برجامی که با وعده نوسازی ناوگان هوایی کشور آمده بود اما در عمل نتوانست ناوگان هوایی ایران که با بیش از ۲۰ سال سن، دو برابر استاندارد جهانی فرسوده است را تغییر دهد.

به گزارش فارس، صنعت هوانوردی ایران طی سال‌های اخیر ترکیبی از فرصت‌های بالقوه و محدودیت‌های ساختاری را تجربه کرده است؛ وضعیتی که نشان می‌دهد حتی در دوره برجام، آنچه وعده داده شد تا حد زیادی محقق نشده و بازگشت تحریم‌ها می‌تواند دوباره ضربه‌ای جدی به این صنعت وارد کند.

وعده‌های برجام و واقعیت ناوگان

برجام در سال ۱۳۹۴ وعده تحویل بیش از ۲۰۰ فروند هواپیما به ایران را داد؛ قراردادی شامل ایرباس، بوئینگ و هواپیماهای منطقه‌ای ATR.

با وجود امضای قراردادها، بازگشت تحریم‌ها باعث شد بیشتر این پروژه‌ها متوقف شوند و تنها تعداد محدودی (فقط ۱۳ عدد) هواپیما به ایران رسید.

در حال حاضر، تعداد هواپیماهای فعال حدود ۱۳۰ فروند است که نسبت به دهه ۸۰ شمسی (۲۰۰ فروند) کاهش یافته و میانگین سنی آنها بیش از ۲۰ سال است؛ تقریباً دو برابر استاندارد جهانی.

این فرسودگی، ایمنی پرواز، مصرف سوخت و هزینه نگهداری را تحت تأثیر قرار داده و توان رقابتی ایرلاین‌ها را کاهش داده است.

ایرلاین‌های ایران همچنان وابستگی زیادی به پروازهای داخلی دارند؛ ۶۰ درصد درآمدها از این مسیر تأمین می‌شود، در حالی که پروازهای بین‌المللی فقط ۲۵ درصد سهم دارند.

حمل بار و خدمات جانبی نیز مجموعاً تنها ۱۵ درصد درآمدها را تشکیل می‌دهند.

این وابستگی به بازار داخلی، در کنار هزینه‌های بالای سوخت (۵۰ درصد هزینه‌ها) و حقوق و دستمزد (۳۰ درصد)، حاشیه سود شرکت‌ها را محدود کرده است و باعث می‌شود صنعت در برابر نوسانات ارزی و تحریم‌ها آسیب‌پذیر باشد.

ایران با موقعیت ژئوپلیتیک مناسب، پتانسیل ۲۰۰ پرواز عبوری روزانه را دارد، اما در عمل فقط ۸۵ پرواز انجام می‌شود.

این ظرفیت خالی، درآمد سالانه ۱۲۰ میلیون دلاری را به همراه داشته که در مقایسه با پتانسیل واقعی، بسیار ناچیز است.

حتی در دوره برجام، رشد واقعی پروازهای بین‌المللی به دلیل محدودیت‌ها و تأخیر در تحویل هواپیماهای نو چندان ملموس نبود.

کشور دارای ۵۴ فرودگاه است که تنها ۶ فرودگاه اصلی سودده هستند و ۴۴ فرودگاه منطقه‌ای زیان‌ده‌اند.

نرخ اشغال فرودگاه‌ها حدود ۴۵ درصد است، نصف استاندارد جهانی. فرودگاه امام خمینی با سود خالص ۱۵۰ میلیارد تومان در صدر قرار دارد و متوسط درآمد به ازای هر مسافر تنها ۴۵ هزار تومان است؛ رقمی که نصف میانگین منطقه‌ای است و ضعف مدل‌های درآمدزایی فرودگاهی در یک دهه گذشته را نشان می‌دهد.