یک استاد دانشگاه اصفهان با تأکید بر لزوم بهره‌گیری از ظرفیتهای ویژه تفکر شیعی در الگوسازی خانواده و کاهش ناهنجاری های اجتماعی گفت: در ادیان و مکاتب مختلف الگوهای فردی داریم اما تنها در تفکر شیعی است که در کنار معرفی الگوهای فردی «خانواده الگو» که همان اهل بیت(ع) است را معرفی می کند.

دکتر امیرحسین بانکی‌پور فرد استادیار دانشگاه اصفهان، از تبدیل خانواده هسته ای در جامعه ایران اظهار نگرانی کرد و به خبرنگار مهر گفت: خانواده در ایران به سمت هسته ای شدن می رود؛ به این معنا که هم تعداد افراد خانواده کم می شود و هم میزان ارتباط شان به مانند خانواده های گسترده گذشته نیست و اعضای داخل خانواده هم به دنبال موفقیت یکدیگر نیستند و خیلی با هم ارتباط کلامی و عاطفی ندارند.
وی افزود: با تغییر الگوی خانواده در ایران، خانمهایی که در خانواده وارد نقشهای اجتماعی شدند به مرور نقشهای مادری یا همسری شان کمرنگ شده و این وضعیت باعث می شود که خانواده فاصله بیشتری نسبت به هم بگیرند چون پررنگ بودن نقش مادی و یا همسری موجب تقویت فضای عاطفی بین اعضا می شود.

الگوگیری از غرب در حوزه اقتصادی و سیاسی، منجر به اثرپذیری در دیگر حوزه ها می شود

بانکی پور، عمده ترین دلیل دور شدن از خانواده ایرانی- اسلامی را ورود فرهنگ غربی خواند و گفت: وقتی مختصات فرهنگی وارد یک مجموعه شود تأثیر خود را در مناسبات اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و... می گذارد.

وی تأکید کرد: این مسائلی که در جامعه ایران در حال وقوع است، عناصرش کاملا در فرهنگ لیبرالیستی تعریف شده است؛ از جمله فردگرایی، ضعف عواطف بین اعضا، ارتباط بر اساس مدارا کردن نه محبت، تغییر نقشهای جنسیتی(زنان در رقابت با مردان به دنبال نقشهای اجتماعی هستند) و ...این مدلی است که در فرهنگ غرب وجود دارد و به میزانی که ما در مسائل اقتصادی، اجتماعی و غیره از این مدل متأثر شدیم، به همان اندازه در فضای فرهنگی نیز متأثر می شویم.

این مدرس دانشگاه افزود: یعنی خوراکی که ما در تکنولوژی، علم، رسانه و...  از آن طرف می گیریم، الگویی را دارد ایجاد می کند که در این الگو اشتغال زنان پررنگ می شود و زنان نقشهای مردانه را دنبال می کنند و تعامل بین اعضای خانواده کمرنگ می شود و زن و مرد هر دو سر کار می روند و هر دو با هم با خستگی به خانه برمی گردند و هیچکس داخل خانواده وجود ندارد که اعضا را حمایت کند.

متأسفانه حق اشتغال برای زنان، تبدیل به وظیفه شده است/ فردگرایی رسانه های جدید

بانکی پور هشدار داد: مبانی لیبرالیستی در فرهنگ ما رسوخ می کند و شاخصهای پیشرفتمان مثلا می شود اینکه اشتغال زنان چقدر شده و تنوع آن چه میزان است و غیره. متأسفانه به جایی رسیدیم که اشتغال که یک حق برای زن بود، امروز تبدیل به وظیفه شده است. به گونه ای که اگر یک دختر تحصیل کرده، شاغل نباشد احساس کمبود و سرخودگی می کند و این وضعیت شرایط جامعه را به سمتی می برد که کم کم مردها توقع داشته باشند که زنان شاغل باشند و وقتی زن نقش مردانه را گرفت از یک طرف نقشهای زنانه کمرنگ تر می شود و از طرفی نمی تواند زن آنطور که باید و شاید نقش مردانه را ایفا کند و این باعث مشکلاتی می شود.

وی افزود: یکی دیگر از دلایل دوری از الگوی خانواده ایرانی- اسلامی، نوع رسانه های جدید است به این معنی که رسانه های قبلی خانواده‌محور بود و برای همه خانواده بود و فردیت کمتر مطرح بود، اما رسانه های جدید فردگرا است مثل موبایل و کامپیوتر که شخصی می شود و این مسائل باعث می شود که افراد در خانواده هم حضور دارند و هم ندارند چون بیشتر وقتشان صرف وسایل فردی شان می شود.

