ژست سیگار کشیدن را دوست دارم. این جمله‌ای است که دختر حدود ۱۵ ساله در یک روز با هوای آفتابی تهران در کُنجی از یکی از کوچه‌های نزدیک محل زندگی‌ام به من گفت.

به گزارش ایرنا، زمانی که خیلی کوچک‌تر بودم همیشه پسرانی که سیگار در دست داشتند از ژست آنها خوشم می‌آمد و همین به آرزویی برایم تبدیل شد که وقتی بزرگتر شدم حتما این نوع ژست را تجربه کنم. اکنون نه تنها تجربه تلخی را از این موضوع دارم بلکه عادت مصرف آن را نمی‌توانم ترک کنم. سه سال است که سیگار می‌کشم و باید بگویم که سیگار کشیدن به من انرژی می‌دهد.

۱۲ سالم بود که برای اولین بار یکی از همکلاسی‌هایم که چند سال از خودم بزرگتر بود به من برای سیگار کشیدن تعارف کرد من که از خدا خواسته سریع یک کام از سیگارش گرفتم طعم اولین پُک برایم بسیار شیرین بود و پس از سه سال هنوز آن را تجربه می‌کنم اما این روزها سیگار کشیدن هر روز تجربه‌ای تلخ‌تر و سنگین‌تر می‌شود. به جز پریشانی و بی‌قراری چیزی عاید ما نمی‌شود اما چه کنیم که سیگار به نوعی آدم‌ها را معتاد می‌کند و تمایل افراد را به مصرف افزایش می‌دهد.

کاش آن روز را تجربه نمی‌کردم و یاد می‌گرفتم که به سیگار کشیدن «نه بگویم». شاید تجربه هر کاری برای بار اول شیرین باشد اما ادامه دادن آن روزهای سخت‌تری را پیش روی فرد می‌گذارد. من برای اینکه مادر و پدرم متوجه نشوند تا قبل از اینکه به خانه برسم چند نخ سیگار می‌کشم. عطری کوچک در کیف دارم که به بدنم می‌زنم و هر روز آدامس قبل از رسیدن به خانه می‌جویم. اینها به نوعی بوی سیگار را می‌گیرند.

دخترانی که سیگار همنشین آنها شده است
سیگار کشیدن تا سال‌های نه چندان دور حتی برای پسران جوان قُبح داشت اما اکنون دختران نوجوان و جوان چنان با سیگار اُخت شده‌اند که انگار بدون آن نمی‌توانند زندگی را بگذرانند

روزی نیست که از محله‌های مختلف گذر کنم و چند دختر کنار هم با سیگارهایی روشن نبینم. سیگار انگار همنشین آنها شده است روزانه چندین نخ سیگار را تجربه می‌کنند اما فاجعه آنجاست که گسترش مصرف دخانیات به ویژه سیگار و حتما گرایش به مصرف موادمخدر در جامعه روندی صعودی دارد بنابراین باید زنگ مقابله و جلوگیری از این آسیب اجتماعی تغییر کند.

در سال‌های گذشته تحت هیچ شرایطی دختران در خیابان‌ها و کوچه‌ها سیگار نمی‌کشیدند اما این روزها روند رو به گسترش تعداد دختران با سیگارهایی رو لب و پُک زدن به آنها خوشایند نیست و وجهه خوبی برای جامعه دختران ندارد. اما چه باید کرد که دختران سیگاری روز به روز در حال افزایش است و بسیاری از خیابان‌ها، پارک‌ها و مکان‌های تفریحی مملو از این نوع دختران با مصرف زیاده از حد سیگار هستند.

سیگار کشیدن تا سال‌های نه چندان دور حتی برای پسران جوان قُبح داشت اما اکنون دختران نوجوان و جوان چنان با سیگار اُخت شده‌اند که انگار بدون آن نمی‌توانند زندگی را بگذرانند. شاید تاثیر محیط، فضای مجازی، بی‌توجهی خانواده‌ها به فرزندان به ویژه دختران، تاثیر مصرف زیاد سیگار در سریال‌ها،‌ سیگاری بودن برخی از هنرمندان، دختران و پسران جوان را هم به این سمت سوق داده است.

اما مهمترین موضوعی که باید هرچه سریع‌تر چاره‌ای اساسی برای آن اندیشید روند افزایشی و گرایش بالای دختران نوجوان و جوان به کشیدن سیگار و مصرف دخانیات و به نوعی اعتیاد آنها شاید به موادمخدر باشد. در این باره محمود حاجیلویی، دبیر ستاد فرهنگی و اجتماعی شورای انقلاب فرهنگی به رشد ۱۳ درصدی مصرف دخانیات در نوجوانان ۱۳ تا ۱۵ ساله اشاره کرده و گفته است: البته این امر در دختران نوجوان حادتر است و شاهد رشد ۱۳۳ درصدی در این حوزه در بین نوجوانان دختر هستیم.

