در حالی که به فاصله یک هفته از دوره اول انتخابات، روز جمعه 15 تیرماه مجددا انتخابات ریاست جمهوری دولت چهاردهم برگزار خواهد شد که به گفته یک کارشناس اقتصادی باید دو نماینده‌ای که با یکدیگر رقابت می‌کنند تا روز انتخابات مواضع اقتصادی خود را شفاف‌سازی کند.

 

به گزارش ایسنا، در حالی که دولت سیزدهم با شهادت سید ابراهیم رئیسی روزهای پایانی خود را می‌گذراند، روز ۸ تیر انتخابات انجام و به مرحله دوم نیز رسید که روز ۱۵ تیر مجددا برگزار خواهد شد و سعید جلیلی و مسعود پزشکیان با یکدیگر به رقابت خواهند پرداخت.

میثم مهرپور- کارشناس اقتصادی- در گفت و گو با ایسنا، مواضع اقتصادی دو نامزد انتخابات رئیس جمهوری دولت چهاردم ( سعید جلیلی و مسعود پزشکیان) که در دور دوم با یکدیگر رقابت خواهند داشت، را تحلیل کرده است.

 

    ارزیابی شما از برنامه ها و مواضع اقتصادی آقای پزشکیان  وجلیلی چیست؟

نکته مهمی که وجود دارد این است که در مرحله اول رقابت‌های انتخاباتی، هیچ برنامه و یا ایده مشخص اقتصادی از سوی آقای پزشکیان مطرح‌ نشد و او بیشتر به نظرات کارشناسی تاکید داشتند و حتی در صحبت‌های خود صراحتا گفت که اگر اقتصاد به من سپرده شود آن را خراب می‌کنم چرا که در این زمینه تخصصی ندارم که این جمله از دو جهت قابل بررسی است.

به طور کلی این موضوع که یک فرد وقتی می‌خواهد رئیس جمهور شود نمی‌تواند در تمام زمینه‌ها تخصص داشته باشد و قطعاً باید به نظرات کارشناسان توجه کند درست است اما مسئله اصلی این است که قوه مجریه محلی برای اجرای قانون است در حالی که نظرات کارشناسی می‌توانند نگاه‌های مختلف و در برخی مواقع متضاد با یکدیگر داشته باشند. برای مثال هدف اقتصاد در نهایت افزایش رفاه در جامعه است اما راه‌های رسیدن به این هدف متفاوت است.

در یک مسئله اقتصادی ممکن است دو کارشناس دو دیدگاه بسیار متفاوت داشته باشند که این مسئله تنها مربوط به اقتصاد ایران نیست و در تمام دنیا دیده می‌شود که دو کارشناس می‌توانند جایگاه علمی معتبری در حوزه اقتصاد داشته باشند اما طیف فکری آنها با یکدیگر متفاوت است. سوال اینجاست که آقای پزشکیان در چنین مواردی چه رفتاری خواهند داشت.
لزوم وجود نگاه مشخص اقتصادی دولت در کنار نظرات کارشناسی

بنابراین در این میان نکته مهم این است که باید توجه داشته باشیم خود دولت باید نگاه اقتصادی و مکتب فکری اقتصادی مشخصی داشته باشد و در آن حوزه از اقتصاددانان و کارشناسان استفاده کند اما آقای پزشکیان برای خودشان به هیچ عنوان نگاه فکری در حوزه اقتصاد مشخص نکردند و این مسئله‌ای بود که ما در دولت آقای روحانی نیز از آن رنج می‌بردیم.

  در دولت آقای روحانی نیز در سازمان برنامه با بودجه فردی به نام آقای نوبخت حضور داشت که از نظر مکتب فکری در حوزه اقتصاد نهادگرا محسوب می‌شد اما دستیار، مشاور ارشد و برنامه‌ریز اصلی اقتصادی او فردی به نام نیلی بود که طرفدار اقتصاد بازار بود همین چندگانگی نگاه کارشناسان موجب شد که آقای روحانی طی سال‌های پایانی دولت خود صراحتاً به اقتصاددان‌های اطراف دولت انتقاد کند و بگوید که شما صرفاً چند کتاب خوانده‌اید و اقتصاد تنها آنچه که در کتاب‌ها نوشته شده است نیست.

