رئیس سازمان پدافند غیرعامل با بیان اینکه امروز شاهد اضافه شدن موضوع هوش مصنوعی به فضای سایبری هستیم، گفت: جمع‌بندی سازمان پدافند غیرعامل کشور این است که در سال ۱۴۰۲، هوش مصنوعی وارد دفاع سایبری شود.
 

سردار سرتیپ غلامرضا جلالی رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور در برنامه تلویزیونی «صف اول» در ابتدا اقدام غرورآفرین و موفقیت‌آمیز ناو گروه ۸۶ نیروی دریایی راهبردی ارتش جمهوری اسلامی ایران در ماموریت دریانوردی دور کره زمین را تبریک و به همه دلاورمردان این نیرو خداقوت و دستمریزاد گفت و این اقدام را در راستای افزایش قدرت ملی و اقتدار دریایی نیرو‌های مسلح کشور حائز اهمیت دانست.

در ادامه، رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور با بیان اینکه در شش ماه گذشته با پدیده‌ای مواجه بودیم که می‌توان از آن به عنوان جنگ ترکیبی علیه ملت ایران یاد کرد، گفت: در همین راستا سازمان پدافند غیرعامل کشور به بررسی و رصد مدل تهدیدات دشمن و کشف این الگو پرداخت و موفق به رمزگشایی از الگوی استراتژی دشمن، تحت عنوان استراتژی جنگ ترکیبی گردید که طی آن شش حوزه که با ترکیب عناصر اثرگذار بر کشور، مدل جدیدی از تهدید را علیه ملت ایران به وجود آورده بود، مشخص شد.

وی ادامه داد: با تشخیص تهدید، به سرعت الگوی اولیه برای دفاع ترکیبی پنج لایه آماده‌سازی شد. لایه نخست انجام اقدامات پیشگیرانه پدافند سایبری بود؛ یعنی انجام اقدامات فنی، عملیاتی و تخصصی تا آسیب‌پذیری‌ها را کاهش داده و آمادگی‌ها را در حوزه سایبری کشور ارتقا دهیم.

سردار جلالی بیان کرد: در لایه دوم به این موضوع پرداخته شد که اگر یکی از زیرساخت‌ها دچار حمله شد، خدمات‌رسانی آن زیرساخت قطع نشود و مردم از پیامد‌های ناشی از حمله مصون بمانند. این لایه تحت عنوان حفظ تداوم کارکرد مطرح می‌شود. در همین زمینه به فوریت دستورالعمل و الگویی آماده و به دستگاه‌هایی که در زمینه خدمات‌رسانی از اهمیت بالایی برخوردار بودند، ابلاغ و آموزش‌ها لازم برای پیاده‌سازی به آن‌ها ارائه شد.

رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور با بیان اینکه لایه سوم در این زمینه کنترل اثر و پیامد خدمت بر مردم است، توضیح داد: بعد از پیشرفت‌هایی که در حوزه تکنولوژی رخ داده است، رفاه و رضایتمندی مردم به‌شدت به پایداری زیرساخت وابسته است. در همین زمینه سازمان به دنبال برنامه‌هایی برای حفظ تداوم کارکرد دستگاه‌ها بود که به دنبال آن امن‌سازی دستگاه‌های خدمات‌رسان پیگیری شد.

وی با بیان اینکه لایه چهارم تمرکز بر رسانه بود، تصریح کرد: دشمن از طریق شبکه‌های اجتماعی خارج‌پایه که مدیریت، کنترل و سیاستگذاری آن‌ها در دست خارجی‌هاست، به دنبال ایجاد فضای یأس و ناامیدی بود که بخشی از آن، بزرگنمایی پیامد قطع خدمت ارائه شده است. در این زمینه نیز الگوی اولیه‌ای برای رسانه‌ها تهیه و در اختیار آنان قرار گرفت تا در انعکاس اخبار به پیامد‌های ناشی از آن توجه بیشتری شده و ملاحظات به درستی مدنظر قرار گیرد.

سردار جلالی لایه پنجم تهدیدات را انتقال پیامد‌های ناشی از تهدید به مردم دانست و تصریح کرد: بررسی‌های سازمان پدافند غیرعامل کشور نشان داد که این جنگ ترکیبی می‌تواند در حوزه‌های مختلف از جمله تهدیدات اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی نیز دنبال شود.

رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور در مورد توجه به الزامات پدافند غیرعامل در برنامه هفتم توسعه نیز توضیح داد: برنامه ششم توسعه از نظر پرداختن به موضوع پدافند غیرعامل، احکام و برنامه‌های خوبی را تعریف کرد. سازمان پدافند غیرعامل کشور هم تلاش بسیاری در جهت جلب همکاری دولت و دستگاه‌های اجرایی انجام داد. برای برنامه هفتم هم پیشنهاداتی به دولت و مجلس ارائه شده است که امیدواریم در خلال تصویب برنامه به آن پرداخته شود. به نظر می‌رسد که ضمن تنفیذ برخی از احکام گذشته، بازنگری در این زمینه کاملاً لازم و ضروری است.

وی ادامه داد: با توجه به اینکه الگوی تهدیدات در حال تغییر است، طبیعتاً دفاع در برابر آن نیز باید تغییر یافته و از الگوی دفاع همه جانبه بهره‌مند باشد. برای نمونه شاهد بودیم که در شش ماه گذشته بزرگترین و سنگین‌ترین عملیات رسانه‌ای و جنگ روانی علیه کشور اتفاق افتاد و جبهه استکبار هرآنچه توان رسانه‌ای که در اختیار داشت، علیه ملت ایران به کار گرفت.

سردار جلالی با بیان اینکه از سوی دیگر در این مدت شاهد سنگین‌ترین جنگ سایبری علیه زیرساخت‌های حیاتی کشور بودیم، خاطرنشان کرد: حملات DDAS گسترده به زیرساخت‌ها، و حمله به پیام‌رسان‌های داخلی که مرتباً تکرار می‌شد از جمله این اقدامات است که مشابه آن را سراغ نداریم.

وی ادامه داد: همچنین دشمن به دنبال آن بود که با استفاده از ابزار رسانه و شبکه‌های اجتماعی خارج‌پایه، مردم را در مقابل یکدیگر و حاکمیت قرار دهد که با هوشیاری مردم، ماهیت توطئه‌ها برای همه مشخص شد. به طوری که شاهد بودیم در پی شهادت شهیدان «روح‌الله عجمیان» و «آرمان علی‌وردی»، حضور مردم در مراسم تشییع این شهدا چقدر باشکوه بود. همین امر مقدمه حضور گسترده مردم در مراسم ۲۲ بهمن ماه بود که نظیر آن را کمتر شاهد بودیم که آب پاکی را روی دست دشمنان و توطئه‌گران ریخت و نماد پیروزی قاطع ملت در برابر این جنگ پیچیده و ترکیبی بود که می‌طلبد بیشتر به ابعاد پرداخته شود. باید برگردیم و راهی که طی شده است را موشکافانه بررسی و نقاط ضعف را یافته و برای آن راه حل‌های عملیاتی بیندیشیم.

به گفته رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور باید به این نکته توجه داشت که در حوزه نظامی و دفاعی شاهد کاهش تهدیدات نیستیم، بلکه این قدرت دفاع ملی ماست که در این حوزه افزایش یافته و بازدارنده عمل کرده است.

سردار جلالی در مورد همکاری‌های دولت سیزدهم با سازمان پدافند غیرعامل کشور نیز توضیح داد: در این دولت برخلاف دولت گذشته شاهد همکاری‌های گسترده‌ای در زمینه پدافند غیرعامل هستیم؛ نمونه آن عضویت این سازمان در شورا‌های عالی همچون شورای عالی سلامت و امنیت غذایی، شورای عالی فضای مجازی، شورای عالی تحقیقات و فناوری است که بیان دیدگاه‌ها، نظرات و رعایت الزامات مبتنی بر پدافند غیرعامل در سیاست‌گذاری‌ها کمک شایان توجهی می‌کند.

وی خاطرنشان کرد: هم‌اکنون به کمک وزارت علوم، حدود ۱۸ رشته در مقطع کارشناسی ارشد در حوزه‌های مختلف پدافند غیرعامل طراحی شده و به تربیت متخصصان در این حوزه می‌پردازد تا نیاز دستگاه‌های اجرایی به کارشناسان پدافند غیرعامل را پوشش دهد؛ همچنین نزدیک به هزار و ۵۰۰ نفر کارشناس آموزش دیده در مقطع کارشناسی ارشد پدافند غیرعامل داریم که به پیاده سازی الزامات و ضوابط پدافند غیرعامل در دستگاه‌های اجرایی کمک می‌کنند.