همچنین مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به مرگ‌ومیر سالانه حدود ۶۰ هزار نفر بر اثر مصرف دخانیات در کشور اشاره دارد که تقریبا ۱۴ درصد افراد بالای ۱۸ سال جامعه ایرانی دخانیات مصرف می‌کنند که حدود ۲۶ درصد مردان و ۴.۵ درصد زنان هستند. این مصرف از سال ۱۳۹۵، با رشد حدود ۲.۵ درصدی در مردان و ۱۱درصدی در زنان بالای ۱۸ سال روبه‌رو بوده است.

رئیس دبیرخانه ستاد کشوری کنترل دخانیات وزارت بهداشت نیز با ابراز نگرانی از «افزایش مصرف دخانیات به‌ویژه در گروه‌های سنی حساس و همچنین از بین رفتن قُبح مصرف دخانیات» اعلام کرد: مقایسه مصرف دخانیات در گروه سنی ۱۸ تا ۲۴ سال در سال ۱۴۰۰ نسبت به مطالعه‌ قبلی در سال ۱۳۹۵، حاکی از آن است که مصرف روزانه سیگار در زنان این گروه سنی ۱۹۰ درصد افزایش یافته است.

برخی عوامل روند افزایشی مصرف سیگار در دختران
ناامیدی برخی از نوجوانان و چشم‌انداز مایوس‌کننده آینده،‌ چشم و هم‌چشمی‌ها و سیگاری بودن یکی از والدین به عنوان دیگر عامل تاثیرگذار در استفاده دختر خانواده و روی آوردن به مصرف سیگار نقش دارد

گسترش سیگار کشیدن دختران و کاهش سن مصرف سیگار به عنوان یکی از موضوعاتی است که ممکن است آسیب‌هایی در حوزه اجتماعی به همراه داشته باشد. در همین راستا در گفت و گویی با امان‌الله قرایی‌مقدم، جامعه‌شناس و متخصص آسیب‌شناسی اجتماعی این موضوع واکاوی شده است.

قرایی‌مقدم به موضوع افزایش مصرف سیگار در جامعه دختران به ویژه نوجوانان و گسترش استعمال دخانیات در گروههای سنی نوجوانان و جوانان دختر و پسر اشاره کرد و گفت: برخی عوامل در روند افزایشی مصرف سیگار در میان دختران و زنان جوان موثر است که باید بیشتر مورد توجه متولیان و به ویژه خانواده آنان باشد تا این روند،‌ به سمت کاهشی حرکت کند.

وی تصریح کرد: براساس تحقیقات انجام شده روی موضوع سیگاری شدن دختران و زنان در ایران عوامل متعددی در این زمینه دخیل است که دوستان و همسن و سالان،‌ داشتن پول توی جیبی زیاد، تاثیر مستقیم فضای مجازی و احساس سرخوردگی و واماندگی از جامعه برخی از این عوامل به شمار می‌رود.

این جامعه‌شناس افزود: حضور در جشن‌های تولد و میهمانی‌ها یکی دیگر از عوامل اصلی گسترش مصرف سیگار در میان دختران است زیرا در چنین شرایطی این افراد در یک اتاق به حال خود رها می‌شوند و ممکن است در همین میهمانی‌ها سیگار به همدیگر تعارف کنند و تاثیر خود را برای سیگاری شدن داشته باشد.

وی با وجود اینکه نقش فضای مجازی در راستای گسترش مصرف سیگار در میان دختران را بسیار موثر دانست، اظهار داشت: اینکه به دلیل ناامیدی برخی از نوجوانان و چشم‌انداز مایوس‌کننده آینده،‌ چشم و هم‌چشمی‌ها و سیگاری بودن یکی از والدین به عنوان دیگر عامل تاثیرگذار در استفاده دختر خانواده و روی آوردن به مصرف سیگار نقش دارد.

دختران قدرت «نه گفتن» را ندارند
متخصص آسیب‌شناسی اجتماعی گفت: یکی از مهمترین موضوعاتی که در جامعه بسیار دارای اهمیت است،‌ قدرت "نه گفتن" است. به نوعی باید گفت فرزندان ما به ویژه دختران بلد نیستند که نه بگویند و به دوستان خود نمی‌توانند در شرایطی که سیگار تعارف می‌کنند، نه بگویند. شاید یکی از دلایل آن الفاظی مانند "بچه ننه یا لوس خواندن آنها" است که منجر به این موضوع می‌شود.

وی نداشتن قدرت نه گفتن را یکی دیگر از عوامل موثر در افزایش مصرف دخانیات به ویژه سیگار در دختران دانست و گفت: اینها عواملی است که در دختران قبح بوده و اکنون رشد چشمگیری دارد. اکنون دخترانی را می‌بینم که کنار خیابان یا برخی روی لبه جدول کنار خیابان و روی کاپوت ماشین یا داخل آن در حال کشیدن سیگار هستند. این یک نوع آسیب اجتماعی است که باید به آن رسیدگی شود.

