نخستین سفر بارزانی به تهران پس از تنش‌های اخیر میان دو طرف در شرایطی است که اجرای توافق‌ امنیتی ایران و عراق، یکی از مهم‌ترین پرونده‌های روی‌میز رایزنی‌های دوطرف در تهران به‌شمار می‌رود.

 

«نیچروان ادریس مصطفی بارزانی» رییس اقلیم کردستان عراق روز گذشته در راس هیأتی عالی رتبه و پس از نزدیک به ۳ سال به ایران سفر کرد.

بارزانی طی این سفر با مقامات عالی‌رتبه کشورمان از جمله رییس جمهور و وزیر امور خارجه کشورمان دیدار کرده و قرار است با رییس مجلس شورای اسلامی نیز دیدار کند.

سفر بارزانی به تهران در شرایطی انجام شده که دو طرف پرونده‌های مهم «سیاسی – امنیتی» و «اقتصادی – تجاری» برای گفت‌وگو و رایزنی روی‌میز دارند لذا بارزانی با دستور کار بررسی مهم‌ترین مسائل منطقه و گسترش روابط تهران - اربیل راهی ایران شد.

اهمیت این سفر زمانی افزایش می‌یابد که روابط تهران و اربیل به‌دنبال اغتشاشات سال گذشته، با تنش‌های سیاسی – امنیتی محسوسی مواجه بوده است.

از طرفی دیگر این سفر نشان می‌دهد تحولاتی جدی در منطقه اقلیم کردستان در حال وقوع است که نیاز به رایزنی اربیل و تهران دارد.

اجرای توافقنامه امنیتی میان ایران - عراق

توافقنامه همکاری‌های مشترک امنیتی ایران و عراق عصر روز یکشنبه ۲۸ اسفند ۱۴۰۱ طی مراسمی با حضور «محمد شیاع السودانی» نخست‌وزیر عراق، توسط علی شمخانی دبیر وقت شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران و «قاسم الاعرجی» مشاور امنیت ملی نخست‌وزیر عراق امضا شد.

اجرای توافقنامه امنیتی میان ایران و عراق تأثیر تعیین کننده‌ای در کاهش و مدیریت چالش‌های امنیتی ناخواسته بین دو کشور خواهد داشت که ریشه در شرارت گروه‌های ضدانقلاب حاضر در اقلیم کردستان دارد. مهلت ایران و نیروی زمینی ⁧سپاه⁩ برای خلع سلاح تروریست‌ها در اقلیم کردستان ۲۸ شهریور ۱۴۰۲ به پایان رسید و بر اساس این توافق مقر اصلی دمکرات در «سنجق» یا ⁧ «قلعه دموکرات⁩» و دیگر مقرهای ⁧کوموله⁩، پاک و تخلیه شد اما ایران همچنان انتقادهایی را درباره عدم اجرای کامل این توافق‌نامه مطرح می‌کند؛ انتقادهایی که متوجه مقام‌های اقلیم کردستان این کشور و عدم توجه کافی به تحقق کامل مفاد قرارداد است.

«خارج کردن گروه‌های تروریستی از مناطق نزدیک به مرزهای جمهوری اسلامی ایران»، «انتقال آنها به عمق خاک عراق در منطقه اقلیم کردستان جمهوری عراق» و «تلاش برای خلع سلاح کردن آنها» از جمله محورهای توافقنامه همکاری‌های مشترک امنیتی ایران و عراق است.

بنابراین نخستین سفر بارزانی به تهران پس از تنش‌های اخیر میان دو طرف در شرایطی است که اجرای توافق امنیتی ایران و عراق درباره اخراج گروهک‌های تروریستی و تجزیه‌طلب از اقلیم کردستان عراق، یکی از مهم‌ترین پرونده‌های روی‌میز رایزنی‌های دوطرف در تهران به‌شمار می‌رود.

مبارزه با تحرکات تروریستی

مقابله موثر اقلیم کردستان عراق با فعالیت‌های تروریستی گروهک‌های تجزیه‌طلب یکی از مهم‌ترین مطالبات ایران از طرف مقابل است و به‌نظر می‌رسد از اصلی‌ترین محورهای رایزنی بارزانی در تهران نیز باشد.

تجدید نظر کردها در روابط‌شان با ایران

در چنین شرایطی کارشناسان معتقدند این سفر اهداف چندگانه‌ای را دنبال می‌کند که در ادامه به بررسی بخشی از آنها می‌پردازیم. برای بررسی اهداف سفر بارزانی به ایران با «سید هادی سید افقهی» کارشناس ارشد مسائل غرب آسیا گفت‌وگو کردیم.

