غلامحسین نوذری وزیر اسبق نفت - دومین وزیر نفت احمدی‌نژاد- که تقریبا دو سال بر کرسی وزارت تکیه زد از معدود مدیران نفتی است که پس از خروج‌اش از دولت وارد نقد عملکرد همکاران دولتی‌اش در صنعت نفت نشد.

حتی در روزهای پایانی عملکرد دولت دهم و فضای باز سیاسی در زمان انتخابات نیز وی باز هم تمایلی به نقد عملکرد مدیران فعلی صنعت نفت نداشت. در عوض معتقد است که وضع خوب است و در آینده بهتر هم خواهد شد.

نوذری که دارای مدرک مهندسی کاربردی نفت و مهندسی خاکشناسی و فوق لیسانس مدیریت صنعتی از دانشگاه تهران است از معدود مدیران ارشد صنعت نفت است که با تسلط بر زبان انگلیسی سخنرانی‌هایش را در جلسات بین‌المللی به ویژه اوپک بدون مترجم ایراد می‌کرد. البته این موضوع را می‌شود از کتابخانه دفتر محل کار او نیز فهمید. همچنین به گفته خودش برای تقویت زبان انگلیسی روزانه یک ساعت تمرین می‌کند.

وی که اکنون کاندیدای ایران برای سمت دبیر کلی سازمان کشور‌های تولید‌کننده نفت است معتقد است که ایران هم‌چنان یکی از قدرتمند‌ترین اعضای اوپک محسوب می‌شود به‌طوری که تحریم‌های موجود نتوانسته است از تاثیر ایران بر این سازمان بکاهد.

با وجود این نوذری از تصمیمات سیاسی بعضی از اعضاء سازمان تولید‌کننده نفت که مغایر با اساسنامه و منافع کشور‌های عضو اوپک است گله‌مند است.

وزیر اسبق نفت همچنین معتقد است که با تغییر شرایط موجود ایران می‌تواند گاز خود را حتی به اروپا صادر کند.

حسین نوذری وزیر سابق نفت

گروه انرژی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) با حضور در دفتر کار مهندس غلامحسین نوذری پیرامون جایگاه‌ ایران در بازار جهانی نفت و تصدی سمت دبیر کلی اوپک به گفت‌وگو با وی نشست که شرح آن در زیر آمده است.

ایسنا: با توجه به این‌که ایران دومین تولید‌کننده نفت در اوپک است جایگاه ایران را در میان اعضا چگونه ارزیابی می‌کنید؟

نوذری: ایران کشوری است با ذخائر بالای نفت خام که براساس آمار در حال حاضر نفت درجای آن بالای 600 میلیارد بشکه و ذخایر قابل برداشت آن بیش از 150 میلیارد بشکه است که این نشان‌دهنده‌ ظرفیت عظیم انرژی در کشور است.

از سوی دیگر نقطه قوت ایران ذخایر گازی آن است. علاوه بر میدان گازی پارس جنوبی که بزرگ‌ترین مخزن گازی جهان است، ایران میادین مستقل گازی فراوانی دارد به‌طوری که مجموع ذخایر گاز کشور به 32 تریلیون مترمکعب می‌رسد که اگر هر کشوری این ذخائر را داشته باشد بدون داشتن حتی یک بشکه نفت خام می‌تواند موتور توسعه خود را به سرعت به حرکت درآورد. این در حالیست که مصرف نفت خام بیشتر مربوط به تامین سوخت سیستم حمل‌ونقل می‌شود درحالی که مصارف گاز بسیار متنوع است.

از سوی دیگر در صورت محاسبه مجموع ذخائر نفت و گاز کشور، ایران در رتبه‌ی اول دارند‌گان ذخائر انرژی جهان قرار دارد؛ به‌طوری که عربستان با داشتن 260 میلیارد بشکه نفت خام بعد از ایران قرار می‌گیرد چرا که مجموع ذخائر نفت وگاز ایران معادل بیش از 300 میلیارد بشکه نفت خام است.

** خریداران نفت مجبور به حفظ بازار ایران هستند

این ظرفیت ایران قدرت بسیار خوبی برای نقش‌آفرینی در بازار انرژی جهان است. در حال حاضر هر کشوری که به دنبال توسعه است نیاز به انرژی دارد و پیشرفت و تحول بدون دسترسی به انرژی حاصل نخواهد شد. بر این اساس ایران می‌تواند یک جایگاه مطمئن در بخش تامین انرژی کشور‌های مصرف‌کننده باشد. از گذشته تا کنون ایران ثابت کرده که می‌تواند نقش جدی در تامین انرژی جهان داشته باشد.

