سرويس سياسي-
اولين دور مناظره‌هاي انتخاباتي با تمام حواشي‌اش برگزار شد و علاوه بر بازخوردهاي مختلف داخلي، بازتاب گسترده‌اي نيز در رسانه‌هاي بين‌المللي داشت.
بعدازظهر روز جمعه اولين دور مناظره‌هاي انتخاباتي با موضوع مسائل اقتصادي برگزار شد. مناظره‌اي که شايد بتوان آن را بيشتر يک تجربه خواند.
رسانه‌هاي مختلف خارجي و بين‌المللي به طور گسترده‌اي به بازتاب اين مناظره پرداختند.
شبکه روسيا اليوم گزارش داد؛ اين مناظره اولين مناظره در تاريخ جمهوري اسلامي ايران است که ميان همه کانديداها به صورت دسته‌جمعي برگزار شده است.
روزنامه «ديلي استار» لبنان نيز با بازتاب مناظره روز جمعه نامزدهاي رياست جمهوري کشورمان اظهار داشت که تاکيد بر لزوم کاهش وابستگي اقتصاد ايران به نفت و روي آوردن به بخش‌هاي «غير نفتي» به منظور شکوفايي هرچه بيشتر اقتصاد آن کشور نکته‌اي بود که تمامي نامزدهاي انتخاباتي در آن اتفاق نظر داشتند.
«خبرگزاري رويترز» نيز با بازتاب اين مناظره تلويزيوني که با تلاش صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران انجام شد خاطرنشان ساخت که تاکيد اين دور از مناظره بر مسائل «اقتصادي» و برنامه رويکرد هر يک از نامزدها به منظور غلبه بر چالش‌هاي اقتصادي ايران بود.
شبکه خبري فرانسوي «فرانس 24» نيز با بازتاب اين مناظره به محترمانه بودن جو حاکم بر مناظره و رعايت «اخلاق‌مداري» از جانب هر يک از نامزدها اذعان کرد و نوشت «نامزدهاي رياست جمهوري در جريان برگزاري مناظره از يکديگر انتقاد مي‌کردند اما مرز اين انتقادها حفظ شد و به توهين به يکديگر کشيده نشد.»
روزنامه آمريکايي واشنگتن پست هم ديگر رسانه خارجي بود که اين مناظره را بازتاب داد و نوشت: در مناظره‌اي چهار ساعته کانديداهاي رياست جمهوري ايران بر اقتصاد تمرکز کردند.
خبرگزاري آسوشيتدپرس هم به بازتاب اين مناظره پرداخت.
يورو نيوز هم گزارش داد: نخستين مناظره انتخاباتي و تلويزيوني هشت نامزد يازدهمين دوره انتخابات رياست جمهوري ايران برگزار شد. سه مناظره زنده انتخاباتي ايران اين‌بار با حضور تمامي نامزدها برگزار مي‌شود و در نخستين دور نامزدها به پرسش‌هاي اقتصادي پاسخ گفتند.
صداي آمريکا، شبکه الجزيره، شبکه‌ اي‌بي‌سي‌ نيوز و فاکس نيوز آمريکا، روزنامه کريستين ساينس مانيتور،‌ واشنگتن تايمز و العربيه ديگر رسانه‌‌هايي بودند که اين مناظره را بازتاب دادند.
انتقاد به نحوه برگزاري
در همين حال اغلب کانديداهاي رياست جمهوري در اظهاراتي نسبت به نحوه برگزاري اولين دور مناظره‌ها، انتقاداتي را مطرح کردند.
پس از پايان اين برنامه که حدودا چهار ساعت به طول انجاميد، غلامعلي حداد عادل ارزيابي از چگونگي برگزاري مناظره‌ها را به بازخورد آن در جامعه موکول کرد و با بيان اينکه تلاش صدا و سيما براي برگزاري اين مناظره قابل تقدير است، گفت: رسانه ملي حرکت خوبي را براي برگزاري مناظره‌ها آغاز کرد و خوشبختانه نامزدها در اين مناظره درصدد تخريب يکديگر برنيامدند و مناظره در فضايي صميمي برگزار شد.