انتقاد روحانی به این دلیل بود که در برخی مواقع به او پیشنهاداتی ارائه می‌شد که به طور مثال اگر نرخ ارز به ۶ هزار تومان افزایش یابد متعاقباً صادرات غیر نفتی  افزایش یافته و شرایط اقتصادی کشور بسیار مناسب می‌شود. موضوعی که محقق نشد و باعث شد روحانی صراحتاً بگوید کارشناسان او را فریب داده‌اند.

اگر دولت مکتب فکری مشخصی در حوزه اقتصاد نداشته باشد و صرفاً به نظرات کارشناسی تکیه کند و این نظرات کارشناسی با هم متفاوت باشند ‌می تواند در مرحله اجرا آسیب‌هایی را به همراه داشته باشد بنابراین در مرحله اول باید طیف فکری دولت آقای پزشکیان در حوزه اقتصاد مشخص شود.
نگاه فکری جلیلی؛ جهش اقتصادی کشور با استفاده از ظرفیت‌های موجود است

آقای جلیلی در انتخابات و در رقابت‌های دوره اول این مسئله را مطرح کرد که کشور ظرفیت‌های فراوانی دارد و استفاده از این ظرفیت‌ها می‌تواند موجب جهش اقتصادی در ایران شود. این نکته بسیار درست است چرا که اگر شما میانگین رشد اقتصادی کشورهای در حال توسعه را با کشورهای توسعه یافته مقایسه کنید متوجه می‌شوید که میانگین رشد اقتصادی در کشورهای در حال توسعه بالاتر است چرا که در این کشورها همچنان ظرفیت‌های خالی زیادی وجود دارد مثلا برای اقتصاد کشورهایی همچون ایران، افغانستان و یا حتی عراق و.... که در دسته کشورهای در حال توسعه هستند رشد اقتصادی دو رقمی مسئله چندان رویایی نیست. این در حالی است که رشد اقتصادی دو رقمی برای کشوری مانند آلمان یا آمریکا از محالات است چرا که آن ظرفیت خالی که در کشورهای در حال توسعه وجود دارد را ندارند.

    در دولت شهید رئیسی شاهد افزایش یارانه ها بودیم، به نظر  شما آیا آقای پزشکیان یا جلیلی برنامه تداوم این رویکرد را دارد؟ در حوزه بنزین مواضع اقای پزشکیان و جلیلی را چگونه ارزیابی میکنید؟

من معتقدم دولت پزشکیان به شدت سیاسی خواهد بود و در مسیر ادامه دولت روحانی است و همان مسیری را که روحانی در دولت‌های یازدهم و دوازدهم طی کرد خواهد پیمود.

مثلا ما در دولت روحانی شاهده این بودیم که طرح‌های خوبی همچون مسکن مهر یا سهام عدالت و یا حتی اجرای موفق هدفمندی یارانه‌ها چون صرفا در دولت نهم و دهم بود در دولت یازدهم حذف شد. به طور مثال سهام عدالت یک میلیون تومانی در دولت آقای روحانی به ۵۰۰ هزار تومان کاهش یافت مسکن مهر بی‌دلیل متوقف شد یا نام آن تغییر یافت.

در موضوع هدفمندی یارانه ها، ریشه اعتراضات آبان ۹۸ و اتفاقات ناگواری که رخ داد این بود که آقای روحانی نخواست از تجربه موفق هدفمندی یارانه‌ها که طرحی با ابعاد بسیار بزرگتر از ماجرای بنزین بود استفاده کند که این موضوع ریشه در نگاه سیاسی روحانی و اطرافیان او داشت، نگاهی که متاسفانه در افراد اطراف اقای پزشکیان نیز به شدت پررنگ است و تمام اتفاقات و حتی مسائل اقتصادی را از عینک سیاسی نگاه می‌کنند. لذا متاسفانه این احتمال وجود دارد که هر اتفاق اقتصادی که در دولت آقای پزشکیان رخ دهد به دلیل این نگاه سیاسی از مسیر واقعی خود خارج شود.
لزوم شفاف‌سازی مواضع اقتصادی در روزهای باقی‌مانده

آقای پزشکیان در سال های گذشته صراحتاً گفت که قیمت بنزین حتی از آب هم ارزان‌تر است و باید افزایش یابد. مستندات این اظهارنظر که ایشان خواستار افزایش قیمت بنزین به ۲۵ هزار تومان بوده اند موجود است.  مسئله درست یا غلط بودن این حرف نیست چرا که باید دلایل این استدلال و راه های اجرای آن بررسی و شفاف شود. مسئله این است این جمله‌ای است که آقای پزشکیان به آن اعتقاد داشته اما در مناظره‌های انتخاباتی به هیچ وجه این موضوع را نپذیرفت که نشانگر عدم صداقت وی است.

