دخترتان تازه به سن تکلیف رسیده. راحتش بگذارید هر طور که دوست دارد نماز بخواند. به واجبات نماز اکتفا کنید. در نماز قنوت واجب نیست. تسبیحات یک بار کافیست. اگر دخترتان قنوت نمازش را نخواند، سرش داد نزنید که این چه وضع نماز خواندنه؟

 

 

فارس: دختر کوچک از همان اول که نمازتان را شروع کردید، در حال کشیدن چادرتان است و گه گداری هم سراغ مهر می‌رود و بازی پرتاب مهر برایش می‌شود هیجان انگیزترین بازی دنیا.در چند دقیقه ای که مثلا خواستید با خدا خلوتی کنید، بچه‌ها محدوده نماز خواندن تان را تبدیل کردند به میدان جنگ و دعواهای خواهر و برادری را به اوج رساندند. اینطور وقت ها واکنش شما چیست؟ پرخاش؟ چشم غره رفتن در حال نماز، یا یک زهرچشم گرفتن اساسی از بچه ها بعد از نماز...

البته رفتارهای شما موقع نماز خواندن فقط یکی از مواردی است که باید حواستان را جمع آن کنید و در تربیت دینی فرزندتان و نماز گریز شدن یا نمازخوان شدنش تاثیرگزار است. در این گزارش روانشناس دینی و مدیر موسسه تربیت بنیادی حجت الاسلام «محمد مهدی الهی منش» به شما می‌گوید که برای نماز‌خوان شدن بچه‌هایتان باید دور کدام رفتارها را خط بکشید؟

*«تحمیل، اجبار، برخورد تند» دور این رفتارها را خط بکشید

«تحمیل و اجبار و برخورد تند برای نماز خواندن.» حجت الاسلام الهی منش از والدین می‌خواهد که دور این رفتار را خط بکشند آن هم یک خط پر رنگ و اساسی و این نباید مهم را با مثال‌هایی توضیح می‌دهد:«بچه‌ای که مادرش او را از کودکی مجبور کرده به حفظ قرآن آن هم با بدخلقی و زور و اجبار و کلی خاطره بد در ذهن بچه ساخته، حالا این بچه بزرگ شده و صدای قرآن ناخوادگاهش را یاد خاطرات تلخ دوران بچگی می‌اندازد و او را از قرآن دلزده کرده است. صبح زود پدر پسر تازه بالغ شده یا دخترش را برای نماز خواندن صدا می‌کند با بدترین لحن و بدترین رفتار ممکن. بالش را از زیر سرش می‌کشد. پتو را با گفتن جملات منفی از روی بچه می‌کشد. این رفتارها چه بخواهید چه نخواهید بچه‌های شما را از نماز دلزده می‌کند. دلیلش را باید در یافته‌های روانشناسان جست و جو کرد.»

*شرطی‌سازی با حال خوب

حتما قاعده شرطی‌سازی را شنیده اید؟ قاعده شرطی‌سازی در ایجاد علاقه به نماز و برعکس، دلزده کردن فرزندان از نماز بسیار تاثیرگزار است. با خواندن صحبت‌های الهی منش متوجه این قاعده می‌شوید؛

«وقتی دو مسئله را همزمان به فردی عرضه می‌کنید کناز هم بودن این دو مسئله در هنگام عرضه باعث می‌شود بین این دو موضوع در ذهن فرد تداعی ایجاد شود. طوری که وقتی یاد این می‌افتد یاد آن یکی هم می‌افتد.

مثلا وقتی یک نفر همیشه یک عطر یا ادکلن خاصی را می‌زند، شما با بوییدن این عطر خاص به حتم یاد آن فرد می‌افتید. حالا می‌توان از این راهکار برای ایجاد حس خوب استفاده کرد. مثلا موقع نمازخواندن همیشه یک عطر خاص بزنید.

بچه‌های ما در فضای معنوی در مسجد چه رفتاری را می‌بینند؟ رفتارهای خوب شما و محبت کردن‌های شما در حین نماز باعث می‌شود بچه شما وقتی یاد نماز می‌افتد یاد حال خوب و محبت شما بیفتد.»