سردار جلالی با بیان اینکه سال گذشته و برای اولین بار در شروع دولت سیزدهم، مصوبه‌ای از مجلس داشتیم که از طریق آن، یک اعتبار حداقلی (یک درصدی) از بودجه دستگاه‌ها برای ارتقا و استقرار نظامات پدافند غیرعامل در همان دستگاه‌ها در نظر گرفته شد، تصریح کرد: در همین زمینه سازمان پدافند غیرعامل کشور تلاش کرد با همه دستگاه‌های اجرایی حدود ۵۵ هزار میلیارد تومان موافقتنامه اجرایی به امضا برسد. امسال هم، چون قانون بودجه مجدد همان بند را تنفیذ کرده است به دنبال تنظیم موافقتنامه با دستگاه‌ها هستیم که برنامه سال گذشته را ادامه داده و به پیش ببریم؛ این اقدامات به دنبال شناسایی و برطرف کردن اشکالات، ضعف‌ها و آسیب‌پذیر‌ی‌ها در دستگاه‌ها به‌ویژه زیرساخت‌هاست.

رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور افزود: برای نمونه در همین راستا، با همکاری وزارت کشور، برای ۵۵ شهر بالای ۲۰۰ هزار نفر، برنامه عملیاتی پدافند شهری در نظر گرفته شد که سال گذشته در ۵۱ شهر، موافقتنامه طراحی و تدوین برنامه مذکور به امضا رسید که امیدواریم امسال در شهر‌های باقیمانده نیز این موضوع عملیاتی شود.

سردار جلالی با بیان اینکه تا همین چند سال پیش، جنگ در حوزه سایبری به‌ویژه در حوزه علمی و دانشگاهی به‌عنوان موضوعی انتزاعی شناخته می‌شد، تصریح کرد: با بروز جنگ‌های سایبری دیگر همگان با اهمیت این موضوع و تهدیدات آن به خوبی آشنا شده‌اند. این در حالی است که در کشور در زمینه دفاع سایبری، اقدامات خوب و ریشه‌ای انجام شده است. از جمله اینکه سازمان پدافند غیرعامل کشور برای مسئولان، محتوای آموزشی در پنج سطح به صورت کتاب تهیه کرده است که متناسب با نیاز در اختیار مدیران قرار گرفته است. این یعنی نخستین موضوع، ارتقای سطح دانش و درک مدیران در حوزه پدافند غیرعامل است که رنگ اجرا به خود گرفته است.

وی ادامه داد: موضوع مهم دیگر این است که موضوع امنیت سایبری، دفاع سایبری و پایداری سایبری، ارتباط مستقیم با محصولات سایبری بومی دارد. از همین رو با بکارگیری توان متخصصان جوان کشور، امروز نزدیک به ۲۵۰ محصول راهبردی دفاع و امنیت سایبری به صورت بومی تولید شده است. برای نمونه هم اکنون هفت سامانه کنترل صنعتی بومی امنِ آزمایش شده در کشور وجود دارد که به خوبی امتحان و کارآمدی خود را در حملات اخیر سایبری نشان داد.

رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور تصریح کرد: این موضوع نشان می‌دهد که امروز در مواجهه با جنگ‌های سایبری نیازمند یک صنعت بومی دفاع سایبری هستیم تا ابزار‌ها و تجهیزات لازمه برای مقابله با این جنگ را تامین کند و خوشبختانه در این زمینه شاهد رشد قابل ملاحظه‌ای در سال‌های اخیر بودیم.

وی با بیان اینکه یکی از مؤلفه‌های قدرت سایبری، نیروی انسانی متخصص است، تصریح کرد: یکی از مزیت‌ها و نقاط قوت کشور در زمینه قدرت سایبری، وجود نیروی انسانی مبتکر، صاحب دانش و بصیر است. همچنین شرکت‌های دانش‌بنیان در زمینه صنعت سایبری نیز شرایط مطلوبی را در زمینه قدرت سایبری برای کشور به ارمغان آورده‌اند.

سردار جلالی با بیان اینکه امروز شاهد اضافه شدن موضوع هوش مصنوعی به فضای سایبری هستیم، توضیح داد: هوش مصنوعی، پیشران بسیار ارزشمندی است که در حوزه‌های مختلفی کارایی خود را نشان داده است. جمع‌بندی سازمان پدافند غیرعامل کشور این است که در سال ۱۴۰۲، هوش مصنوعی وارد دفاع سایبری شود که در همین زمینه، شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی بسیاری مشغول فعالیت هستند که به دنبال بهره‌مندی از توان آن‌ها هستیم. رصد و پایش، کشف و برطرف کردن و امن‌سازی تهدید سایبری و پایدارسازی و تداوم کارکرد از جمله زمینه‌هایی است که می‌توان از هوش مصنوعی بهره برد.

رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور با بیان اینکه زیرساخت‌های مدرن امروزی عمدتاً هوشمند هستند، خاطرنشان کرد: بعد از حوادث ۱۱ سپتامبر، دانش جدیدی تحت عنوان حفاظت از زیرساخت (CIP) به وجود آمد. سازمان پدافند غیرعامل کشور با همکاری جامعه دانشگاهی کشور با مطالعه این علم جدید، یک الگوی بومی برای حفاظت از زیرساخت‌ها معرفی کرد.

وی ادامه داد: سال گذشته موفق شدیم نظام حفاظت از زیرساخت‌های کشور را تدوین کنیم و در شورای عالی پدافند غیرعامل با اعمال اصلاحاتی به برنامه ملی حفاظت از زیرساخت‌های حیاتی تبدیل شد که گام‌ها، الگو و اصول حفاظت از زیرساخت‌ها در آن احصا شده است و برای همه دستگاه‌ها نقش و وظایف تعیین و ابلاغ کرده است.

سردار جلالی ادامه داد: برای نمونه در این برنامه ملی برای وزارت علوم، تشکیل حداقل یک دانشکده تخصصی حفاظت از زیرساخت در یکی از دانشگاه‌های کشور، ایجاد مرکز وضع مقررات تخصصی در حوزه زیرساخت‌های وابسته به فضای سایبر و هم غیروابسته به فضای سایبر (با هدف وضع مقررات، ضوابط، الگو‌ها و شیوه نامه‌های حفاظت از زیرساخت‌ها) و آموزش و تربیت نیروی انسانی در نظر گرفته شده است. در این زمینه امیدواریم از مهرماه شاهد راه‌اندازی رشته حفاظت از زیرساخت‌ها در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری باشیم. در واقع کل زیست‌بوم حفاظت از زیرساخت‌ها با تصویب تشکیل شورای عالی حفاظت از زیرساخت‌ها پیگیری می‌شود.

وی با بیان اینکه در پدافند غیرعامل با مفهومی به نام توسعه امنیت‌افزا روبه‌رو هستیم، خاطرنشان کرد: بخشی از این امنیت با توسعه قدرت دفاعی و نظامی اتفاق می‌افتد و بخشی هم با توسعه برنامه‌های پیشرفت و توسعه و ایجاد منافع اقتصادی مشترک ایجاد می‌شود. برای نمونه کریدور شمال به جنوب می‌تواند به مثابه پدافند غیرعامل و ضامن امنیت ایران و کشور‌های منطقه عمل کند؛ چرا که با ایجاد آن، ضریب امنیت کشور‌های محل گذر را بالا خواهد برد و بسیاری از اقتصاد‌های دنیا بقای اقتصاد خود را مرهون گذر کالا‌های خود از کشور محل عبور کریدور خواهند دانست؛ ضمن آنکه با ایجاد کریدور شمال - جنوب اعمال تحریم از سوی کشور‌های غربی به راحتی امکان‌پذیر نخواهد بود.

رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور در بخش دیگری از اظهارات خود با بیان اینکه با تغییر عرصه‎‌های تهدید، شاهد ظهور نقش‌های جدید هستیم، تصریح کرد: برای نمونه در زمینه جمعیت ما شاهد سقوط آبشاری هستیم که می‌تواند ناشی از تغییر در الگو‌های سبک زندگی و تغذیه باشد.

وی با بیان اینکه با توجه به اهمیت این موضوع، کارگروه زنان، خانه و خانواده را در سازمان پدافند غیرعامل کشور تشکیل دادیم و در این زمینه به احصای تهدیدات در این حوزه پرداختیم، توضیح داد: حاصل این پژوهش‌ها، استخراج الگویی است که منجر به افزایش مشارکت بانوان در عرصه پدافند غیرعامل خواهد شد. در همین زمینه، سازمان پدافند غیرعامل کشور، سندی را با عنوان زن، خانه و خانواده از منظر پدافند غیرعامل تنظیم کرده است این سند به بررسی نهایی رسیده، ولی هنوز به تصویب نرسیده است، ولی چارچوب کلی آن مشخص شده است.

به گفته سردار جلالی در سند مذکور نقش زنان در چهار عرصه دفاع غیرنظامی، دفاع اقتصادی، دفاع زیستی و رسانه بررسی و برای آن الگوی مشخصی برای نقش‌آفرینی بانوان در نظر گرفته شده است.