در این چند روز باقیمانده تا مرحله دوم انتخابات دو نامزد محترم باید مواضع اقتصادی خود را شفاف بیان کنند. طبیعتا رئیس جمهور آینده باید کارشناسانی که با او خط فکری مشخصی دارند را انتخاب کند تا آن خط فکری را اجرا کند نه اینکه آن کارشناس برای او یک خط فکری مشخص کند و رییس جمهور را آموزش دهد.

    در حوزه مسکن موضع نامزدها چگونه ارزیابی می‌کنید؟

این دو نامزد انتخاباتی باید مواضع خود را درباره نرخ ارز، موضوع بنزین، یارانه‌ها و همچنین مسکن صراحتاً اعلام کنند. به طور مثال باید مطرح شود که نگاه کارشناسان آقای پزشکیان به مسئله مسکن چیست؟ آقای آخوندی که در دولت روحانی وزیر مسکن بود و در ستاد انتخاباتی پزشکیان حضور فعالی دارد. این نشان دهنده این است که او ر زمینه برنامه‌ریزی و تصمیم گیری حوزه مسکن در کنار پزشکان خواهد بود چرا که نگاه کارشناسی دارد و چندین دوره نیز وزیر مسکن بوده است و احتمالا در دولت آقای پزشکیان نیز حضور خواهد داشت.

سوال مهم این است که اگر آقای آخوندی کارشناس آقای پزشکیان در حوزه مسکن هستند آیا برنامه‌هایشان همان سیاست‌های گذشته است که منجر به افزایش چند صد درصدی قیمت مسکن در دولت‌های یازدهم و دوازدهم شد؟ و آیا پزشکیان این نگاه را که دولت هیچ نقشی در ساخت و ارائه مسکن به مردم ندارد را قبول دارد؟ یا قرار است نگاه او به این مسائل تغییر کند؟ آیا افراد دیگری در کنار آقای پزشکیان قرار خواهند گرفت؟ یا مثلا عمده مشاوران پزشکیان کسانی هستند که با پرداخت یارانه مخالفند، در چنین وضعیتی فرجام موضوع یارانه‌ها چه خواهد بود؟ نگاه آقای پزشکیان به موضوع سلامت و آموزش و همچنین نقش بخش خصوصی در این حوزه‌ها چیست؟ این‌ها مواردی است که باید در دور دوم مستقیما و مصداقی به آن‌ها پرداخته شود.

    به نظر شما ایده کدام یک از این دو نامزد برای فروش نفت کارگشا تر است؟

جلیلی در اواخر دولت دوازدهم در حوزه فروش نفت معتقد بود که می‌توان نفت را علی رغم وجود تحریم‌ها و وضعیت موجود و مخالفت‌هایی که توسط آمریکا وجود دارد به فروش رساند. در دولت روحانی آقای نوبخت به عنوان رئیس سازمان برنامه و بودجه،وزیر اقتصاد و اقای روحانی بارها گفتند که بدون پذیرش FATF و با وجود تحریم‌ها ما حتی نمیتوانیم یک بشکه نفت بفروشیم اما نظر جلیلی با روحانی کاملاً متفاوت بود.

در نهایت هم دیدیم در دولت سیزدهم این اتفاق افتاد و فروش نفت ما به شدت افزایش پیدا کرد. بعد آمدند گفتند بایدن آمده و پیچ را شل کرده در حالی که حضور بایدن و دولت آقای روحانی با هم همپوشانی داشت و حدود ۹ ماه از عمر دولت روحانی همزمان با ریاست بایدن بود اما در آن بازه زمانی در حوزه فروش نفت هیچ اتفاقی نیفتاد .

در موضوع برجام نیز شاهد همین دوگانگی ها بودیم طیف فکری آقای پزشکیان معتقد بودند می‌شود اما آقای جلیلی همان زمان می گفت با این روش ها نتیجه حاصل نخواهد شد.