محمدرضا عارف با تشکر از زحمات صدا وسيما،‌ گفت: من به حسن نيت صدا و سيما شک ندارم مسئولان صدا و سيما مي‌خواستند مناظره‌ها را براي مردم جذاب کنند.
وي با تاکيد بر ضرورت طرح سوال‌هاي کارشناسي شده پيشنهاد کرد: درباره نحوه برگزاري مناظره‌ها ضمن مشورت با نامزدها از ديدگاه‌هاي آن‌ها هم استفاده شود.
سعيد جليلي نيز مناظره را از نظر محتوايي خوب توصيف کرد.
وي با تاکيد بر اينکه مناظره بايد به‌گونه‌اي باشد که مردم بتوانند در پايان آن به انتخاب اصلح برسند، گفت: در اين مناظره‌ها بايد از نظر شکلي و ساختاري بازنگري شود.
حسن روحاني نيز ضمن انتقاد از شيوه برگزاري مناظره‌ها از صدا و سيما خواست مناظره را به نحوي برگزار کنند که نامزدها بتوانند همديگر را به چالش بکشند.
علي‌اکبر ولايتي نيز با بيان اينکه بازنگري در ساختار برنامه مي‌تواند به انتخاب اصلح کمک کند، گفت: اگر نامزدها فرصت بيشتري براي بيان ديدگاه‌هايشان داشته باشند بهتر است.
سيد محمد غرضي نيز با بيان اينکه به لحاظ فني مناظره خوب بود مدت برگزاري مناظره را طولاني خواند و آن را موجب خسته شدن مخاطب دانست.
محسن رضايي نيز پيشنهاد کرد، هر يک از نامزدها با کارشناسان زبده و تخصصي در موضوعات مختلف مناظره کنند و در زمان کافي نامزدها در فضايي چالشي به اين کارشناسان پاسخ دهند.
محمدباقر قاليباف نيز با قدرداني از زحمات صداوسيما از شيوه هدايت و اداره مناظره ابراز خرسندي کرد و گفت: فضاي صميمي بر مناظره حاکم بود.
وي پيشنهاد داد زمان اختصاص داده شده به نامزدها بيشتر شود و بر تخصصي و جدي‌تر شدن بحث‌ها تاکيد کرد.
اظهارات کانديداها به پس از برنامه ختم نشد و روز گذشته هم آنان و يا ستادهايشان نسبت به برنامه روز جمعه واکنش نشان دادند.
نامزدها قهر نکنند
حدادعادل با بيان اينکه «نامزدهاي انتخابات نبايد به اين زودي از مناظره‌ها قهر کنند»،‌گفت: نامزدها بايد اشکالات مناظره را به مسئولان صداوسيما گوشزد کنند و طي جلسات مشترکي اين مشکلات برطرف شود.
اين نامزد انتخابات رياست‌جمهوري در نشست خبري ديروز خود که با موضوع بررسي مسائل فرهنگي و اجتماعي برگزار شد، در واکنش به مناظره ديروز نامزدهاي انتخابات اظهار کرد: اين مناظره معايب و محاسني داشت و اگر در بخش دوم مناظره، پرسش‌ها مطرح مي‌شد و گزينه‌هاي جواب ذکر نمي‌شد، بهتر بود. مناسب بود به جاي اينکه جواب بله و خير مطرح شود، چند دقيقه به نامزدها وقت داده شود تا اظهارنظر کنند.
وي همچنين گفت: مناظره‌ها را مي‌توان به شکل بهتري برگزار کرد اما بايد متوجه نگراني‌هاي صداوسيما نيز باشيم، زيرا صدا و سيما نمي‌خواهد بداخلاقي‌هاي چهار سال قبل تکرار شود.
