یک حقوقدان اقدام دبیرکل سازمان ملل برای استناد به ماده ۹۹ منشور ملل متحد را «قابل‌ توجه» دانست و گفت: در شرایطی که از سوی دولت‌ها در دنیا در رابطه با موضوع غزه شاهد یک بی‌عملی خاص هستیم، دبیرکل سازمان ملل با استناد به ماده ۹۹ منشور ملل متحد برای جلب توجه افکار عمومی جهان به دولت‌ها به ویژه آمریکا دست به این اقدام زد تا شاید از این طریق این کشورها را تحت فشار قرار دهد.

به گزارش ایسنا، اواخر هفته گذشته آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل متحد با استناد به ماده ۹۹ منشور سازمان ملل، از شورای امنیت این سازمان خواست تا در مورد جنگ غزه اقداماتی انجام دهد. این اقدام کم‌سابقه از سوی «آنتونیو گوترش» دبیرکل سازمان ملل در حالی صورت می‌گیرد که شورای امنیت هنوز قطعنامه‌ای مبنی بر آتش‌بس میان رژیم صهیونیستی و مقاومت فلسطین تصویب نکرده است.

آنتونیو گوترش در این ارتباط در نامه‌ای به رئیس شورای امنیت نوشت که معتقد است وضعیت اسرائیل و سرزمین‌های اشغالی فلسطین «ممکن است تهدیدهای موجود برای حفظ صلح و امنیت بین‌المللی را تشدید کند.»

او که از ۱۸ اکتبر خواستار «آتش‌بس فوری بشردوستانه» شده است، همچنین به «رنج‌های هولناک انسانی، آسیب‌های فیزیکی و جمعی» اشاره کرده است.

آنتونیو گوترش تاکید کرد که بی‌اقدامی شورای امنیت و تشدید وضعیت در غزه او را به انجام چنین کاری وادار کرده است.
 

ماده ۹۹ منشور سازمان ملل متحد به دبیرکل این اختیار را می‌دهد که «نظر شورای امنیت را به هر موضوعی که به عقیده او ممکن است حفظ صلح و امنیت بین‌المللی را تهدید کند، جلب کند».

در عین حال نشست شورای امنیت سازمان ملل در پی فعال کردن ماده ۹۹ منشور ملل متحد عصر روز جمعه تشکیل شد و در آن قطعنامه پیشنهادی امارات متحده عربی به رای گذاشته شد که  از ۱۵ عضو شورای امنیت ۱۳ عضو رای موافق، یک عضو یعنی ایالات متحده آمریکا رای مخالف و یک عضو یعنی انگلیس، دیگر عضو این شورای رای ممتنع دادند.

این قطعنامه خواستار «آتش بس فوری بشردوستانه» در غزه شده بود و از حمایت کشورهای عربی و اسلامی برخوردار بود. قطعنامه پیشنهادی که به تصویب شورای امنیت نرسید، با ابراز نگرانی شدید از وضعیت فاجعه بار انسانی در نوار غزه و رنج مردم غیرنظامی فلسطین، تاکید می‌کرد که جمعیت غیرنظامی فلسطین و اسرائیل باید بر اساس قوانین بین المللی بشردوستانه محافظت شوند.

«یوسف مولایی» استاد دانشگاه و حقوقدان در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به درخواست دبیرکل سازمان ملل برای اقدام فوری در مورد وضعیت غزه در شورای امنیت با استناد به ماده ۹۹ منشور ملل متحد گفت: در طول هفت دهه گذشته تاکنون دبیران کل سازمان ملل، ۹ بار از این ماده استفاده کردند که اتفاقا دو بار آن مربوط به جنگ ایران و عراق و موضوعاتی دیگر از جمله لبنان، تونس، بنگلادش و غیره است.

وی با بیان اینکه این اقدام دبیرکل حاکی از آن است که موضوع مورد نظر مربوط به صلح و امینت بین‌الملل است که دبیرکل را نگران کرده است و در جایگاه یک مقام سیاسی ـ بین‌المللی وارد عمل شده است، با اشاره به ساختار سازمان ملل خاطرنشان کرد: دبیرکل به لحاظ حقوقی در رابطه با صلح و امنیت بین‌الملل اقدامات الزامی نمی‌تواند انجام دهد و تمام اقداماتش از جمله استناد به ماده ۹۹ منشور ملل متحد برای جلب توجه افکار عمومی جهان و دولت‌ها به موضوع غزه است.

این حقوقدان تصریح کرد: با توجه به اینکه پنج کشور در شورای امنیت دارای حق وتو هستند، این اقدامات صرفا اهرم فشار سیاسی، دیپلماتیک و معنوی برای تحت تاثیر قرار دادن دولت‌هاست. اقدام دبیرکل سازمان ملل توجه جهان را به دولت‌هایی که با صدور قطعنامه آتش بس مخالفت کردند که در این جا به طور خاص آمریکا مد نظر است جلب خواهد کرد تا شاید با فشار به افکار عمومی بتواند آمریکا را ترغیب کند که قطعنامه آتش بس را وتو نکند، اما این اقدام و ظرفیت دبیرکل سازمان ملل، فاقد ضمانت اجرایی است.

مولایی در پاسخ به اینکه آمریکا درخواست برای آتش‌بس فوری بر اساس درخواست دبیرکل سازمان ملل را وتو کرد، آیا دبیرکل می‌تواند دوباره این درخواست را مطرح کند؟ اظهار کرد: بله، می‌تواند دوباره به این ماده استناد کند و اگر آمریکا به این روند مخالفت با آتش بس ادامه دهد، این کار موجب شرمندگی آمریکاست که با وجود تلاش دبیرکل برای تصویب قطعنامه باز به آن اعتنا نمی‌کند. منشور ملل متحد استناد به این ماده توسط دبیرکل را به دفعات منع نکرده است و بارها می‌تواند به این ماده استناد کند و حتی می‌تواند هر روز این ماده را برای فشار بیشتر به آمریکا فعال کند.

وی ادامه داد: شاید با تکرار این کار به نوعی آمریکا تحت فشار افکار عمومی قرار گیرد که بعید است، البته اما دبیرکل اختیاری بیش از این ندارد و نمی تواند اعمال زور کند.

مولایی در پاسخ به اینکه از نظر برخی تحلیل‌گران آمریکا از اقدامات اسرائیل در غزه راضی نیست اما با توجه به هم‌پیمانی استراتژیک با این رژیم ناچار از همراهی است، آیا این اقدام دبیرکل و تکرار احتمالی آن می‌تواند آمریکا را به سمت تصمیم دیگری سوق دهد؟ گفت: بعید نیست این اثر را داشته باشد به هر حال آمریکا در مناسبات دیپلماتیک و سیاسی خود با اسرائیل به طور پنهانی می‌تواند به آن فشار بیشتری آورد تا دست از اقدامات ضد بشری‌اش بردارد و برای قبول آتش بس موقت آماده شود.