رئیس شورای تحول و ارتقاء علوم انسانی با اشاره به اینکه وضعیت علمی کشور با ۲۰ سال پیش قابل مقایسه نیست، گفت: ارتقاء علوم انسانی باید قبل از تحول آن صورت می گرفت.

به گزارش مرکز رسانه و روابط عمومی شورای عالی انقلاب فرهنگی،  سعیدرضا عاملی، رئیس شورای تحول و ارتقاء علوم انسانی، در نشست هم‌اندیشی با اساتید دانشگاه علامه طباطبایی اظهار کرد: پیشران بحث تحول در علوم انسانی دانشگاه علامه بوده و دانشگاه علامه تنها دانشگاهی است که دانشگاه جامع علوم انسانی است. اگرچه در دانشگاه تهران هم بیش از هزار نفر از اعضای هیات علمی در حوزه علوم انسانی و علوم اجتماعی و هنر هستند، آنجا هم ظرفیت بزرگی شکل گرفته است. دانشگاه شهید بهشتی هم به نوعی دیگر، دانشگاه شریف هم در حد محدودتری است ولی ظرفیت‌های خوبی دارد.

رئیس شورای تحول و ارتقاء علوم انسانی گفت: علت شکل گرفتن شورای تحول این است که مقام معظم رهبری حساسیت به‌جا و ویژه‌ای نسبت به وضعیت علوم اجتماعی و علوم انسانی و به طور کلی علوم در کشور دارند، و می‌فرمایند تا نفس دارند از حمایت از علم کوتاه نمی‌آیند و واقعاً هم خیلی از حوزه‌ها را ایشان خط‌شکنی کردند و زمان گذاشتند.

عاملی اضافه کرد: وضعیت علمی کشور با 20 سال پیش قابل مقایسه نیست، نسبت نشر مقالات علمی در مقایسه با سال 1380 پنجاه برابر شده است و رتبه‌های خوبی هم در دنیا کسب کردیم. واقعیت این است که ظرفیت بالا است، ولی مقام معظم رهبری می‌فرمایند علوم انسانی مثل هوا است، اگر هوا آلوده باشد علم آلوده شده و حالش خوب نیست، حال کشور خوب نیست.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: وقتی علوم انسانی و علوم اجتماعی پویا نیستند یا معطوف به مسئله ملی نیستند، یا نمی‌توانند مسائل اجتماعی ایران را حل کنند، این ناآرامی ایجاد می‌کند. در آن زمان ایشان فرمودند که این ظرفیت بزرگ در علوم انسانی و علوم اجتماعی ایجاد شده، نگرانی من این است که این‌ها می‌توانند آن نگرش مفید را برای خود جامعه، ارتقاء و پیشرفت جامعه داشته باشند. لذا منجر به این شده که در سال 88 شورای عالی انقلاب فرهنگی، شورای تحول علوم انسانی را با ده وظیفه تصویب کرد و دکتر حدادعادل رئیس آن شدند، که شخصیت فرهنگی هستند و با شعر و ادبیات و فلسفه تجربه زیسته در این حوزه دارند.

وی ادامه داد: رویکرد دکتر حدادعادل تمرکز بر روی یکی دو موضوع بود که ایشان فکر می‌کردند این موضوعات می‌توانند تحولی را در علوم انسانی ایجاد کند. هفده کارگروه در زمان ایشان شکل گرفته و 57 متن هم با انتشارات سمت چاپ شده و حدود 300 متن کتاب هم در فرآیند انتشار است.

رئیس شورای تحول و ارتقاء علوم انسانی بیان کرد: از روش مقام معظم رهبری در گام دوم الهام می‌گیرم، ایشان شگرد روشی در گام دوم داشتند که کمتر در فرهنگ فکری ما دیده می‌شود، ما بیشتر نیمه کم لیوان را می‌بینیم و آزار می‌بینیم و دیگران را آزار می‌دهیم و نداشته‌ها که انسان را ناامید می‌کند. ایشان در بخش اول سند دستاوردهای انقلاب را جمع‌بندی کردند که انقلاب اسلامی چه چیزی به‌دست آورده است ما نیز همین رویکرد را در نظر می‌گیریم.

وجه غربی‌ها به تئوری‌های اندیشمندان

عاملی گفت: یکی از رازهای موفقیت غربی‌ها در حوزه علم و حوزه اجتماعی این نکته است که آن‌ها «تأکید» زیاد دارند، یک مقاله هورکهایمر و مارکوزه در حوزه صنعت فرهنگ مطرح کردند، که بحث پیچیده‌ای نبود و فقط موضوع انقلاب صنعتی که تحت تأثیر ارابه ریسندگی و بافندگی و چاپ اتفاق افتاد بود را بیان می‌کرد. صنعت رسانه‌ هم این کار را با انسان می‌کند، یعنی فرهنگ توده‌وار را صنعت رسانه‌ای توده‌ای تولید می‌کند، و این مقاله 50 صفحه‌ای پایه مکتب فرانکفورت شد. یا تئوری که «بک» تحت عنوان «ریسک» مطرح کرده است. چرا در ایران تئوری‌های مهم نمی‌شود، در ارجاع دادن به یکدیگر ضعیف هستیم. در ارائه تئوری ضعیف عمل می‌کنیم، در درجه اول دیدن قرار دارد، دیدن نکته مهم و کلیدی است.

