رجانیوز – گروه بین‌الملل: کشور کوچکی که این روزها حامل اخبار گسترده و بزرگی است؛ از میزبانی دفتر سیاسی طالبان تا حمایت‌های مالی و تجهیزاتی از تروریست‌های سلفی در سوریه و نهایتا کنار رفتن امیر و واگذاری قدرت به پسرش. "قطر" این روزها در کانون توجهات بین‌المللی است.
به گزارش رجانیوز، منش دیکتاتورهای عربی در منطقه خاورمیانه نشان داده که اهل تسامح نیستند و هرگز تاج و تخت خود را به راحتی از دست نمی‌دهد. نمونه متاخر این منش را باید در ماجرای بیداری اسلامی دید. از "زین‌العابدین بن علی" که نهایتا به عربستان سعودی فرار کرد تا "معمر قذافی" که به فجیع‌ترین شکل توسط مردم کشته شد تا "حسنی مبارک" که اکنون در پشت میله‌های زندان با مرگ دست و پنجه نرم می‌کند؛ همه دیکتاتورهای عربی تا پای جان ترجیح دادند از میراث و تاج و تخت خود محافظت کنند.

تحویل بی سرو صدای قدرت در قطر و نقش امریکا، انگلیس و اسرائیل

دکتر مجیدی، کارشناس ارشد مسائل خاورمیانه، در گفتگو با رجانیوز با اشاره به پشت پرده تغییرات بی سر و صدا در هرم قدرت قطر، این رفتار را ناشی از تغییر حوزه قدرت صاحبان نفوذ در این کشور کوچک حاشیه خلیج فارس می داند که متاثر از تحولات ترکیه، کمی زودتر از موعد مقرر اجرایی شده است.

مجیدی در این باره گفت: شيخ حمد امير قطر طي يك كودتاي سفيد عليه پدر خودش به قدرت رسيد. آن كودتا با كمك انگليس و اسرائيل انجام گرفت و خصوصا آقاي شارون در اين كودتا نقش ويژه دارد به همين دليل هم وقتي امير قطر به قدرت مي رسد يك كنسرسيوم مشترك قطري – اسرائيلي در موضوع فروش گاز قطر همكاري مي‌كنند و آقاي شارون شريك امير قطر در اين كنسرسيوم است.

وی افزود: ماهيت كودتايي كه در قطر شكل مي‎گيرد ماهيت انگليسي و اسرائيلي دارد. طي حداقل 10 سال گذشته سياست‎هاي دولت قطر به شكل جهشي براي كسب جايگاه بالاتر و بازيگري فعال‎تر هدف‎گيري شده است.

کارشناس مسائل خاورمیانه با اشاره به قدرت الجزيره به عنوان ابزار قدرت سازي و حيطه بازيگري براي قطر افزود: الجزيره و كادر آن كه همان بي‎بي‎سي عربي هستند، براي فعال شدن بخش بي‎بي‎سي عربي آموزش ديده شده بودند ولي همه آن كادر در اختيار الجزيره قرار داده مي‎شود و نقش برجسته اي در ايجاد ماموريت‌هاي جديد براي امير قطر طي 10 سال گذشته بازي مي‌كنند.

وی ادامه داد: این رسانه به عنوان يكي از اهرمهاي بسيار موثر در سياست هاي  خاورميانه اي كه ظاهرش مربوط به قطر است اما باطنش مربوط به قدرت‎هاي پشت پرده ساختارهاي قطري هستند ايفاي نقش كردند.

مجیدی با اشاره به مجموع این شرایط که جهش قطر در سال های اخیر را سبب شده است افزود: ایجاد اين شرايط جهش در قطر طي سال هاي اخير خيلي برجسته تر از گذشته شده است و با تكيه بر محور مالي و پولي كه از طريق فروش انرژي صورت مي‎گيرد و ائتلاف‌هاي بين آمريكا و قطر از يك طرف و بين قطر و بسياري از قدرت‌هاي غربي انجام مي‎گيرد قطر يك حاشيه امن پيدا مي‎كند كه مي‎تواند به همسايگان و خيلي از بازيگران بزرگ منطقه‎اي تعرض كند.