تخریب الگوی خانواده ایرانی- اسلامی در سریال «راستشو بگو»

این کارشناس خانواده با اشاره به اینکه رسانه ملی عمده ترین رسانه مورد استفاده در ایران است، نسبت به نوع برنامه های این رسانه اظهار نگرانی کرد و گفت: رسانه ملی در برنامه های «دال» موفق بود یعنی در مورد خانواده سخنرانی و مصاحبه و... بسیار خوب کار کرده است اما برنامه های «دال» الگوسازی نمی کند و فقط یکسری پیام می دهد که خیلی هم نمی توان برآورد که مؤثر باشد. اما متأسفانه در برنامه های «ب» مثل سریالها و فیلمها باید گفت "ما را به خیر تو امید نیست شر مرسان!" چراکه بیشتر به جای اینکه ما را با الگوی اسلامی آشنا کند در حال تقویت الگوهای غربی است.

بانکی پور یادآور شد: همین سریال «راستشو بگو» که پیامهای خوبی هم داشت و جذاب بود، اما اگر از نگاه خانوادگی به این سریال توجه کنید، می بینید که در این سریال یک خانواده کامل وجود نداشت و تمام خانواده های این بازیگران تک والد هستند و دقیقا مثل فیلمها و سریال خارجی که تصویر غرب را نشان می دهند شاید کمتر با یک خانواده کامل یعنی شامل پدر و مادر و فرزندان روبرو می شویم و عمدتا یا مادر و یا پدر هست. در این سریال با اینکه به مسائل خانوادگی می پرداخت، اما یک خانواده وجود نداشت و با دنبال کردن این سریال متوجه می شویم که افراد در این سریال در اجتماع دارند خانواده سازی می کنند و در واقع ارتباطهای اجتماعی شان، نقش خانواده را بازی می کند.

وی در ادامه افزود: پیام سوم این مجموعه تلویزیونی هم نوع روابط باز دختر و پسر در یک محیط است و نشان داده این این مسائل نقش خانواده را کمتر می کند. یا چند سال پیش سریال «شمس العماره» را گذاشتند که اشاره به مدلهای خواستگاری داشت و اینکه دختر و خانواده به تحلیل خواستگاران می پرداخت و نقاط مثبت و منفی را در نظر گرفته، آنگاه تصمیم گیری می کردند که این مباحث در جای خود خوب بود اما یکباره در آخرین قسمت این سریال همه آن پیامهای گذشته با یک صحنه از بین می رود و دختر با دیدن یک پسری از او خوشش آمد و تصمیم به ازدواج با او گرفت! یعنی کاملا پیام معکوس داد. نمی دانیم چه کسانی در گروه «ب» رسانه ملی فعال هستند اما آنچه تصویرسازی می شود ضد الگوی ایرانی اسلامی خانواده است.

غفلت در خطبه های نماز جمعه در طرح مسائل خانواده/ شیعه تنها مکتبی که «خانواده الگو» را معرفی می کند

وی با تأکید بر لزوم بهره گیری از ظرفیتهای ویژه جامعه شیعی ایران برای الگوسازی صحیح خانواده و کاهش ناهنجاری های اجتماعی تصریح کرد: مـتأسفانه ما در بهره برداری درست از این ظرفیتها ضعیف عمل کردیم یعنی با رصد کردن خطبه های نماز جمعه ببینید چند درصد مباحث مربوط به مسائل خانواده است؟ یا سخنرانی های مهم ماه مبارک رمضان مساجد چقدر به مباحث خانوادگی اختصاص دارد؟ در حالیکه این مسائل بسیار مخاطب دارد و ما در این زمینه منابع غنی و جذاب داریم.

این استاد دانشگاه تأکید کرد: اساسا در فرهنگ شیعی مسائلی است که آن را از دیگر مذاهب و مکاتب و... متفاوت می کند. ما در ادیان و مکاتب مختلف الگوهای فردی داریم اما تنها در تفکر شیعی است که در کنار معرفی الگوهای فردی «خانواده الگو» را نیز مطرح می کند آنجا که می فرماید:« انما یرید الله لیذهب عنکم الرجس اهل البیت و یطهرکم تطهیرا» در اینجا خانواده الگو را معرفی می کند و در غیر از شیعه چنین ارائه الگویی را نمی بینید. اما همین آیه که در کنار بسیاری از پیامهای عقیدتی که دارد، الگوی خانواده را نیز معرفی می کند. اما در منابر و سخنرانی ها فقط از این آیه برای بحث عصمت و امامت استفاده می شود.

