در نوشتار قبلی « حقوق قانونی همسران نسبت به یکدیگر» مورد بحث قرار گرفت . این جلسه به بیان حقوق اخلاقی همسران می پردازیم .

حقوق اخلاقی همسران نسبت به یکدیگر:

مقدمه :
شرع مقدس درباره رعایت حقوق زناشویی به حقوق واجب اکتفا نمی کند بلکه علاوه بر حقوق واجب، در مورد مستحبات نیز تأکید می فرماید؛ رعایت این حقوق در چهار حیطه از وجود شخصی که دارای حیات طیبه است و بر طبق سبک زندگی اسلامی عمل می کند جلوه گر می شود : 
الف): اندیشه  و اعتقاد:
انسانی که به سبک زندگی اسلامی زندگی می کند نگاه شایسته ای به خانواده و اهل خود دارد و  نتیجه این نگاه « آرامش و رضایت از زندگی اعضاء خانواده » است . نگاه مؤمن به همسرش را می توان در ده عامل خلاصه کرد:
1-همسر مایه آرامش است . «... جعلها سکنا »
2- همسر مایه رفاه و راحتی است . « جعلها ... مستراحا »
3- همسر وسیله انس و مهربانی است . « جعلها ... أنسا »
4- همسر عامل نگهداری و تقوای شخص است . « جعلها ... واقیة »
5- همسر نعمتی از سوی خدا است . « یعلم ... نعمة » 
«و أما حق رعیتک بملک النکاح فأن تعلم أن الله جعلها سکنا و مستراحا و أنسا و واقیة ... و یعلم أن ذلک نعمة »
" و اما حق همسرت آن است که بدانی ، خداوند متعال با آفرینش او ، وسیله آرامش ، رفاه ، انس و نگهداری تو را فراهم نموده است . "  ( رسالة الحقوق )
6- همسر عامل آبادانی آخرت و کسب پاداش أخروی فراوان است .
« امام صادق (ع) فرموده اند : دو رکعت نمازی که شخص همسردار می گزارد برتر است از عبادت مرد بی همسری که تمام شب خود را به عبادت بگذراند و روزش را روزه بگیرد . » ( جوادی آملی ، ص 254 )
7- زن مثل یک شاخه گل است و نیاز به حمایت و مهربانی دارد .
« امیرالمؤمنین (ع) فرمودند : به راستی زن ریحانه (شاخه گل) است و قهرمان نیست ، پس در هر حال با وی مدارا کن و همراهی نیکو داشته باش تا زندگیت باصفا گردد . » (الفقیه ، ج 4 ، ص 392 )
8- زن و مرد در رسیدن به کمالات انسانی با هم مساوی هستند .
«مَنْ عَمِلَ صَالِحًا مِّن ذَكَرٍ أَوْ أُنثَى وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْيِيَنَّهُ حَيَاةً طَيِّبَةً» نحل، 97
" هرکس از مردان یا زنان با ایمان که عمل صالح انجام دهند به آنها زندگی پاکیزه عطا می کنیم ."
9- مردان مدیران خانواده هستند .
- « الرّجال قوّامون على النساء بما فضل اللّه بعضهم على بعض »  نساء ، آیه 34
امام صادق(ع) می فرمایند : « مرد نسبت به خانواده اش مسؤولیت دارد و هر مسؤولی باید به انجام وظایفش اهتمام ورزد » ( یثربی کاشانی ، ج 2 ، ص 187 )
10- زن و مرد به منزله لباس برای یکدیگر هستند .
«هنّ لباس لكم وانتم لباس لهنّ»بقره، 187
همانطور که لباس عیوب را از انسان می پوشاند و انسان را از سرما و سختی و بی حیائی نجات می دهد همسر نیز انسان را از عیوب مختلف می پوشاند . 

