بن‌سلمان برای دیدار دوجانبه از رئیسی دعوت کرد. در این دیدار هم خود رئیسی از بن‌سلمان دعوت کرد. اتفاقا او هم استقبال کرد.

به گزارش  فرهیختگان، اگرچه درنهایت در متن بیانیه اجلاس سران کشورهای اسلامی نه خبری از تروریستی خواندن رژیم‌صهیونیستی بود و نه حتی بندی درمورد قطع روابط اقتصادی با این رژیم گنجانده شد اما ایران با ارائه یک فهرست صریح و 10 بندی از پیشنهادهای حمایتی از مردم غزه نهایتا توانست موارد قابل توجهی را در متن بیانیه بگنجاند. شاید بتوان مهم‌ترین بند بیانیه را تاکید کشورهای اسلامی بر ضرورت شکستن فوری محاصره غزه و ارسال کاروان‌های کمک‌های انسانی عربی، اسلامی و بین‌المللی برای اهالی غزه دانست. برای اینکه نسبت به امکان اجرایی شدن این بیانیه و همچنین سایر پیشنهادهای ایران که در متن بیانیه نیامده است ارزیابی دقیق‌تری داشته باشیم باید موضع سایر کشورها را نیز بدانیم. مواضعی که ممکن است در تریبون‌های رسمی مطرح نشده باشد اما سران کشورها در دیدارهای دوجانبه که محتوای آن کمتر رسانه‌ای می‌شود به آن پرداخته باشند.

برای بررسی این موارد با احسان صالحی، دبیر شورای اطلاع‌رسانی دولت به گفت‌وگو پرداخته‌ایم تا علاوه‌بر مرور حواشی قابل توجه اجلاسیه سران کشورهای اسلامی، نسبت به مواضع کشورهای اثرگذار در معادلات منطقه فهم دقیق‌تری به‌دست بیاوریم. مشروح این گفت‌و‌گو را در ادامه می‌خوانید.

با وجود اینکه از پیش با احتمال زیادی مشخص بود که کشورهای اسلامی با همه پیشنهادهای ایران موافقت نخواهند کرد چرا برخی از این پیشنهادها مطرح شده است؟
10 پیشنهاد در متن آیت‌الله رئیسی آمده است که مشخص است. از این 10 تا پیشنهاد نیز، از ابتدا مشخص بود که سران برخی کشورها با برخی مخالف هستند. با این وجود این پیشنهادها با این هدف گنجانده شده بود که صدای مردم ایران و صدای امت اسلامی در آن نشست باشد. آقای رئیسی قبل از رفتن هم بر این مساله تاکید داشت که موضع جمهوری اسلامی مشخص‌تر شود و در کنار کشورهایی قرار نگیرد که در وضعیت امروز فلسطین مشارکت داشتند. مثلا اینکه اگر این فضا ادامه پیدا کند، به تسلیح مردم فلسطین کمک کنیم. این موضوع از قبل مشخص بود که در متن پایانی نمی‌آید. یا موضوع شناسایی ارتش اسرائیل به‌عنوان یک گروه تروریستی، پیشنهادی بود که سران کشورها با آن موافقت نمی‌کردند. پنج محور از این جنس داشتیم اما پنج محور دیگر را در بیانیه پایانی آوردند. مثلا بحث بازگشایی گذرگاه رفح، توقف جنایت و بمباران، معرفی اسرائیل به دادگاه بین‌المللی کیفری ازجمله پیشنهادهایی بود که در متن بیانیه آمده بود.

درباره عملیاتی شدن مواردی که در متن بیانیه آمده آیا سازوکاری پیش‌بینی شده است؟
درباره عملی شدن‌شان نیز باز هم یک عزم و پیگیری لازم است. این کاری نیست که با یک اجلاس تمام شود. از ابتدای این جنگ، تحرکات دیپلماتیک و واکنش‌هایی از سوی وزارت خارجه و رئیس‌جمهور داشتیم اما به‌هرحال پیگیری می‌خواهد. اولین راهبرد ما که رهبر معظم انقلاب نیز بر آن تاکید داشت، توقف بمباران است. همچنین پیگیری و ثبت شکایت از رژیم‌صهیونیستی و حامیانش نیز امری است که وزارت خارجه باید دنبال کند. در مساله بازگشایی گذرگاه رفح نیز رئیسی در دیدار با رئیس‌جمهور مصر تاکید داشت باید کمک کرد این اتفاق هرچه زودتر بیفتد. البته ایشان حرفش این بود که مقدار مورد نیاز درحال حاضر درحال انتقال است اما اعلام آمادگی کرد که کار را بهتر پیش ببرد. ولی به هرحال فضای گفت‌وگویش این‌گونه نبود که اکنون ما آنجا را بسته‌ایم و گفت که مواردی که مورد نیاز است، درحال انتقال است.

