ولتن نیوز: در طول چند سال اخیر، رهبر انقلاب در دیدار خود با حوزویان بویژه در دیدار با اعضای شورای عالی حوزه، بر ضرورت پرداختن به علومی چون فلسفه و كلام تأکید ورزیده اند. در همی راستا با خبر شدیم که موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) با همكاري مجمع عالي حكمت اسلامي سلسله‌ نشست‌هايي را با عنوان معرفي فلسفه اسلامي و مواجهه آن با چالش‌هاي پيش‌رو در مدرسه مبارکه فیضیه قم برگزار خواهند کرد.

با توجه به اينكه اولين نشست از اين مجموعه در روز پنج‌شنبه 13 مهرماه در سالن اجتماعات مدرسه فيضه برگزار مي‌شود؛ خبرنگار بولتن نیوز در قم به سراغ دكتر محمود نمازي، قائم مقام گروه فلسفه موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) رفته و در این باره گفتگویی کوتاه داشته است که در ادامه تقدیم می گردد:

بولتن: جناب اقای دکتر؛ همانطور که می دانید مقام معظم رهبری اخیرا نیز تاکید صریحی بر آموزش فلسفه و کلام در حوزه های علمیه داشتند. لطفا بفرمایید که چرا بايد حکمت و فلسفه بدانيم و این موضوع تا چه حد حائز اهمیت است؟

دکتر نمازی: حکمت و فلسفه يکي از راه هاي دعوت و هدايت انسانها بسوي سعادت است. قرآن سرآغاز دعوت و هدايت را حکمت دانسته و در آيه کريمه 125 از سوره مبارکه نحل اولين راه را در کنار موعظه نيکو و جدال احسن، حکمت معرفي مي کند؛ "ادع الي سبيل ربک بالحکمه و الموعظه الحسنه و جادلهم بالتي هي احسن." حکمت يعني استفاده صحيح از عقل و منطق در شناختن و شناساندن راه راست.

پيدايش مکتبها، مشربها و گرايشات متعدد فلسفي همراه با سفسطه کاريهاي بظاهر علمي ولي گمراه کننده، در طول تاريخ حيات بشر از سوئي و از سوي ديگر استفاده ابزاري قدرتها و سلطه هاي جهاني از اين آراء جهت تشويش اذهان و پيش بردن مقاصد خود ضرورت آشنائي، نقد و بررسي همه مسائلي که تحت نام فلسفه شکل گرفته اند، از بدو تدوين آنها تا انتهاي پايان ناپذير آنها، را ايجاب مي کند و ضرورت توجه و بررسي عميق آنها را مي طلبد. بدين منظور دانستن انديشه هاي فلسفي از چند جهت ضروري است:

1. مفاهيم فلسفي از سنخ مفاهيم انتزاعي اند. چيزي که کمتر عموم مردم به آن توجه دارند و از اين روي نياز به فهم و انديشه عميق دارد. مفاهيم فلسفي مانند مفاهيم منطقي و در مقابل مفاهيم ماهوي مابازاء مستقل و جداگانه اي ندارند و در مقابل آنها محکي ويژه اي وجود ندارد. از اين رو ذهن خود اقدام به خلق و انتزاع مفاهيمي مي کند. پس چون ساخته فکر بشر است در معرض برداشت هاي متنوع و در نتيجه مورد اختلاف نظرهاي گوناگون قرار مي گيرد. بنابراين براي درک صحيح مسائل فلسفي بايد درک صحيحي از مفاهيم و در نتيجه درک متوافقي از آنها داشت. پس نوعي توافق انظار در مورد آنها لازم است زيرا اختلاف فهم و عدم توافق در انظار موجب عدم توافق در مسائل مورد بحث فلسفي و در نتيجه کج فهمي و مغالطه مي شود.

2. برخي از مفاهيم فلسفي در گذر زمان و در ميان انديشمندان و متفکرين اين رشته مراحلي از تطور و تغيير را در معاني و اصطلاحات گذرانده است. تبار شناسي مفاهيم فلسفي و آشنائي با تطورات و تغييرات حاصل در طول تاريخ فلسفه موجب جلوگيري از برداشتهاي ناصواب مي شود.

3. آشنائي با آراء، نظريات و ديدگاه هاي فلسفي بيش از آنکه براي فهم و درک آنها لازم است براي فهم خطاهاي آنها و اجتناب از آنها از سوئي و از سوي ديگر براي آموختن و يادگيري بي راه هه هاي طي شده توسط آنها جهت پرهيز از طي کردن و پيمودن دوباره آنها لازم است. بنابراين هم شناخت روشهاي نادرست و هم شناخت نتائج غلط خود از درست ترين و ارزشمندترين کار ها در تجزيه و تحليل انديشه هاي بشري و فلسفي است. براي پرهيز از تکرار خطاهاي پيشينيان راهي بهتر از شناخت ان ها نيست.

* بولتن: لطفا بفرمائید اهمّ کارویژه ها و یا فواید فلسفه در چیست؟

آموزش و فراگیری فلسفه هم فایده های فراوان و هم ضرورت مضاعف دارد. مهم ترین این فایده ها را می توان اینگونه بر شمرد:

1. تبیین و اثبات عقلانی معارف دینی برای خود و دیگران؛

2. تعمیق فهم حقایق، به ویژه حقایق دینی؛

3. دفاع از موضع دین در برابر مکاتب الحادی، شکوک و شبهات نو به نو؛

4. یافتن نگاهی کل نگر و نظام مند به هستی و واقعیت های مختلف آن؛

5. تأمین پایه های فکری تولید علم و جنبش نرم افزاری؛

6. اثبات نادرستی مبانی جهان بینی ها و مکاتب (اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و اجتماعی) انحرافی، عرفان های کاذب، و اندیشه های التقاطی؛

7. فهم، تحلیل عقلی، و ابطال نظریه های نادرستی که در شاخه های مختلف علوم انسانی و حتی در علوم تجربی، عرضه می شود.
بنابراین تبيين عقلاني آموزه‌هاي ديني، دفاع عقلاني از اسلام در برابر شبهات و بسط آموزه هاي نظري و عملي اسلام در پهنه علوم انساني، و نيز تربيت نيروهاي کارآمد؛ اصلی ترین هدف فلسفه است.