استاد دانشگاه و کارشناس مشاوره گفت: برخوردهای عصبی و احساسی در نشست‌های انتخاباتی تنها اسباب انزجار مردم را به دنبال خواهد داشت. این در حالی است که سطح انتظارات مردم از نامزدها افزایش پیدا کرده است.

فارس: انتخابات و نشست‌های آگاهی‌ساز پیش از آن را می‌توان فرصتی عالی برای رسیدن به پیشرفت دانست. منتها این روزها شاهد وقایعی هستیم که خوب است به صورت ریشه‌ای کمی در مورد آن تأمل کنیم ؛ به خصوص کنترل نکردن خشم در یکی از نشست‌های زنده انتخاباتی تلویزیون بهانه اظهار نظر مخاطبین در شبکه‌های مجازی شده است؛ در این شرایط باب گفت‌وگو با موضوع کنترل خشم، تاب آوری در مواقع حساس و بحرانی، باز شده است. به همین منظور با حجت‌الاسلام طاهر قلیزاده استاد دانشگاه و کارشناس خانواده درباره چگونگی کنترل خشم گفت‌وگو کردیم.

وی با تأکید بر اینکه تعاملات انسان را می‌توان تحت تأثیر احساسات او دانست، افزود: احساسات اصلی انسان نیز حالت‌هایی هستند که بر اساس شرایط درونی و یا حاکم بر فرد شکل گرفته‌اند. این احساسات در مغز با حرکت از انتقال‌دهنده‌های عصبی در پاسخ به محرک‌ها و بر اساس باورهایی که فرد دارد تحریک می‌شوند.

حجت‌الاسلام قلیزاده ابراز داشت: احساسات اولیه دارای ریشه‌های زیست‌شناختی هستند. این احساسات شامل غم، تنفر، ترس، عصبانیت، غرور، شرم و تعجب بوده و بی‌شک هرگونه افراط و یا تفریط در احساسات نامبرده شده می‌تواند آسیب‌های فردی و اجتماعی را به دنبال داشته باشد.

وی ادامه داد: یکی از احساسات نام برده شده احساس خشم است که معتقدیم هرگونه افراط و یا تفریط در آن نیز می‌تواند آسیب‌های جدی را به دنبال داشته باشد و نه فقط آخرت شخص بلکه دنیای او را نیز ویران سازد.

این استاد دانشگاه اظهار داشت: در حدیثی امام على (ع) درباره خشم می‌فرماید «بِئسَ القَرينُ الغَضَبُ، يُبدِى الْمَعائِبَ وَيُدْنِى الشَّرَّ وَيُباعِدُ الخَيْرَ»؛ خشم همنشين بسيار بدى است، عيب‌ها را آشكار، بدى‌ها را نزديک و خوبى‌ها را دور مى‌كند. اما آنچه مهم است اینکه ببینیم چه چیزهایی باعث بروز خشم آسیب‌زا در انسان می‌شوند، زیرا با شناسایی آن‌ها می‌توان این مسأله را بهتر مدیریت کرد و خود را از آن دور ساخت.

وی در ادامه با اشاره به نظریه شناختی اجتماعی آلبرت‌بندورا که به عنوان یکی از تأثیرگذارترین روان‌شناسان تاریخ شناخته می‌شود، گفت: خشم و عصبانیت تحت تأثیر سه عامل اصلی قرار می‌گیرند، یک شهود  (Observational Learning)، این عامل بیانگر نقش مشاهده و تقلید از دیگران در یادگیری رفتارها است.

حجت‌الاسلام قلیزاده تصریح کرد: افراد از رفتارهای دیگران و بخصوص اطرافیان الگوبرداری می‌کنند و این مشاهده‌ها می‌تواند خشم و عصبانیت را نیز تقویت کند. طبیعتاً انسان‌هایی که با افراد پرخاشگر همنشین هستند درصد خشم و عصبانیت آنها افزایش پیدا خواهد کرد.

وی افزود: مورد دوم تقویت(Reinforcement) است. تقویت‌ها را می‌توان پاداش‌ها یا مجازات‌هایی معرفی کرد که در رفتارها تأثیرگذار هستند. به طور مثال اگر فرد خشم و عصبانیت را با تقویت مثبت همراه ببیند، مثل اینکه شخص احساس کند با نمایش یک رفتار پرخاشگرانه، به اصطلاح ترند شده و یا هر نوع اسباب دیده شدن بیشتر در فضای حقیقی و یا مجازی برایش حاصل خواهد شد، اگر خواهان شهرت باشد طبیعتا میل به این کار پیدا خواهد کرد.

این کارشناس خانواده خاطرنشان کرد: سومین مورد خودکارآمدی (Self-Efficacy) است، این مفهوم به باورهای فرد در قابلیت اجرای رفتارها و مدیریت خشم اشاره دارد. اگر فرد احساس کند که می‌تواند به صورت پیروزمندانه با خشم و یا عوامل ایجاد آن برخورد کند و انسان موفقی هم محسوب شود، احتمال کاهش عصبانیت در او افزایش خواهد یافت.

وی ادامه داد: بنابراین می‌توان افراد و یا جامعه‌ای را موفق دانست که با مدیریت صحیح، اسباب موفقیت و پیروزی را با رفتارهای خردورزانه و منطقی برای خود ممکن بدانند که در این صورت می‌توانیم در بسیاری از موارد رفتارهای بهتری را شاهد باشیم. برخلاف زمانی که انسان، فاقد مهارت‌های لازم باشد که طبیعتاً می‌تواند آسیب‌های قابل توجهی را برای خود و اطرافیان و حتی جامعه فراهم آورد.

حجت‌الاسلام قلیزاده با تأکید بر اینکه حساسیت مباحث انتخابات را در هیچ جامعه‌ای‌ نمی‌توان انکار کرد، بیان داشت: این روزها هیجانات ناشی از مناظرات نامزدهای انتخاباتی و تبادل آراء و افکار مشاوران و طرفداران آن‌ها را در جامعه خودمان می‌توانیم کاملاً حس کنیم. هیجاناتی که می‌تواند با استفاده بهینه از آن، اسباب ترقی و بهبود وضعیت معیشت و فرهنگ مردم شده و یا اسباب بروز آسیب‌هایی را به دنبال آورد.