خداوند خطاب به پیامبر می‌فرماید: اگر خدایت می‌خواست همه آنان که در زمین‌اند همگی ایمان می‌آوردند در همین دنیا و به اجبار و اضطرار؛ همانگونه که به گاه دیدار و مشاهده سختی آخرت ایمان می‌آورند!

به گزارش مهر، اختیار، یکی از مهم‌ترین ویژگی‌ها در خلقت انسان است که او را از سایر آفریده‌ها جدا می‌کند. او در راهی که انتخاب می‌کند و در تصمیمی که برای هر قدم خود می‌گیرد مختار است و برای همین قدرت انتخاب است که در دنیای دیگر باید پاسخگو باشد. خداوند گرچه خود می‌توانست خلقت انسان را مطیع فرمان خود قرار دهد و سرشت او را در راه ایمان ثابت قدم سازد اما آدمی را آزادانه با همه مکافات‌های دنیایی مواجه کرد تا خودش مسیر را برگزیند و در آن گام بردارد.

پیامبر خدا و معصومان نیز مطابق خواست و فرمان خدا، اختیار آدمی را نادیده نگرفتند؛ هرچند این اختیار هرگز در دوران آنها به منزله بی‌قانونی و هرج و مرج نبوده است.
 

در مرور کتاب حکمت‌نامه امام حسین (ع) که به قلم ارزشمند مرحوم محمدی ری‌شهری نگارش شده است، روایتی را منتشر می‌کند که در آن سیدالشهدا (ع) به نقل از پدرشان و ایشان به نقل از پیامبر خدا درباره اختیار انسان سخن گفته‌اند.

در این روایت یکی از علل پیرامون نزول آیه ۹۹ سوره مبارک یونس نیز بیان شده است. در متن این کتاب آمده است:

اگر خدا می‌خواست، همه اهل زمین ایمان می‌آوردند!
التوحید به سندش از امام حسین، از امام علی نوشته: مسلمانان به پیامبر خدا گفتند: ای پیامبر خدا! اگر کسانی از مردم را که می‌توانستی، بر اسلام آوردن مجبور می‌کردی تعدادمان فراوان می‌شد و در برابر دشمنان‌مان نیرومند می‌شدیم.

پیامبر خدا فرمود: خدای را با بدعتی که اختیار آن به من واگذار نشده است دیدار نمی‌کنم و من از کسانی نیستم که چیزی را ساخته و به خدا نسبت دهم.

پس خداوند - تبارک و تعالی - نازل کرد: ای محمد! و اگر خدایت می‌خواست، همه آنان که در زمین هستند همگی ایمان می‌آوردند، در همین دنیا و به شکل اجبار و اضطرار، همانگونه که به گاهِ دیدار و مشاهده سختی آخرت ایمان می‌آورند.

اگر چنین می‌کردم نه سزاوار پاداشی از من می‌شدند و نه مدحی؛ بلکه من از آنها می‌خواهم که از سر اختیار و نه، اضطرار به من ایمان بیاورند تا شایسته نزدیکی به من و کرامت من و سزاوار ماندن در بهشت جاودان شوند!