وی ادامه داد: به عنوان مثال تعرض به عربستان، مصر و بسياري از كشورها توسط يك كشور كوچك به پشتوانه حمايت‎هاي سياسي كشورهاي بزرگ از يك طرف و تكيه بر قدرت مالي اين كشورها متکی بوده است. در طي تحولات مربوط به بيداري اسلامي قطر جايگاه مهمي در اجراي سياست‌هاي غربي آمريكايي عهده‎دار است و در تحولات مربوط به سوريه تا همين يك دو ماه گذشته كه آمريكايي‎ها تصميم مي‎گيرند پرونده سوريه از قطر به عربستان به جهت امنيتي منتقل شود قطر نقش بسيار برجسته‎اي را عهده‎دار است.

مجیدی محور دیگر در این تحولات را رقابت های عشیره ای در قطر دانسته و گفت: محور دیگري كه بايد در سير تحول قدرت در قطر مورد توجه قرار گيرد موضوع رقابت‎هاي عشايري و خانوادگي آل‎مسند در مقابل عشيره "شيخ حمد بن جاسم" كه آل خليفه هستند. دو خانواده بزرگي كه در ساختار قدرت قطر وجود دارند رقابت‎هاي ريشه‎اي هم با هم دارند. از آنجايي كه "شيخ حمد بن جاسم" نخست وزير و وزير خارجه قطر نقش مهمي در كودتاي انگليسي قطر داشت بخش مهمي از قدرت و بازيگري قطر را هم بر عهده دارد.

این کارشناس مسائل خاورمیانه به نقش نخست وزیر قطر در تحولات سال های اخیر این کشور اشاره کرده و افزود: در اين اواخر در عرصه‎هاي مختلفي با هم داراي اصطكاك بودند كه نمود واقعي آن تغيير مديريت تشكيلات الجزيره بود كه بيش از يك سال قبل انجام گرفت. امير قطر نگران اين است كه در غياب وي مثلا آقاي شيخ تميم به عنوان وليعهد و جانشين او آيا مي‎تواند در مقابل يك عنصر قوي تحركي از خودش نشان دهد و اين نگراني همسر امير قطر هم بوده است كه با افزايش قدرت نخست وزير مخالف بوده است. به همين دليل در شكل تغييرات قدرت هم امير قطر و هم نخست وزير قرار است كه انتقال قدرت را صورت دهند و امير قطر جايگاه خودش را به وليعهد يعني شيخ تميم و آقاي " حمد بن جاسم" مسئوليت‌هاي ديگر را بر عهده بگیرد.

مجیدی به نقش قدرت های خارجی در این تغییرات نیز اینگونه اشاره کرد: شكل تغيير قدرت در قطر متاثر از عوامل مختلف است يعني حد اقل سه لايه گوناگون دارد. ماهيت واقعي تغيير قدرت در قطر از يك سو مي تواند مرتبط با پرونده سوريه و تحولات كشورهاي بيداري اسلامي باشد كه قطر دستاورد برجسته اي را نتوانسته كه حاصل كند البته موفقيت‌هايي هم داشته است و اين نمي تواند به شكل منفرد دليل اين جابه جايي قدرت باشد ولي بايد نقش بازيگران پشت پرده و قدرت‎هاي غربي كه اساس قدرت سياسي قطر را بر عهده گرفتند در آنجا جستجو كنيم و ببينيم كه بين آمريكايي‎ها، انگليسي‎ها و اسرائيلي‎ها چه ساماندهي صورت گرفته است آيا آمريكا تلاش مي‎كند با جا به جايي عناصر، سهم ويژه اي از قدرت داشته باشد يا اینکه این يك نوع تقسيم سهم جديد بين آمريكا و اسرائيل و دولت انگليس است.