درمورد حمایت آمریکا از رژیم‌صهیونیستی آیا در پشت‌صحنه اجماع نظری وجود داشت؟
چند نکته بود که رئیس‌جمهور تعمدا قصد داشت که در متن برجسته شود. به این علت که افراد دیگر، این محورها را مطرح نمی‌کنند. یکی از محورها این بود که آمریکا عامل اصلی استمرار این جنایت است. مقام‌معظم‌رهبری نیز در چند سخنرانی اخیر خود بارها به این نکته تاکید داشتند. در فرودگاه نیز خود رئیس‌جمهور در سخنرانی‌اش اشاره کرد. اینکه پیغام می‌دهند دامنه جنگ گسترش پیدا نکند، اگر نخواهیم دامنه جنگ ادامه پیدا کند، باید رساندن سوخت به این ماشین جنگی متوقف شود. وقتی تزریق سوخت به این ماشین متوقف شود، ماشین خود به خود متوقف خواهد شد. در متن هم رئیسی یک بحث مفصل درباره این داشت که در پشت صحنه تمام این ماجراها آمریکا قرار دارد. عملا یعنی با پشتوانه آمریکا این جنایت درحال انجام است. این مساله را تقریبا هیچ‌کس اشاره نکرد. البته محمودعباس بسیار کوتاه به آمریکا اشاره کرد. اما دیگر به جز آن هیچ‌کس درباره آمریکا صحبت نکرد.

مهم‌ترین تمایز مواضع ایران با سایر کشورها را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
نکته‌ای که رئیس‌جمهور کشورمان تاکید داشت که باید محکم روی آن موضع بگیریم، همان بحث فلسطین واحد و هر فلسطینی یک رای بود؛ چراکه تقریبا بسیاری از کشورهای دیگر مساله 2دولتی شدن را پذیرفته‌اند. یعنی به‌عنوان راه‌حل آن را پذیرفته‌اند. درصورتی‌که موضع جمهوری اسلامی از اول این بود که این راه‌حل نیست و خود این نقطه، یک بحران دیگر است و شما اجازه حذف حقوق یک ملت به‌عنوان یک راه‌حل را ندارید. این مساله در متن سخنرانی رئیس‌جمهور، بسیار محکم اشاره شد. همچنین نکته دیگر هم بحث حماس بود. تقدیر از حماس قهرمان و اینکه ما بر بازوی آنها بوسه می‌زنیم. در کشورهای عربی، فضای اینچنینی نسبت به حماس وجود ندارد و حتی اگر به میل برخی کشورها باشد، می‌گویند که کلا بساط حماس و دیگر گروه‌های مقاومت جمع شود و غزه به‌طور کامل در اختیار تشکیلات خودگردان قرار گیرد. یکی از اهداف آمریکا نیز همین است که حماس کنار برود و غزه مانند کرانه باختری در اختیار تشکیلات خودگردان قرار بگیرد. درصورتی‌که رئیس‌جمهور کشورمان در نشست سران کشورهای اسلامی نام حماس را با تجلیل و تکریم آورد. این سه محور، تمایز مواضع جمهوری اسلامی نسبت به سایر کشورها بود. آن چند پیشنهاد دیگر نیز همین‌طور بود. وقتی فردی از جمهوری اسلامی قرار است نطق کند، باید به ریشه بحران اشاره کند و تفاوتی با سایر کشورهای دیگر داشته باشد.

درست است بحث قطع روابط در متن بیانیه نیامده اما آیا ترکیه و عربستان در پشت صحنه از موضع خود در این‌باره عقب‌نشینی کرده‌اند؟
اردوغان در حاشیه اجلاس اکو در دیدار با رئیسی بحث قطع روابط با رژیم‌صهیونیستی را مطرح کرد. مواضع کشورها با یکدیگر متفاوت است اما رئیسی در همه دیدارهایش این را گفت. در همه دیدارها قطع روابط با رژیم‌صهیونیستی به‌عنوان یک تنبیه مطرح می‌شود.

بن‌سلمان هم عقب‌نشینی کرد؟
بن‌سلمان اگرچه تشکیل فلسطین واحد را به‌عنوان یک راه‌حل توصیف می‌کرد اما به‌عنوان یک راه‌حل آرمانی آن را خوب نمی‌دانست.

نامگذاری روز جنایت صهیونیست‌ها و بمباران بیمارستان المعمدانی به‌عنوان روز نسل‌کشی و جنایت علیه بشریت چرا در متن بیانیه نیامد؟
آنها شاید احساس کردند سطح پیشنهاد در حد آمدن در بیانیه نیست اما فضای جهان طوری است که در ادامه می‌شود برایش فضا درست کرد. اگر پیگیری شود به نظرم قابل اجرا است.

بن‌سلمان در پاسخ به دعوت رئیسی برای سفر به ایران چه واکنشی نشان داد؟
پیش از این هم بن‌سلمان برای دیدار دوجانبه از رئیسی دعوت کرد. در این دیدار هم خود رئیسی از بن‌سلمان دعوت کرد. اتفاقا او هم استقبال کرد.

پس از نشست، تشکیلات خودگران نسبت به نتایج آن انتقاد کرد و کشورهای اسلامی را محکوم‌کنندگانی توصیف کرد که اقدامی انجام ‌نمی‌دهند. به نظرتان ما هم مخاطب این انتقاد بودیم؟
اجلاس که مال ما نبود و یک سمت آن عربستان است. در سخنرانی‌ها هم متفاوت بودن سخنرانی‌مان نسبت به دیگر کشورها مشخص بود. به نظر من این سخنان بیشتر می‌خواست کشورهای عربی را تحریک کند و روی صحبت با ما نبود.