«سید هادی سید افقهی» اظهار داشت: متاسفانه طی چندسال اخیر روابط ما با اقلیم کردستان عراق روبه سردی و تیرگی گرایید و دلیل این تیرگی برخوردهایی بود که حکومت اقلیم کردستان عراق داشت.

وی ادامه داد: وقتی داعش به حومه شهر اربیل رسید هیچکدام از دوستان و شرکای اقلیم کردستان (آمریکا و انگلیس) پاسخ «مسعود بارزانی» را ندادند و نهایتاً برای دفع داعش به سردار شهید سلیمانی پناه بردند.

کارشناس ارشد مسائل غرب آسیا گفت: پس از سرنگونی داعش، مناطق تحت اشغال داعش آزاد شد، بسیاری از داعشی ها به اقلیم کردستان رفتند و در آنجا پناهنده شدند که این مسئله به ضرر دولت مرکزی عراق بود.

سیدافقهی یادآور شد: مسئله دیگر، موضوع حضور سازمان‌های تروریستی جدایی طلب کُرد استان کردستان ما بود که از اقلیم کردستان عراق برای خودشان پادگان، مراکز آموزشی و مراکز عملیاتی در داخل خاک ایران جا گرفته بودند.

وی با بیان اینکه پرواضح بود که کومله، حزب دموکرات کردستان ایران و پژاک در اقلیم کردستان فعالیت داشته و دارند، عنوان کرد: ایران در این باره بیش از ۷۰ نامه و هشدار و شکایت و طرح موضوع با دولت مرکزی عراق و اقلیم کردستان داشت.

کارشناس ارشد مسائل غرب آسیا در ادامه با اشاره به حضور فعالیت موساد در اقلیم کردستان عراق، افزود: علیرغم انکار حکومت کردستان عراق، اما ایران نسبت به حضور و فعالیت موساد هشدارهای لازم را داد.

سیدافقهی اظهار کرد: در جریان اغتشاشات، از داخل کردستان عراق وارد استان کردستان ایران شدند و در چندین مرتبه می‌خواستند شهرها را تصرف کنند که با تلاش و مقاومت نیروهای امنیتی و سپاه این اتفاق نیفتاد.

وی ادامه داد: چند سال پیش مسعود بارزانی تصمیم داشت اقلیم کردستان را از خاک عراق جدا و به کشوری مستقل تبدیل کند و حتی یک رفراندوم سوری هم برگزار کرد اما ترکیه و دولت فدرال عراق از این اقدام پیگشیری کردند و حتی کرکوک را که در آن زمان تحت سیطره نیروهای بارزانی بودند را از چنگ آنها در آوردند. کرکوک یک استان نفت خیز است و بارزانی نفت آن را به رژیم صهیونیستی می‌فروخت!

کارشناس ارشد مسائل غرب آسیا بیان کرد: پس از ضربه به موساد و اخیراً هم پس از عملیات «وعده صادق» شاید کردها تجدیدنظری در روابط شان با ایران دارند و متوجه شده‌اند جمهوری اسلامی ایران با کسی دشمن نیست اما برای حفظ تمامیت ارضی خود هم با کسی تعارفی ندارد.

سیدافقهی عنوان کرد: آقای نیچروان بارزانی برخلاف مسعود بارزانی یک شخصیت گفتمانی است. بنابراین در این سفر با مقامات سیاسی ایران دیدار و گفتگو خواهد داشت و شاید یک بازخوانی مجددی در ترمیم رابطه ما با اقلیم کردستان عراق پیشنهاد دهد که قطعاً ایران استقبال خواهد کرد.

وی با بیان اینکه ایران از قبل انقلاب در کنار مردم اقلیم کردستان بود، افزود: مردم اقلیم کردستان از سوء مدیریت‌ها ناراحت هستند.

کارشناس ارشد مسائل غرب آسیا با اشاره به همکاری‌های اقتصادی ایران و اقلیم کردستان، گفت: حدود ۱۲۰ کیلومتر مرز مشترک با اقلیم کردستان داریم لذا این مرزها بازار خوبی برای کالاهای ایرانی است. تجارت اقتصادی میان ایران و اقلیم کردستان به نفع هر دو طرف است. اگر مسائل امنیتی و سیاسی حل شود حتماً بازار تجاری و صادراتی ما فعال خواهد شد.
منبع: مهر