ب):میل و گرایش :
این بینش مثبت و عالی به خانواده در وجود انسان غوغا به پا می کند ، عطش به راه می اندازد و او را نسبت به تشکیل خانواده و حفظ  آن علاقه مند می سازد .
« و جعل بینکم مودة و رحمة » - روم ، آیه 21
" و خداوند مودت و رأفت را میان زن و شوهر قرار داده است . "
ج): اراده و نیت :
فرد مؤمن به همسر و فرزندانش عشق می ورزد و خود را نسبت به خوشبختی ایشان مسئول می داند . ولی این عشق و محبت ، نفسانی و دنیایی محض نیست بلکه رنگ خدایی داشته و مقصود اصلی خداست . 
«ومن أراد الآخرة و سعی لها سعیها و هو مؤمن  فأولئک کان سعیهم مشکورا» - اسراء ، آیه 19
" وهركه آخرت را بخواهد و براى آن تلاش بكند حال آنكه مؤمن است تلاش آنها مورد پاداش است . "
د): اعمال :
تفاوت رفتار شخصی که به سبک زندگی اسلامی همسرداری می کند با سایرین چیست ؟ و به طور کلی ویژگی های سبک رفتاری مؤمنین در خانواده چگونه است ؟
1-به جا آوردن شکر عملی بخاطر وجود همسر :
«امام سجاد (ع) در رسالة الحقوق می فرمایند: کل واحد منکما یجب أن یحمد الله علی صاحبه ...»
" واجب است هر کدام از شما – زن و شوهر – بر نعمت وجود دیگری ، خدا را سپاس گوید .
2- اخلاق نیکو و رفق و مدارا با همدیگر :
« امام سجاد (ع) در ادامه می فرمایند : و وجب أن یحسن صحبة نعمة الله و یکرمها و یرفق بها »
" و بر تو واجب است که نعم الهی را گرامی داشته در معاشرت با او خوشرفتاری و رفق پیشه کنی . " همانطور که خداوند نیز در آیه 19 سوره نساء می فرماید : « وعاشروهن بالمعروف »
" با زنان به شایستگی رفتار کنید . "
پیامبر (ص) می فرمایند : برای زن روا نیست که خشمگینانه به شوهرش بنگرد . – مستدرک الوسائل ، ج 14 ، ص 243 -
3- صبور بودن نسبت به کج خلقی ها :
رسول اکرم (ص) فرمودند : " اگر مردی بدخلقی و سوء رفتار همسر بداخلاقش را تحمل کند اجر صبر او مثل اجر ایوب پیغمبر است . همین طور اگر زنی سوء رفتار مردش را تحمل کند خداوند همان ثوابی را که به آسیه عنایت کرد ، به او نیز خواهد داد . "
4- آراستگی ظاهری :
امام صادق (ع) فرمودند : " بر شوهر در تعامل با همسرش سه چیز ضروری است : ... سوم : دلبری از او با آراستگی ظاهر " ( جوادی آملی ، ص 257 )
امام کاظم (ع) می فرمایند : " آرایش مرد برای همسرش از عوامل افزایش عفت زن است . " ( همان )
همین دستور برای خانم ها نیز آمده است .
5- احترام گذاشتن و گرامی داشتن  :
پیامبر (ص) فرمودند : « من اتخذ زوجة فلیکرمها » - مستدرک الوسایل ، ج 1 ، ص 412 -
" اگر کسی همسری انتخاب کرد او را گرامی بدارد . "
پیامبر (ص) می فرمایند : " اگر می خواستم به کسی دستور دهم که برای دیگری سجده کند به زن می گفتم که برای شوهرش سجده کند . " – الکافی ، ج 5 ، ص 508 –
6- مسئولیت نسبت به یکدیگر :
پیامبر (ص) فرمودند : " زن نگهبان خانواده شوهر و فرزندان اوست و او در این نگهبانی مسئول است . " (جوادی آملی ، ص 261)
ضمنا همان حضرت در مورد مسئولیت مردان فرمودند : " مرد نسبت به خانواده اش مسئولیت دارد و هر مسئولی باید به انجام وظایفش اهتمام ورزد . " – مستدرک الوسائل ، ج 14 ، ص 248 –
7- کمک مرد به زن در کارهای داخل خانه :
پیامبر (ص) می فرمایند : " هیچ مردی نیست که همسرش را در خانه یاری دهد مگر اینکه برای او عبادتی بسیار فراوان از روزه و شب زنده داری به شمار می آید . " (جوادی آملی ، ص 261)
8- توجه به نیاز جنسی شوهر :
پیامبر (ص) فرمودند : " زنی که شوهرش وی را برای نیاز خود می خواند و او پیوسته به تأخیر می اندازد تا اینکه خواهش مرد فرو می نشیند و به خواب می رود فرشتگان پیوسته تا هنگام بیدار شدن شوهرش آن زن را لعنت می کنند . ( همان ، ص 265 )
نتیجه :
مقاله را با بیانات مقام معظم رهبری راجع به حیات طیبه یا همان حقیقت سبک زندگی اسلامی به پایان می برم .
مقام معظم رهبری دام عزه در دیدار با قاریان قرآن – مورخ 24/4/1389 می فرمایند :
« قرآن حیات طیبه را به ما وعده داده است : فلنحیینه حیاه طیبه (نحل 97) حیات طیبه یعنی چه ؟ زندگی پاکیزه یعنی چه ؟ یعنی زندگی ای که در آن ، هم آخرت انسان تأمین است ، زندگی فردی در آن تأمین است ، آرامش روحی در آن هست ، سکینه و اطمینان در آن هست ، آسایش جسمانی در آن وجود دارد ، فوائد اجتماعی ، سعادت اجتماعی ، عزت اجتماعی ، استقلال و آزادی عمومی هم در آن تأمین است . »
منابع :
1-قرآن کریم
2- رسالة الحقوق امام سجاد (ع)
3- آیة الله عبدالله جوادی آملی ، مفاتیح الحیاة ، نشر اسراء ، زمستان 1391 ، قم
4- آیت الله یثربی کاشانی ، سیری در رساله حقوق امام سجاد(ع) ، انتشارات انصاریان ، مهر 1382 ، چاپ اول ، قم
5- نرم افزار جامع الأحادیث نور ، الفقیه ، مستدرک الوسائل ، الکافی
6- نرم افزار بیانات مقام معظم رهبری