صحبت های اخیر محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطینی که طی آن از خواسته همیشگی مردم فلسطین برای بازگشت به سرزمین های خود کوتاه آمده بود، مباحثات فراوانی را در محافل تحلیلی و رسانه ای بین المللی برانگیخته است. یک روزنامه آمریکایی در تحلیلی به بررسی این موضوع و زمینه ها و پیامدهای آن پرداخته است.

به گزارش «تابناک»، محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطینی، با بیان اظهاراتی که نشان از عقب نشینی وی از خواست دیرینه فلسطینی ها مبنی بر بازگشت به سرزمین هایشان داشت، همزمان موجب برانگیخته شدن شگفتی و خشم بسیاری در خاورمیانه شده است. اهمیت این امر از آنجاست که موضوع بازگشت آوارگان، یکی از مهمترین مباحث در دل چند دهه مناقشه فلسطینی ها و رژیم صهیونیستی بوده است.

روزنامه آمریکایی «کریستین ساینس مانیتور» در تحلیلی به این موضوع پرداخته و جنبه های مختلف آن را بررسی کرده است.

این روزنامه اشاره می کند که محمود عباس در مصاحبه ای با کانال 2 تلویزیون اسرائیل اظهار داشت با اینکه وی متولد روستایی است که اکنون در مناطق اشغالی قرار دارد و از این مکان آواره شده، اما به جای اینکه موضوع بازگشت به سرزمین مادری اش را به عنوان بخشی از توافقنامه صلح در نظر بگیرد، ترجیح می دهد در کرانه غربی باقی بماند.

وی در این مصاحبه که به زبان انگلیسی انجام شد، اظهار داشت: «این حق من است که به این موضوع نظر داشته باشم؛ اما نه اینکه در آنجا زندگی کنم... من یک پناهنده و مهاجر هستم؛ اما در رام الله زندگی می کنم و فلسطین همین است. من بر این باورم که کرانه غربی و غزه، فلسطین است و بقیه بخش ها اسرائیل است».

هم ناظران اسرائیلی و هم فلسطینی، این اظهارات را به مثابه فاصله گرفتن از تقاضای بازگشت آوارگان به خانه های خود در مرزهای پیش از سال 1948، یعنی سال بنیان گذاری دولت اسرائیل ارزیابی کردند. این موضوعی است که مذاکره کنندگان تلاش داشته اند پشت درهای بسته آن را حل و فصل کنند؛ اما هیچ گاه به طور آشکار میان فلسطینی ها مورد بحث قرار نگرفته بود و یک تابو محسوب می شد.

یک روز پس از پخش این مصاحبه، فلسطینی های غزه با خائن معرفی کردن عباس، اقدام به سوزاندن تصاویر وی کردند. به این ترتیب، عباس مجبور شد ضمن عقب نشینی از صحبت های خود، در مصاحبه با روزنامه های عرب زبان مدعی شود که اظهاراتش تنها جنبه شخصی داشته و هیچ تغییری در موضع فلسطین به وجود نیامده است.

در این میان، هرچند برخی معتقدند سخنان عباس تنها یک اشتباه لفظی بوده، بسیاری نیز بر این باورند که این اظهارات به مثابه پذیرش علنی مصالحه بر سر این موضوع حساس است. در حقیقت، بر اساس گزارش ها، در مذاکراتی که در سال 2008 برگزار شد، فلسطینی ها درخواست بازگشت سالانه 15 هزار آواره را مطرح کردند. پیشتر و در سال 2001، موضوع پرداخت غرامت نقدی به فلسطینی ها و مستقر شدن دولت فلسطینی در کرانه باختری و غزه مطرح شده بود.

به هر حال، برخی میانه روها در اسرائیل، از سخنان عباس استقبال کرده و مدعی شدند بر خلاف تلاش دولت نتانیاهو برای معرفی عباس به عنوان کسی که به جای مذاکره، روی پیش شرط ها بحث می کند، وی بهترین امید اسرائیلی ها برای رسیدن به توافق است. با این حال، همزمان با آغاز رقابت های انتخابات پارلمانی در اسرائیل، برخی نیز این سخنان را به عنوان تلاشی از سوی وی برای دخالت در این انتخابات ارزیابی کردند.

کریستین ساینس مانیتور اشاره می کند که موضوع بازگشت به سرزمین های اشغالی، از جمله مهمترین درخواست های مردم فلسطین است و شناخت این حق، برای آنان به منزله به رسمیت شناخته شدن چندین دهه آوارگی آن ها و دوری از سرزمین هایشان است.

این روزنامه در نهایت به نظر «غسان خطیب»، سخنگوی سابق تشکیلات خودگران می پردازد که معتقد است طرفین پیش از این درباره راه حلی برای رسیدن به توافق مذاکره کرده و راه هایی از جمله پرداخت اشکال مختلفی از غرامت را مورد بحث قرار داده اند تا در نهایت، میزان افرادی که به سرزمین هایشان بازمی گردند تا حد امکان محدود شود.

با این حال، به اعتقاد وی، اشتباه عباس این بوده که بدون دریافت ما به ازای مشخص و حتی پیش از برگزاری مذاکرات، با پیش شرط اسرائیلی ها موافقت کرده است. به نظر خطیب، رها کردن درخواست بازگشت به سرزمین و یا هر رفتاری که حاکی از چنین کاری باشد، بسیار تحریک آمیز است.

در مجموع، آن گونه که از گزارش این روزنامه بر می آید، دلیل سخنان عباس را باید انجام گفت و گوهایی مقدماتی میان وی و مقامات اسرائیلی دانست که وی در اقدامی ناشیانه با پذیرش پیش شرط اسرائیلی ها، هم موضع فلسطین را در مذاکرات آتی تضعیف کرده و هم خود را در معرض شدیدترین انتقادات و حملات قرار داده است.