در شأن مردم نبود
محسن رضايي نيز ضمن تشکر از زحمات فراوان همکاران صداوسيما اظهار کرد: ظاهرا آنها در طراحي مناظره‌هاي امسال از ترس حوادث سال 88 از سوي ديگر بام افتادند.
وي با اشاره به اينکه شيوه اجراي مناظره در شأن مردم ايران و نامزدهاي رياست‌جمهوري نبود، تصريح کرد: شايد بهتر اين باشد که هفت کارشناس مجرب با نامزدها مناظره کنند.
دبير مجمع تشخيص مصلحت نظام در اعتراض به شيوه مناظره روز جمعه اظهار کرد: ما حق نداريم حتي يک لحظه وقت مردم را تلف کنيم. اين برنامه و نوع طراحي آن موجب شد تا حرف‌ها بريده بريده مطرح شود و کانديداها نتوانند به خوبي از برنامه‌هاي خود دفاع کنند.
وي با بيان اينکه «شيوه اجراي مناظره جسارت به ساحت شريف مردم ايران بود»، افزود: من با احترام به قانون اعتراض خود را نسبت به اين شيوه اعلام کرده و در حال بررسي اين موضوع براي شرکت يا عدم شرکت در مناظره‌هاي بعدي هستم و اين نظر را به ستاد انتخاباتي وزارت کشور نيز اعلام خواهم کرد.
اين کانديداي انتخابات رياست‌جمهوري در پايان تاکيد کرد: بهتر است دوستان محترم هر چه زودتر تمهيدي بينديشند براي اينکه شرايطي را فراهم آورند که مردم شريف قدرت انتخاب اصلح را پيدا کنند و نيز شأن نامزدها حفظ شود.
با سطح انتخابات رياست جمهوري تناسب نداشت
شاهين محمدصادقي رئيس ستاد انتخابات ولايتي با اشاره به مناظره هشت کانديداي انتخابات رياست‌جمهوري که جمعه از شبکه اول سيما پخش شد، تاکيد کرد: سطح انتخابات رياست‌جمهوري بالاتر از اين مناظره‌ بود.
وي اضافه کرد: براي شناخت کافي مردم نسبت به نامزدهاي انتخابات رياست‌جمهوري بايد برنامه‌ريزي دقيق‌تري انجام شود تا مردم فرصت بيشتري براي بررسي کانديداها داشته باشند.
محمد صادقي تصريح کرد: مناظره در جهت بيان توانمندي‌ها و برنامه کانديداها نبود؛ بنابراين بايد بهتر از اين عمل مي‌شد.
رئيس ستاد انتخابات ولايتي با بيان اينکه «نوع برنامه‌ريزي اين مناظره به گونه‌اي بود که با سطح انتخابات رياست‌جمهوري تناسبي نداشت»، افزود: هر کانديدا مي‌توانست ده دقيقه صحبت کند و برنامه‌هاي خود را براي چهار سال آينده بيان کند و بقيه هم طي دو ساعت مي‌توانستند به نقد اين برنامه‌ها بپردازند. در اين صورت مردم مي‌ديدند که توان حلاجي و جا انداختن مطالب در گفتار و کلام کدام کانديدا است و بنابراين مي‌توانستند بهتر دست به انتخاب بزنند.
لزوم تحول ساختاري
پرويز اسماعيلي سخنگوي ستاد قاليباف نيز درباره مناظره تلويزيوني روز جمعه بين نامزدهاي انتخابات رياست ‌جمهوري، با بيان اينکه تعداد کانديداها براي مناظره زياد بود و زمان لازم براي پرداختن به مهمترين موضوع امروز جامعه يعني اقتصاد، در دسترس آنها نبود خاطرنشان کرد: نقد به اين برنامه به معني ناديده گرفتن زحمات صدا و سيما نيست.
به گفته وي، اين شکل از مناظره اولين تجربه سيما بود و بخشي از مشکلات قابل انتظار بود و طبيعي است که در روند برنامه‌ها چنين مشکلاتي نمايان شود.