دختران دوره راهنمایی هم سیگار می‌کشند
سن مصرف سیگار در دختران روند کاهشی دارد و برخی در سن ۱۵ سالگی سیگار می‌کشند اما در دوره راهنمایی هم مصرف سیگار در دختران نوجوان مشاهده شده است

این جامعه‌شناس با ابراز نگرانی از مصرف سیگار در میان دختران نوجوان و جوان گفت: با بررسی‌های انجام شده و مشاهدات در خیابان‌ها و کوچه‌ها، اکنون سن مصرف سیگار در دختران روند کاهشی دارد و برخی در سن ۱۵ سالگی سیگار می‌کشند اما در دوره راهنمایی هم مصرف سیگار در دختران نوجوان مشاهده شده است.

وی گسترش استعمال سیگار در دختران نوجوان و جوان را نگران‌کننده دانست و افزود: برخی از این گروه‌ها نگاه تفریحی به سیگار دارند به همین دلیل باعث شده که روند افزایشی در این زمینه داشته باشیم.

قرایی‌مقدم مصرف قلیان در قلیان‌سراها توسط دختران جوان را عامل دیگری برای کشیدن سیگار و وابستگی آنها بسیار موثر دانست و اظهار داشت: با توجه به مجموعه عواملی که پس از بررسی‌ها روی مصرف سیگار در دختران و نوجوان انجام شده است، تبلیغات فضای مجازی، سیگار کشیدن در برنامه‌های تلویزیونی و برخی سریال‌ها، مشاهده سلبریتی‌ها و هنرپیشه‌ها در حال سیگار کشیدن تمایل دختران را به این موضوع افزایش می‌دهد.

وی اضافه کرد: زمانی که یک سلبریتی یا هنرپیشه در تلویزیون یا سینما سیگار در دست دارد، باعث می‌شود که نوجوانان یا جوانان به تبعیت از آنها این کار را درست بدانند و به مصرف سیگار روی آورند. این مساله به نوعی گسترش استعمال سیگار را به دنبال دارد.
متخصص آسیب‌شناسی اجتماعی به این موضوع اشاره کرد که اکنون مصرف سیگار در دختران شدت بیشتری دارد، ادامه داد: ناامیدی به آینده و چشم‌انداز نامناسب، سرخوردگی و سرکوفت‌های وارده از سوی جامعه و خانواده بر دختران و دوستان ناباب عوامل و دلایل دیگر برای روی آوردن به مصرف سیگار در بین دختران و زنان نوجوان و جوان است.

نقش موثر خانواده‌ها و جامعه در کاهش مصرف سیگار در بین دختران
قرایی‌مقدم در پاسخ به این سوال که برای جلوگیری از گسترش مصرف سیگار در بین دختران و راهکارهای موثر در این زمینه چیست، اینگونه پاسخ داد و گفت: نقش خانواده‌ها و جامعه در روند کاهشی مصرف سیگار بین دختران بسیار موثر است و باید به این موضوع توجه خاص داشت.

وی نوع تربیت و نگاه به خانواده به این مساله را موثر دانست و اظهار داشت: باید برای دختران سرگرمی ایجاد کرد تا با داشتن زمینه‌های شادی و نشاط فراوان و شاد کردن محیط اجتماعی دختران را از گرایش به مصرف سیگار منع کرد.

باید والدین نقش خود را در زمینه گرایش نداشتن فرزندان به مصرف سیگار به خوبی ایفا کنند و به فرزندان خود نه گفتن را یاد دهند. یک دختر نباید برای گفتن نه خجالت بکشد. البته باید این را هم گفت که با وجود تبلیغات گسترده مصرف سیگار در فضای مجازی و سریال‌ها با استعمال سیگار توسط هنرمندان و هنرپیشه‌ها کنترل تا حدوی سخت‌تر شده است.

دامنه سیگار کشیدن در دختران بیشتر شده است
وی با اشاره به اینکه دامنه سیگار کشیدن بیشتر شده است، اظهار داشت: زمانی که در فضای مجازی و برخی سریال‌ها دختران کم‌سن‌وسال سیگار می‌کشند، دختران نوجوان و جوان نیز وادار به سیگار کشیدن شده و علاجی برای این موضوع وجود ندارد مگر اینکه خانواده نقش خود را در این زمینه ایفا کند.

متخصص آسیب‌شناسی اجتماعی گفت: بی‌سرپرستی و بدسرپرستی برخی از دختران در مصرف سیگار نقش دارد زیرا به دلیل نبود یکی از والدین نقش تربیتی و نظارتی آنها کمرنگ‌تر می‌شود و همین مسال منجر به هدایت این افراد به سمت آسیب‌های اجتماعی و مصرف دخانیات می‌شود.

قرایی‌مقدم اظهار داشت: باید همه مسایل را با هم دید تا بتوان مشکلات و آسیب‌های اجتماعی را کاهش داد. در این صورت جامعه به ثبات خواهد رسید. از اینکه دختران در سنین راهنمایی و دبیرستان به سیگار گرایش داشته باشند، بسیار نگران هستیم و باید همه با هم در راستای کاهش این مسایل و گرایش نداشتن دختران به مصرف سیگار، مسیر درستی را به سرانجام برسانیم.