به گزارش قم پرس ،یکی از برکات انقلاب اسلامی، ایجاد ارتباط صمیمی و نزدیک مسئولان با مردم است و بارها این خصلت شایسته و پسندیده در سیره حضرت امام خمینی (ره) و امام خامنه ای (مدظله العالی) مشاهده و توسط ایشان مورد تأکید قرار گرفته است.

اما متأسفانه گاهی اوقات رفتارهایی از برخی مسئولان سر می زند که نه تنها شایسته جمهوری اسلامی نیست بلکه مورد پذیرش هیچیک از سیستم های مدیریتی روز دنیا نیز نمی باشد.

حضرت امیرالمؤمنین علی (ع) که در مکتب ما از مدل حکومتی وی به عنوان مدل متعالی یاد می شود نیز بارها خطاب به امرا و فرماندهان، آنان را نسبت به حقوق اجتماعی مردم، و باز پس گرفتن حق محرومان از ستمکاران سفارش کرده و از نظر اخلاق اجتماعی، مسئولان نظام را به مردم‌داری، ابراز محبت و لطف نسبت به رعیت و مردم دستور داده است. ایشان در نامه ای به مالک اشتر اینگونه می نویسد:

«مهربانی با مردم را پوشش دل خویش قرار ده، و با همه دوست و مهربان باش. مبادا هرگز، چونان حیوان شکاری باشی که خوردن آنان را غنیمت دانی، زیرا مردم دو دسته‌اند، دسته‌ای برادر دینی تو، و دسته دیگر همانند تو در آفرینش می‌باشند، اگر گناهی از آنان سر می‌زند، یا علت‌هایی بر آنان عارض می‌شود، یا خواسته و ناخواسته، اشتباهی مرتکب می‌گردند، آنان را ببخشای و بر آنان آسان ‌گیر، آنگونه که دوست داری خدا تو را ببخشاید و بر تو آسان گیرد.

همانا تو از آنان برتر، و امام تو از تو برتر، و خدا بر آن کس که تو را فرمانداری مصر داد والاتر است، که انجام امور مردم مصر را به تو واگذارده، و آنان را وسیله آزمون تو قرار داده است.»(۱)

ایشان در نامه ۲۷ به محمد بن ابی بکر، شیوه‌های مردم‌داری و رعایت حقوق اجتماعی انسان‌ها را اینگونه تذکر می‌دهد:

«با مردم فروتن باش، نرمخو و مهربان باش، گشاده‌رو و خندان باش، در نگاه‌هایت، و در نیم نگاه و خیره شدن به مردم به تساوی رفتار کن، تا بزرگان در ستمکاری تو طمع نکنند، و ناتوان‌ها در عدالت تو مایوس نگردند، زیرا خداوند از شما بندگان درباره اعمال کوچک و بزرگ، آشکار و پنهان پرسش می‌کند، اگر کیفر دهد شما استحقاق بیش از آن را دارید، و اگر ببخشد از بزرگواری اوست.»( ۲)

پس از این مقدمه به سراغ مطلب اصلی می روم.

حتما شما هم می دانید که شهرداری یکی از معدود دستگاه هایی است که علاوه بر اینکه مصرف کننده تمام خدمات آن مردم هستند، هزینه های آن را نیز مردم تأمین می کنند و به نوعی می توان گفت، مردمی ترین دستگاه عمومی در کشور ما شهرداری ها هستند.

چند وقت پیش بود که مطلبی را در یکی از سایت ها از قول استاندار تهران می خواندم که در جلسه ای گفته بود:

روزی در بازدید از منطقه‏ای به یکی از بخشداری‏ها مراجعه کردم و با جعبه‏ای که آن را ریموت می‏نامیدند در پشت در دفتر بخشدار مواجه شدم. فردی که آنجا بود گفت که مردم نمی‏دانند به کجا مراجعه کنند و به اشتباه وارد دفتر بخشدار می‏شوند؛ حال آنکه مردم به خوبی متوجه همه چیز هستند.

هدف مسئولی که پشت در دفتر خود ریموت نصب می‏کند، تفکر در امور نیست بلکه می‏خواهد از مردم فرار کند.

این صحبت ها من را یاد زمانی انداخت که برای انجام کاری به یکی از معاونت های شهرداری قم مراجعه کرده بودم و هنگامی که مسئول دفتر برای گرفتن امضاء قصد وارد شدن به اتاق آقای رئیس را داشت، دکمه ای را از زیر میزش فشار داد و در اتاق به صورت الکترونیکی باز شد! به قول معروف چندان پاپی ماجرا نشدم.