حسین نوذری وزیر سابق نفت

در بخش انرژی بین‌الملل نیز با توجه به وجود انواع نفت خام در کشور، تعداد زیادی از پالایشگاه‌های جهان سیستم پالایشی خود را براساس نفت خام ایران تنظیم کردند که اگر قرار باشد نفت خام خود را تغییر دهند باید هزینه‌های زیادی را بابت آن بپردازند؛ پس آنها نیز ناچارند بازار نفت خام ایران را حفظ کنند.

** صادرات گاز ایران به اروپا شدنی است

ایران هم در بخش نفت و هم در بخش گاز - که تاکید بیشتر بر توسعه‌ی صنعت گاز است- فرصت فرصت‌سازی زیادی در منطقه و بعد از آن در اروپا دارد. هم‌چنین با تکمیل طرح‌های LNG ایران، فرصت کشور برای صادرات گاز به تمام نقاط جهان فراهم می‌شود چرا که با مایع شدن گاز بازاریابی آن مانند بازاریابی نفت خام آسان تر خواهد شد.

قرار‌داد صادرات گاز به پاکستان قرار‌داد بسیار مهمی است؛ چرا که پاکستان کشوری بزرگ و در حال پیشرفت است. این کشور بیش از 180 میلیون نفر جمعیت دارد که بخش عمده‌ای از آن فاقد انرژی است؛ به‌طوری که 30 درصد از جمعیت این کشور فاقد انرژی برق است. بر همین اساس قرار است که گاز وارداتی ایران به نیروگاه‌های این کشور برای تامین قسمتی از برق مورد نیاز این کشور اختصاص یابد. البته امیدوارم که هند هم به این قرار‌داد بپیوند.

علاوه بر این که صادرات گاز به عراق به زودی عملی می‌شود امیدوارم که قرارداد صادرات گاز به سوئیس هم عملیاتی شود. خوشبین هستم که ایران بتواند یک خط لوله صادرات گاز به اروپا داشته باشد؛ چرا که شرایط قابل تغییر است. یک حرکت سیاسی می‌تواند مجموع تحریم‌ها را دور بزند. اروپایی‌ها همیشه به دنبال این بوده‌اند که منابع انرژی خود را متنوع کنند بنابراین اگر چه در شرایط غیرعادلانه‌ای تحریم فرصت‌های زیادی از ایران گرفته شد اما این شرایط بلند‌مدت نخواهد بود.

** ایران علمدار کاهش سقف تولید اوپک بود

*** ایسنا: با وجود جایگاهی که شما تصویر کردید، این انتظار وجود دارد که متناسب با آن ایران نقش تاثیرگذاری در بازار انرژی داشته باشد، اما عملا چنین چیزی احساس نمی‌شود، به‌طور مثال با وجود این‌که ایران یکی از موسسان اصلی مجمع کشورهای صادر کننده گاز ( GECF ) است اما شاهدیم که قطر و روسیه نقش بیشتری از ایران در این سازمان دارند.

حسین نوذری وزیر سابق نفت

نوذری: انصافا ایران در اوپک فعال است، اگر برگردیم به سال‌های نه چندان دور - سال 86 - زمانی که قیمت نفت با یک افت شدید به 30 تا 40 دلار برای هر بشکه نزدیک ‌شد، اعضای اوپک طی سه مرحله در مجموع 4.5 میلیون بشکه در روز تولید نفت را کاهش دادند تا این که قیمت نفت روند صعودی گرفت. از آن زمان تاکنون نیز کاهش شدید قیمت نداشتیم. در واقع علمدار کاهش سقف تولید ایران بود که این یعنی تاثیر‌گذاری ایران بر اوپک.

البته کشور‌های دیگر هم کمک کردند و فضا طوری فراهم شد که در هر مرحله به ترتیب 500 هزار بشکه، 1.5 میلیون بشکه و دو میلیون بشکه تولید اوپک کاهش یافت. در باقی موارد هم‌ همین‌طور است. پست‌های کلیدی اوپک در دست ایرانی‌هاست و در جلساتی که برگزار شده است موضع ایران شفاف بود و تلاش کرده که انسجام این سازمان با وجود گذشت بیش از 50 سال حفظ شود.