بانکی‌پور با اشاره به بهره گیری از واقعه عاشورا در الگوسازی خااده ایرانی- اسلامی تصریح کرد: در مورد نهضت امام حسین(ع) ما توجه نمی کنیم که جنگ عاشورا تنها جنگ خانواده محور است و نوع رابطه محبت آمیز خواهر و برادر و یا پدر و فرزند، رابطه با عمو و عمه و... در آن مطرح شده است.

بیان چگونگی حل ناهنجاری های خانوادگی در روایات شیعی

وی افزود: در فرهنگ شیعی روایات فوق العاده ای در مورد روابط حاکم بر خانواده وجود دارد و حتی چگونگی برخورد با ناهنجاری های خانواده نیز مطرح شده است. اما متأسفانه از این منابع استفاده نمی شود در حالیکه مردم در مسائل خانوادگی اینقدر که به روحانیت اعتماد دارند به گروههای دیگر ندارند و اگر روحانیت در این زمینه وارد می شد هم برای مردم مفید بود و هم خیلی از جلساتی که مخاطبش را از دست داده با این مباحث رونق می گرفت.

استادیار دانشکده اهل بیت(ع) دانشگاه اصفهان تأکید کرد: آن حساسیتی که باید جامعه بفهمد که خانواده مورد هدف تهاجم فرهنگی دشمن قرار گرفته است، هنوز وجود ندارد و خیلی ها متوجه نشدند. اگر متوجه می شدند آنگاه اولویت اصلی را در این حوزه می گذاشتند و اصلا در کشور نهاد متلی خانواده و یا ازدواج و... کجاست؟

دکتر بانکی‌پور در پاسخ به اینکه با وجود مشکلات محیطی و آموزشی که خانواده ها با آن روبرو هستند، چه راهکاری را به افرادی که می خواهند از ایجاد بحران در خانواده جلوگیری کنند و خواهان یک الگوی صحیح خانواده باشند، دارید؟ گفت: تنها راهکار برگشت به همان اصولی که قرآن تأکید کرده است که متأسفانه از آن استفاده نمی شود. بر اساس آیات قرآن محور خانواده، آرامش است «وَمِنْ آیَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُم مِّنْ أَنفُسِکُمْ أَزْوَاجًا لِّتَسْکُنُوا إِلَیْهَا وَجَعَلَ بَیْنَکُم مَّوَدَّةً وَرَحْمَةً» و بعد برای اینکه به این آرامش برسید بین شما مودت و رحمت را قرار دادیم.

وی افزود: مودت در واقع دوستی توأم با احساس مسئولیت است. اعضای خانواده باید یکدیگر را برای خودش دوست داشته باشند نه به خاطر منافعی که از طرف مقابل به دست می آید و در خانواده باید محبت و دوستی ابراز شود نه اینکه تنها در دل باشد. قرآن بر احیای این دوستی در خانواده تأکید دارد و اعضای خانواده باید با زبان به اظهار محبت نسبت به یکدیگر بپردازند و از نظر عاطفی یکدیگر را غنی کنند. خداوند می فرمایید رحمت داشته باشید. یعنی اگر کسی در خانواده دچار مشکل شد آن را با گذشت خود جبران کنید نه اینکه به تقابل با یکدیگر بپردازید.

وی اقبال جامعه ایران به مباحث خانوادگی را نقطه امید و زمینه ای برای ایجاد الگوی ایرانی اسلامی خانواده توصیف کرد و افزود: با وجود تمام مشکلاتی که در حوزه خانواده وجود دارد اما در سالهای اخیر رویکرد بسیار خوبی در این حوزه به وجود آمده است و گفتمان سازی و انتشار کتابهای خوبی را شاهد هستیم. به ویژه اینکه الان دو سه کتاب دانشگاهی در حوزه خانواده تدوین و تدریس می شود از جمله «اخلاق در خانواده» در حالیکه در گذشته تنها درس «تنظیم خانواده» وجود داشت.

دکتر بانکی‌پور در پایان تأکید کرد: در اسناد بالادستی مباحث بسیار محکمی در حوزه خانواده وجود دارد از جمله در اصل 10 قانون اساسی بر این مسئله تأکید شده است که قوانین کشور باید جهت تحکیم خانواده باشد و یا در سند چشم انداز به نهاد مستحکم خانواده اشاره شده و نیز در برنامه های پنچ ساله نیز بحث خانواده برجسته است. این نشان می دهد که بحث خانواده در تمام اسناد بالادستی جزو اصول اساسی است اما متأسفانه در برنامه های اجرایی به این مهم کمتر توجه می شود اما در سالهای اخیر خوشبختانه رویکرد جدیدی را در این زمینه می بینیم که با گفتمان سازی تقویت خواهد شد.

برای مشاهده کل اخبار کلیک کنید