سخنگوي ستاد انتخابات قاليباف همچنين بابيان اينکه «اطلاع نداشتن کانديداها و نمايندگان آنها از ساختار برنامه، از نقطه ضعف‌هاي برنامه بود»، تصريح کرد: پرسش‌هاي برنامه مي‌تواند محرمانه باشد يعني پيش از آغاز مناظره‌ها افشا نشود اما اطلاع از ساختار برنامه، حق کانديداست.
اسماعيلي در پايان تاکيد کرد: تحول در ساختار و ترکيب مناظره مي‌تواند به تحقق حماسه سياسي و انتخاب بهترين گزينه کمک بزرگي کند. در عين حال ما تابع تصميم کميسيون تبليغات انتخابات رياست جمهوري هستيم.
کلاس اول دبستان!
حسن روحاني با انتقاد شديد از صدا و سيما گفت؛ مناظره روز جمعه وي را به ياد کلاس اول دبستان انداخته که توسط مدير مدرسه تست مي‌شده است!
روحاني با اشاره به اينکه «در جلسه مناظره در صدا و سيما به کانديداها توهين شد» تصريح کرد: البته اين مساله مهم نيست. به ملت ايران و ميليون‌ها نفر که پاي سيماي جمهوري اسلامي ايران نشسته بودند تا رقابت کانديداها را ببينند و انتخاب بهترين داشته باشند توهين شد.
اين کانديداي انتخابات يازدهم رياست‌ جمهوري با بيان اينکه «مردم ما فکر مي‌کردند رسانه ملي مي‌خواهد فرمان رهبري را به خوبي اجرا کند و زمينه حماسه سياسي را بيافريند»، خاطرنشان کرد: مقام معظم رهبري فرموده بودند مردم بايد از طريق صدا و سيما بهتر با کانديداها آشنا شوند اما متاسفانه چيز ديگري شد.
وي با تاکيد بر اينکه «صدا و سيما يادش باشد ما نمي‌خواهيم با آن رقابت کنيم، بلکه هشت کانديدا با يکديگر رقابت مي‌کنند»، خاطرنشان کرد: اين هشت کانديد نه با کشور، نه نظام، نه بزرگان نظام و نه رسانه ملي نمي‌خواهند رقابت کنند بلکه رقابت بين خودشان است؛ آن هم رقابتي اخلاقي و مودبانه، پس هرکس رئيس‌جمهور شد برايش مبارک باشد و تصميم با مردم است چون مردم ما فهيم هستند و ما صد در صد به آنها اعتماد داريم.
مردم نظر بدهند
محمد غرضي، ديگر کانديداي انتخابات نيز در واکنش به برنامه روز جمعه گفت: در اين باره که آيا مناظره خوب بوده است يا نه بايد از مردم سؤال کنيد، ما که فاعل کار هستيم نمي‌توانيم در اين باره اظهارنظر کنيم.
وي ادامه داد: مردم بايد بگويند که از اين مناظره راضي بوده‌اند يا خير.
غرضي در پاسخ به اين سؤال که عده‌اي از کانديداها به روند برگزاري مناظره در صدا و سيما اعتراض داشته‌اند، آيا شما هم به اين روند اعتراض داريد، اظهار داشت: يک عده اعتراض کردند. اين هم جزو چيزهايي است که بايد از مردم سؤال کنيد. من که از مردم مي‌پرسم مي‌گويند اين روش مناظره مناسب نبود.
وي در پاسخ به اين سؤال که بعضي کانديداها گفته‌اند که در مناظره‌هاي آينده با اين روش شرکت نمي‌کنند، بيان کرد: من جزو اين دسته نيستم و در مناظره‌ها حاضر مي‌شوم.
کميسيون نظارت بررسي مي‌کند
سيد رمضان شجاعي کياسري عضو کميسيون نظارت بر صدا و سيما با اشاره به انتقادات مطرح شده به نحوه برگزاري مناظرات به کانديداهاي انتخابات رياست جمهوري در صدا و سيما گفت: نمايندگان کانديداها اعتراضات خود را به کميسيون نظارت بر صدا و سيما ارسال کردند و بناست تا کميسيون طي جلسه‌اي اين اعتراضات را مورد بحث و بررسي قرار دهند.