تا اینکه اینبار برای انجام کاری به یکی از مناطق شهرداری که از قضا با چند معاونت شهرداری و شورای شهر در یک ساختمان مستقر است مراجعه کردم. کاری با دفتر شهردار نداشتم، اما وقتی منتظر انجام کارم توسط یکی از کارمندان شهرداری که وارد اتاق شهردار منطقه شده بود، بودم با صحنه بسیار ناراحت کننده ای مواجه شدم. در حالی که تعداد زیادی از مردم برای انجام کارشان منتظر خروج مدیرانی بودند که در اتاق شهردار حضور داشتند، منشی شهردار با لحنی نه چندان مناسب مراجعین را خطاب قرار می داد که «بفرمایید در سالن، منتظر بمانید» و سپس خود با حالتی ناشایست بوسیله ریموتی که به کمرش آویزان کرده بود، درب اتاق شهردار را باز می کرد و عقب عقب به گونه ای که مانع وارد شدن افراد بشود وارد اتاق می شد. و در مدت زمانی که من حضور داشتم، این عمل چندین بار تکرار شد.

حال چند نکته:

آیا مدیری که درب اتاقش را به قفل الکترونیکی مجهز کرده تا مانع از ورود ارباب رجوع که همان مردم هستند بشود، نمی داند که فلسفه وجود او خدمت به همین مردم است؟ آیا نمی داند که اگر همین مردم نبودند، وجود او و مسئولانی همچون اون نیز بی معنا بود؟

مگر مردم ما خدای ناکرده، دارای فهم و شعور نیستند که بدانند کجا و چطور باید وارد شوند که به بهانه های واهی، همچون ورود سرزده افراد، چنین اعمالی صورت می گیرد؟

خود شما بهتر از من می دانید که مردم ما آنقدر نجیب و با حیا هستند که به قول آن ضرب المثل معروف «صورتشان را با سیلی سرخ می کنند» تا مشکلاتشان را از دیگران پنهان کنند. حال اینکه گاهی افراد به صورت سرزده وارد اتاق مسئول و یا مدیری می شوند، قطعا دلایلی دارد که مهمترین آن عدم ارائه پاسخ درست و یا عدم رسیدگی به کار توسط کارمندان و مسئولان ادارات است. پس چه بهتر که مدیران ما بجای فرار از مراجعات مردمی، چاره ای برای حل مشکلات مردم بیاندیشند.

برخی مسئولان فکر می کنند پشت درب های بسته بهتر می توانند تصمیم بگیرند. حال آنکه حضور در میان مردم و ارتباط نزدیک با آنها و لمس مشکلات، قطعا دید واقع بینانه ای به مدیران می دهد و آنها را وا می‌دارد که به فکر راه حلی برای تسریع در روند امور و گره گشایی از کار مردم باشند.

شکی نیست که برخی اقدامات و تصمیم گیری ها باید در فضای آرام اتخاذ شود و یا حتی انتشار برخی اخبار، تا پیش از اجرای قطعی برخی تدابیر ممکن است موجب لطمه به کار شود، چه بهتر است که چنین کارهایی در ساعات غیر اداری و به دور از فضای مراجعات مردمی انجام شود تا موجبات وهن مردم را پدید نیاورد.

چنین رفتارهایی علاوه بر اینکه کاملا مغایر با سبک زندگی اسلامی است، در هیچ جای دنیا نیز پذیرفته شده نیست. به خصوص اینکه در سازمانی مانند شهرداری که مهمترین ابزار آن برای تحقق اهدافش، ارتباط نزدیک با مردم و افزایش مشارکت شهروندان می باشد.

اینکه در این مطلب نمونه هایی از شهرداری آورده شده، به این معنا نیست که تمام عملکرد شهرداری زیر سؤال است. در مجموعه شهرداری مدیران شایسته ای نیز وجود دارند و حتی همان مدیرانی هم که این کار از آنها سرزده فعالیت های فراوانی در جهت خدمت به مردم انجام داده اند اما باید برخی رفتارها را اصلاح کنند.

نظیر چنین اتفاقاتی در ادارات و سازمان های دیگر هم فراوان مشاهده می شود و نمونه های ذکر شده به جهت روشن شدن موضوع مطرح گردیده است.

و در پایان ذکر این مطلب خالی از لطف نیست که مدیران شهر قم به عنوان جهان شهر شیعی، باید علاوه بر اینکه اصول اولیه مدیریت اسلامی را رعایت می کنند، پیشگام در ارائه تفکرات بدیع و خلاقانه در ارتباط با مردم باشند و همواره تلاش کنند که تئوری های اسلامی را در عمل پیاده کنند تا الگویی باشند برای سایر شهرهای کشور و حتی جهان. ان شاء الله

پی نوشت:

۱ -۲ امام علی علیه السلام و مسایل حقوقی، محمد دشتی.