رئیس شورای تحول و ارتقاء علوم انسانی اضافه کرد: مرکز اصلی تحول می‌تواند دانشگاه علامه باشد و در این عرصه کمک کند. با تغییرات بزرگی به لحاظ اجتماعی مواجه هستیم، جامعه به هر حال تغییر کرده است. با جامعه متفاوتی مواجه هستیم در این جامعه متفاوت زمانی در تحول موفق می‌شویم که خود این جمع در میدان و عمل باشند. این کنشگری جهانی که اینترنت به وجود آورده است، امری است که شاید خالقان اینترنت هم خودشان نمی‌دانستند چه کاری انجام می‌دهند. وقتی مورس این ارتباط هم‌زمان را ایجاد کرد، فاصله را کم کرد که آغاز ماجرا بود، وقتی که مرگ فاصله‌ها اتفاق افتاد، ما در فضای مشترک قرار گرفتیم، و در این فضای مشترک غلبه محتوا و غلبه جاذبه‌ها قوی است.

ضرورت درک تغییر در علوم انسانی

وی با بیان اینکه تحول را باید با فهم تغییر انجام دهیم، گفت: اگر تغییر را نفهمیم تحولات ما کتابخانه‌ای می‌شود، و کاری نمی‌شود انجام داد. در درجه اول هیأت علمی که در کشور داریم باید با ما همراه باشند. با الهام از سخن پیامبر(ص) که می‌فرمایند؛ «دو نیکی وجود دارد که برتر از آن وجود ندارد، توحید و رفع آزار از مردم و دو پلیدی وجود دارد که بدتر از آن وجود ندارد، شرک و آزار مردم.» می‌توان یک تسهیلگری اجتماعی برای رفع آزار از مردم ایجاد کرد.

رئیس شورای تحول و ارتقاء علوم انسانی اضافه کرد: از علوم انسانی اسلامی هنوز نتیجه ملموسی نگرفته‌ایم، باید بازسازی‌های متفاوتی انجام دهیم. چهار رویکرد در علوم انسانی رویکرد بومی‌سازی، رویکرد توجه به مصالح و منافع ملی، رویکرد شرقی‌سازی از درون، بحث اسلامی‌شدن در دنیا وجود دارد؛ در سند شورای تحول و ارتقاء علوم انسانی، ارتقاء در این سند مورد توجه قرار نگرفته است، ارتقاء باید قبل از تحول قرار گیرد و بگوییم شورای ارتقاء و تحول علوم انسانی.

تعریف کلان پروژه «اثربخشی علوم انسانی» در دانشگاه علامه

عبدالله معتمدی، رئیس دانشگاه علامه‌طباطبایی و رئیس کارگروه روانشناسی شورای تحول و ارتقاء علوم انسانی در این نشست با تاکید بر تحول در علوم انسانی بیان کرد: در دانشگاه علامه طباطبایی سعی کردیم برای تحول در علوم انسانی راهکار و سیاست‌گذاری داشته باشیم و در این زمینه تا حدی هم موفق بودیم.

رئیس دانشگاه علامه طباطبائی تصریح کرد: تلاش کردیم تحول در علوم انسانی را به گفتمانی در سطح دانشگاه تبدیل کنیم و همه برنامه‌های راهبردی دانشگاه به موضوع تحول در علوم انسانی گره زده شد. برای این کار سیاست‌گذاری‌های متعددی انجام و برنامه‌های مختلف با شاخص‌های تحول در علوم انسانی تطبیق‌سازی شد.

وی با اشاره به کارهای انجام شده، افزود: یکی از کارهایی که ما در دانشگاه به شکل عملیاتی به آن رسیدیم، موضوع اسلامی شدن علوم انسانی بود که وجه سخت و سنگینی است. همچنین بومی‌سازی را مد نظر قرار دادیم و با وجود همه سختی‌ها تلاش کردیم به این سمت حرکت کنیم.

معتمدی گفت: در دانشگاه یک کلان پروژه تحت عنوان «اثربخشی علوم انسانی» تعریف کردیم که این اثربخشی به عنوان یک موضوع کلی مورد حمایت معاونت علمی ریاست جمهوری قرار گرفت. پژوهشکده تحول در علوم انسانی به عنوان یکی از محوری‌ترین مراکز، همیشه پای کار بود. این پژوهشکده نقش دوگانه دارد. هم وظیفه پژوهشی را بر عهده دارد و هم تحقق تحولات در علوم انسانی دانشگاه را رصد می‌کند.

وی با اشاره به چگونگی تدوین برنامه راهبردی دانشگاه،‌ افزود: برنامه ما یک برنامه راهبردی عملیاتی است که هم اعضای هیئت‌علمی، هم‌گروه‌ها و هم دانشکده‌ها در راستای محورهای هشتگانه آن و در جهت ارتقا دانشگاه و تحول علوم انسانی برنامه ارائه می‌دهند.

رئیس دانشگاه علامه طباطبائی تأکید کرد: ظرفیت دانشگاه یک ظرفیت ویژه‌ای است که می‌تواند پای کار تحول در علوم انسانی بیاید. موضوع تحول در علوم انسانی یک موضوع جدی است که حیات سیاسی و اجتماعی ما به آن گره‌خورده است؛ بنابراین از هیچ کار تأثیرگذاری روی‌گردان نیستیم و امیدوارم بتوانیم همه برنامه‌ها و کارها را عملیاتی کنیم.