وي افزود: پس از بررسي اعتراضات در کميسيون نتايج روز سه‌شنبه به آنها اعلام مي‌شود و در نهايت اين اعتراضات در قالب پيشنهاداتي به منظور اعمال تغييراتي در نحوه برگزاري مناظرات در نوبت‌هاي بعد به سازمان صدا و سيما اعلام مي‌شود.
عضو کميسيون نظارت بر عملکرد صدا و سيما اظهار داشت: کميسيون در ارتباط با نحوه برگزاري مناظرات هيچ اقدام و دخالتي نمي‌تواند داشته باشد و تنها تصميم‌گير در اين باره سازمان صدا و سيما است و تنها مي‌تواند نظرات و پيشنهادات کانديداها و نمايندگان آنها را به صدا و سيما منتقل کند.
شجاعي کياسري خاطرنشان کرد: به هيچ وجه وقفه‌اي در کار برگزاري مناظره‌هاي تلويزيوني کانديداها ايجاد نشده و اين مناظرات متوقف نمي‌شود و تنها ممکن است با تصميم سازمان صدا و سيما تغييراتي در نحوه برگزاري اين مناظرات ايجاد شود.
دفاع صدا و سيما
در حالي که نحوه برگزاري مناظره روز جمعه با موجي از انتقادها مواجه شده است، صدا و سيما هم بيکار ننشست و از عملکرد خود دفاع کرد.
محمد تقي سهرابي مديرکل روابط عمومي سازمان صدا و سيما درباره مناظره جمعه به روند چگونگي شکل‌گيري ساختار مناظره اشاره و بيان کرد: همان طور که در ابتدا از طرف ستاد انتخابات سازمان صدا و سيما اعلام شد اگر نامزدهاي رياست جمهوري متعدد باشند بايد به دنبال شيوه و شکل جديدي براي برگزاري مناظره‌هاي انتخاباتي باشيم. به دليل جذاب بودن قالب مناظره‌ مخاطبان به دنبال اين برنامه بودند تا انتخاب اصلح را داشته باشند وقتي تعداد کانديداها هشت نفر اعلام شد، جلسات بسياري براي چگونگي انجام مناظره‌ها برگزار شد تا چهار شرط در مناظره‌ها رعايت شود، اينکه اولاً مناظره‌ها جذاب باشد دوم مخاطب‌پسند باشد، سوم اينکه عدالت در آنها رعايت شود و همچنين با بي‌طرفي تمام انجام شود.
مدير کل روابط عمومي صدا و سيما ادامه داد: در نتيجه از ميان تمام شيوه‌هاي مختلف پيشنهاد شده مناظره، اين شيوه به عنوان کم‌نقص‌ترين قالب انتخاب شد. نامزدها به برنامه آمدند و به سؤالاتي که برگرفته از نظر مردم، کارشناسان و نخبگان حوزه و دانشگاه بود، پاسخ دادند. زيرا همانطور که مي‌دانيد از طريق سازمان صدا و سيما طرق مختلفي معرفي شد تا مردم سؤالات خود را بپرسند و بر آن اساس اين سؤالات طراحي شد.
سهرابي درباره نحوه مناظره تصريح کرد: به نظر من اين برنامه طرح جديدي از مناظره بود و مناظره در آن به خوبي شکل گرفت نامزدها نظرات يکديگر را نقد مي‌کردند و مهمترين موضوع اين بود که مناظره در فضاي کاملاً دوستانه انجام شد. نامزدها با گرايشات مختلف نظرات خود را مطرح کردند و هدف همه آنها خدمت است.
