاری، انضباط اجتماعی، انضباط اقتصادی» را بر می‌گزینند و یا وقتی بخواهند اعتماد به نفس را تقویت کنند، صحبت از نوآوری و شکوفایی را در سال 87 می‌کنند و وقتی بخواهند با تنبلی مقابله کنند، همت مضاعف را در سال 89 را برمی‌گزینند.

ضمنا باید دانست که رهبری وقتی هر سال یک شعاری را مطرح می‌کنند، به این معنی نیست که شعار سال قبل تاریخ مصرفش تمام شده است بلکه خشتی است که روی خشت قبلی گذاشته می‌شود تا بنای اخلاق عمومی و حرکت دولت‌ها ساخته شود. همچنین باید گفت نباید کسی خیال کند این نام سال تنها حالت شعاری دارد و صرفا چند کار نمادین برای تحقق این شعار کفایت می‌کند. متأسفانه سال 83 سال «پاسخگویی» بود و در آن سال، بیشتر سازمان‌های دولتی سعی کردند تا صرفا با تهیه بولتن و جزواتی درباره عملکرد وزارتخانه یا سازمان مربوطه، خود را پاسخگو نشان دهند.

به عمل کار براید

متأسفانه مسئولان و دست اندرکاران ما در خراب کردن مفاهیم و بازیچه کردن آن‌ها ید طولایی دارند. استفاده نا‌به‌جا و نمادین از برخی الفاظ پرمفهوم و غنی، منجر به لوث شدن و بازیچه شدن آن لفظ می‌شود و شعارهای سال نیز تا کنون نتوانستند از این مهلکه جان سالم به در ببرند. رهبر معظم انقلاب صریحا دیروز بر این نکته تصریح کردند که «من درخواست مؤکّد دارم، سال گذشته هم این را گفتم که اکتفا نکنند دوستان به اینکه حالا روی کاغذهایِ سربرگهایِ دستگاههایِ گوناگون بنویسند این عبارت را یا مثلاً فرض کنید که یک تابلو درست کنند در خیابان مثلاً بزنند؛ اینها کار نیست. عمده این است که به معنای واقعی کلمه روی این سیاستگذاری بشود».

بلکه تمام کسانی که با مردم سر و کار دارند و پنجره‌شان رو به مردم باز می‌شود و کار نرم‌افزاری از جنس فرهنگی می‌کنند، وظیفه دارند متناسب با نوع کاری که می‌کنند نام سال را برای توده‌ی مردم پرورش و بسط بدهند و نتایج آن را بیان کنند تا در واقع از جنبه‌های منفی و مخالف ارزشی که مطرح‌شده، رسوب‌زدایی کنند و کاری کنند که خود این ارزش نهادینه شود. همانطور که بیان شد، این شعارها در واقع برای اعتلای فرهنگ عمومی است و یک مطلب زمانی به فرهنگ عمومی تبدیل می‌شود که حقیقتش و عمقش در بین آحاد مردم درک شود.

همچنین دولت نیز باید این نکته را در نظر داشته باشد که وظیفه‌اش برداشتن سنگ‌ها و موانع از پیش پای مردم برای محقق شدن شعار سال است به خصوص در مواردی مانند تولید. امسال که رهبر معظم انقلاب دو قید به تولید اضافه کردند، وظیفه دولت بیش از پیش سنگین شده و آن دو قید یکی دانش بنیان و دیگری اشتغال آفرین است. به تأکید خودشان در سخنرانی روز اول فروردین این شعار را بیشتر توضیح دادند اما چیزی که مشخص است این است که تولید دانش‌بنیان متّکی به دانش جدید و پیشرفت‌های علمی روز است و به عبارت دیگر، آوردن علم در میدان عمل است و اشتغال آفرین نیز حاکی از شغل آفرینی بیشتر است.