** ایران برای مجمع کشورهای صادر کننده گاز برنامه دارد

درباره مجمع کشورهای صادر کننده گاز هم باید توجه داشت که این سازمان نیز در ابتدای کار است و باید به آن نگاه بلند‌مدت شود. نمی‌توان از ابتدا همان انسجامی که در اوپک است را بین کشور‌های صادر‌کننده گاز مشاهده کرد. اوپک سابقه 54 ساله دارد در حالی که از تاسیس مجمع کشورهای صادر کننده گاز چند سال بیشتر نمی‌گذرد. البته محدودیت تولید نفت می‌تواند در آینده نقش بیشتری به مجمع کشورهای صادر کننده گاز در بازار انرژی بدهد.

حسین نوذری وزیر سابق نفت

گاهی اوقات برای تاسیس یک سازمان باید از حق خود گذشت. فراموش نکنیم که کنار هم قرار‌گرفتن کشور‌هایی که نگاه‌های متفاوتی نسبت به یک موضوع دارند حاصل فعالیت‌های ایران بود. ایران بنیان گذار مجمع کشورهای صادر کننده گاز است و برای این سازمان برنامه دارد اما در حال حاضر این سازمان نوپاست و باید اجازه داد تا کمی جلوتر رود.

** انتخاب دبیر کل یک تصمیم سیاسی است

ایسنا: این سئوال همیشه در ذهن کسانی که بازار جهانی انرژی را دنبال می‌کنند وجود داشته که آیا در اوپک قدرتی وجود دارد که مانع حضور موثر ایران در بازار انرژی شود؟ به‌طور مثال ایران بعد از گذشت 50 سال تاکنون نتوانسته دوباره تصدی دبیر کلی اوپک را به دست آورد.

نوذری: تصمیم انتخاب دبیر کل پیش از آن که به توانایی‌های کاندیداهای کشورهای عضو مربوط شود یک تصمیم سیاسی است. ضمن این‌که براساس اساسنامه اوپک انتخاب هر فردی برای این سمت با اجماع کل اعضا صورت می‌گیرد.

از سوی دیگر فشاری از بیرون بر روی اعضاء وجود دارد که مانع از رسیدن ایران به سمت دبیر کلی می‌شود. اوپک علی‌رغم این‌که یک بنگاه اقتصادی است اما رفتار برخی کشور‌ها در بعضی بخش‌های آن سیاسی است. به‌طور مثال در زمان جنگ عراق علیه ایران، عربستان سهمیه تولید نفت عراق را جایگزین کرد و یا سهمیه لیبی را در زمان وقوع انقلاب دراین کشور، برخی کشور‌های عضو برعهده گرفتند، اما بعد از عادی‌شدن شرایط این کشورها سهمیه تولید آنها بازگشت نکرد. یا کاهش نفت ایران در زمان انقلاب که می‌توانست قیمت نفت را بسیار بالا ببرد، اما تصمیم کشور‌های عضو در آن زمان تصمیمی سیاسی بود در حالی که براساس عضویت در اوپک باید تصمیم دیگری را می‌گرفتند.

حسین نوذری وزیر سابق نفت

الان هم برخی از کشور‌های عضو اوپک تلاش می‌کنند در شرایط تحریم سهم تولید نفت ایران را تصاحب کنند. در حالی که سازمان می‌توانست این حمیت را در وجود خود داشته باشد که وارد تصمیم‌های سیاسی نشود. البته یک بار در مورد تحریم ونزوئلا توسط آمریکا سازمان موضع گرفت.

در واقع انتخاب نشدن دبیر کل از ایران مربوط به توانایی‌های کاندیداهای کشورمان نبوده است؛ چرا که ایران کاندیداهایی داشته که نسبت به کسانی که انتخاب شدند توانایی‌های بیشتر داشتند اما به دلیل وجود اصل اجماع و تصمیم‌گیری‌های سیاسی برخی اعضا ایران تاکنون به این سمت دست نیافته است.

علت اساسی آن به نوع تعامل کشور‌های عضو اوپک بر می‌گردد. وگرنه از نظر موقعیت ایران در اوپک و جایگاه آن در بین سایر اعضا از نظر تولید و سایر مسائل همه کاندیدای ایران صلاحیت احراز این پست را داشتند.

** دبیر کل شدن ایران نیازمند لابی‌های سیاسی

ایسنا: ایران چقدر در این مرحله شانس تصدی سمت دبیر کلی اوپک را دارد؟

نوذری: نیاز است که وزارت امور خارجه ایران فعالیت جدی دراین زمینه داشته باشد. با توجه به این‌که تصمیم‌های سیاسی منجر به انتخاب دبیر کل اوپک می‌شود، لابی‌های سیاسی وزارت خارجه ایران با کشور‌های دیگر می‌تواند منجر به اجماع اعضا بر سر کاندیدای ایران شود.