وي درباره تغيير ساختار مناظره ادامه داد: اگرچه که نامزدها ارتباط خوبي با صدا و سيما و کميسيون تبليغات دارند، هدف صدا و سيما اين است که مردم آگاهي لازم را نسبت به نامزدهاي انتخابات پيدا کنند اما اينکه شيوه مناظره به همين شکل ادامه پيدا مي‌کند يا خير بايد بگويم که من در جايگاهي نيستم که بخواهم درباره آن اظهارنظر کنم.
مقايسه بود نه مسابقه
کارگردان هنري اولين مناظره جمعي انتخابات نيز در گفت‌وگويي با تشريح روند و اهداف ساخت اين برنامه، در برابر انتقادهاي وارد شده به آن توضيحاتي را ارائه کرد و خواستار رعايت انصاف در اظهارنظرها شد.
حسين فردرو با اشاره به برخي انتقاداتي که از سوي مخاطبان نسبت به اين مناظره مطرح شد، گفت: انتقادات مردم حتما مدنظر است اما بايد توجه کنيم که هدف صداوسيما چه بوده است. آيا تشنج بوده است؟ اگر مي‌گوييم مسابقه، مسابقه هم يکي از قالب‌هاي مهم است. مي‌شد اين برنامه را هم به شيوه ميزگرد ارائه داد و هم مناظره. اما انگار مخاطبان مسابقه مشت‌زني را بيشتر دوست دارند!
وي گفت: هرچه جلوتر برويم مناظره‌ها جذاب‌تر مي‌شوند؛ چرا که خصوصيت‌ عريان‌سازي تلويزيون در مناظره، ما را بيشتر به ماهيت کانديدا نزديک مي‌کند.
اين کارگردان همچنين با بيان اينکه مناظره‌ها را به شيوه ساخت برنامه‌هاي گفت‌وگو محور توليد کرديم، افزود: عده‌اي اين برنامه را مسابقه مي‌بينند؛ علت آن اين است که اين نوع مسابقه را دوست داشته‌اند. اين مناظره هم يک برنامه‌اي بوده است در ميان برنامه‌هاي ديگر تلويزيون و شما برنامه‌اي مي‌بينيد که کانديدا در آن به مدت 30 دقيقه جلوي دوربين موضوعش را خودش انتخاب مي‌کند. ولي در اين برنامه اصل مقايسه مدنظر بود. هدف اين بود مقايسه‌اي در تمام وجوه بين مردم صورت بگيرد.
فردرو در ادامه تاکيد کرد: چيزي که مهم است پذيرش صداوسيما درخصوص نقطه‌نظرات در مناظره‌هاي بعدي است. اين نوع کارها به دليل شرايطي که وجود دارد بي‌انصافي هم در قبال آن زياد شکل مي‌گيرد شايد صداوسيما بيشتر از همه مظلوم واقع شود و ديگران براي پيش‌برد هدفشان تلويزيون را يکي از بهترين سوژه‌هايي مي‌دانند که آن را زير سوال مي‌برند. اين در حالي است که شبکه‌هاي خارجي در برخي از موارد منصف‌ترند.
وي در پايان گفت‌وگوي خود به عنوان کسي که از نزديک ناظر روند ساخت بخش‌هاي مختلف اين برنامه بود، توضيح داد: آقاي ضرغامي اين مناظره را يکي از برنامه‌هاي صداوسيما مي‌داند. او در تمام لحظات حضور پيدا کرد و شخصا احساس نمي‌کند مناظره‌ها برنامه‌اي باشد که علاقه به شخصيت خاص را نشان دهد. فضايي که ايجاد شد، شرايطي کاملا مساوي و سوالاتي متنوع و عادلانه را براي همه کانديداها به وجود آورد.
فردرو همچنين در پاسخ به پرسشي مبني بر اينکه آيا نوع سوالات و روند پخش مناظره تغيير خواهد کرد يا نه؟ گفت: تلويزيون اگر تغيير نکند پويا نيست. هدف تغيير نمي‌کند اما مناظره قطعا تغييراتي در اين زمينه خواهد داشت.