 

*خاطره ساز ما در کودکی

صورت مهربان مادربزرگ با چادر گل گلی و شکلات‌های‌ریزی که همیشه زیر جانمازش داشت و وقتی نوه‌ها دورش را می‌گرفتند با صبر و حوصله یکی یکی غافلگیرشان می‌کرد. این تصویر خاطره ساز بسیاری از ما در کودکی هایمان است. الهی منش می‌گوید:«روانشناسان معتقدند ما بسیاری از تصمیمات مهم زندگی‌مان را براساس همین حس‌های خوب می‌گیریم.

اگر بچه را مسجد می‌بریم سعی کنیم آنجا به او خوش بگذرد. در مسیر برایش بستنی بخریم، بازی کنیم، شوخی کنیم. این حال خوب رفتن به مسجد در ناخودآگاه کودک تاثیر می‌گذارد و او را به نماز علاقه‌مند می‌کند و عکس این موضوع هم صادق است. یادتان باشد که به جای حرف زدن بیاییم حس خوب، خاطره خوب ایجاد کنیم.»

*پدر و مادر عزیز خودت با نماز چند چندی؟

«چقدر برای نماز و به موقع خواندن نماز اهمیت و ارزش قائل هستید؟» به این جمله کارشناس دینی فکر کنیم و ببینیم ما خودمان با نماز چند چندیم. الهی منش می‌گوید:«سرسری نماز خواندن والدین، نماز خواندن بی‌حوصله در آخر وقت، تمرکز نداشتن زمان نماز خواندن. نماز می‌خوانید همه اعضا و جوارح‌تان موقع نماز خواندن در حرکت است.کلی ایما و اشاره می کنید و با چشم و ابرو با بقیه حرف می زنید. این بی‌توجهی‌ها باعث می‌شود فرزند ما هم نسبت به نماز خواندن بی‌انگیزه شوند.یادتان باشد فرزندان همانی می‌شوند که ما هستیم نه همانی که ما می‌خواهیم.»

* اخلاقتو خوب کن!

اخلاق بد دیدن از مذهبی‌ها در شکل دادن تصویر کودکان و نوجوانان از دین تاثیر می‌گذارد. پس مراقب رفتارمان باشیم. این را الهی منش می‌گوید و ادامه می‌دهد:« دروغ‌ها، تهمت‌ها، بداخلاقی‌ها، بدقولی‌ها. . که ممکن است برخی از مذهبی‌ها انجام دهند باعث دلزده شدن بچه‌ها می‌شود. چون بچه نمی‌تواند بین دین و آدم مذهبی تفاوت قائل شود و این دو را از هم جدا کند.»

*سختگیر نباش/ به واجبات نماز اکتفا کنید

سختگیر نباشید. این آخرین توصیه روانشناس دینی به والدین است؛«دخترتان تازه نمازخوان شده و به سن تکلیف رسیده. موقعی که نماز می‌خواند ساده بگیریم. اجازه دهید فقط نمازش را بخواند. راحتش بگذارید هر طور که دوست دارد نماز بخواند. به واجبات نماز اکتفا کنید. در نماز قنوت واجب نیست. تسبیحات یک بار کافی هست. اگر دخترتان قنوت نمازش را نخواند، سرش داد نزنید که چه کار کردی چرا قنوت نخواندی؟ این چه وضع نماز خواندنه؟می پرسید پس کی باید یاد بگیره؟ من می‌گویم نگران نباشید. به وقتش یاد می‌گیرد. به مرور زمان.»

*انگیزه از بیرون

دلیل تاکید بر دقت و حساسیت والدین در رفتارها به خصوص در دوران کودکی چیست؟ دلیل این تاکید را الهی منش توضیح می‌دهد:«روانشناسان دینی می‌گویند ایجاد انگیزه در فرزندان برای خواندن نماز تا زمانی که بچه‌های ما خردسال هستند و قوه تعقل و تفکر در آنها شکل نگرفته از بیرون است. یعنی کودک نقشی در ایجاد انگیزه ندارد و به طور کلی تحت تاثیر محیط پیرامونش قرار دارد.»