وی این تحولات را ناشی از تقسیم حوزه نفوذ بین قدرت های موثر در قطر دانسته و اضافه کرد: از آنجايي كه مسئله تنها در سطح جابه جايي امير قطر خلاصه نمي‎شود و در سطح فرماندهان و برخي از مسئولان امنيتي قطر هم دستخوش تغيير خواهند شد مي‎شود انتظار داشت كه مسئله در حد نوع تقسيم حوزه‎هاي نفوذ بين قدرت‎هاي موثر در قطر است كه اين جا به جايي را ساماندهي مي‎کنند  آن هم در شرايطي كه امير قطر در سلامتي مطلوبي نيست و همزماني اش با نگراني‌هاي غربي ها درباره اينكه بازتاب بحران سازي در كشور تركيه به سرعت داخل كشورهاي مثل قطر كشيده شود اين جا به جايي به شكل آرامي در حال انجام است كه بعضا دستخوش شرايط پرتنش در انتقال قدرت نشوند

مجیدی در پایان تعجیل در اجرایی شدن این تغییرات را بی ارتباط با تحولات اخیر ترکیه ندانسته و عنوان کرد: با توجه به حوادثي كه در تركيه اتفاق افتاد و غربي‎ها انتظار دارند مشابه آن در عربستان و سپس در قطر هم به وجود بيايد مي‎شود اين طور جمع بندي كرد كه قدرت‌هاي بزرگ مثل آمريكا و انگليس براي اينكه وضعيت جديد و تقسيم جديدي از ساختار قدرت را در كشورهاي تحت نفوذ خود به نمايش بگذارند دست به اين جابه جايي قدرت زدند ولي مولفه‎هاي ديگر داخلي و خارجي هم مدنظر دارند.

علت کناره‌گیری امیر؛ از بیماری تا حمایت از اخوان‌المسلیمن

هفته‌نامه فلسطینی "المنار" با اشاره به کناره‌گیری امیر قطر نوشته است: "آنچه باعث انتقال سریع حکومت به شیخ تمیم شد، تلاش‌های بی‌وقفه مادرش شیخه موزه بود. وی با مشورت آمریکا و از ترس اختلاف بر سر جانشینی بین چهار پسر امیر قطر و کنترل حکومت توسط حمد بن‌جاسم، نخست‌وزیر این انتقال را سرعت بخشید."

در این میان برخی کارشناسان به بحران سوریه و حمایت شیخ حمد از گروه‌های جهادی تکفیری که عمدتا وابسته به سازمان تروریستی «القاعده» هستند و در سوریه علیه نظام این کشور مبارزه می‌کنند، اشاره می‌کنند که موجبات نگرانی بسیار کشورهای غربی از جمله آمریکا را به دنبال داشته است. چون واشنگتن به خوبی می‌داند، به قدرت رسیدن این گروه‌ها در سوریه به معنای پایان نفوذ غرب و آمریکا در سوریه است و مهمتر از آن اینکه به قدرت رسیدن این گروه‌ها در سوریه خطری بزرگ برای موجودیت اسرائیل در آینده تشکیل خواهند داد.

صرف نظر از حمایت نظامی و مالی شیخ حمد از گروه‌های جهادی تکفیری، قطر دوره شیخ حمد را باید از جمله مهمترین حامیان «جماعت اخوان المسلمین» در جهان عرب به شمار آورد، سیاستی که اگر مخالفت آمریکا و غرب را درپی نداشته باشد، خشم و غضب عربستان سعودی و امارات و دیگر کشورهای عربی حوزه خلیج فارس را به دنبال داشته و آنها را وادار به تحرکاتی علیه قطر کرده تا آمریکا و غرب را از روی کار آمدن اخوانی‌ها در کشورهایی که شاهد انقلاب‌های عربی بودند، برحذر دارند.

این درحالی است که روی کار آمدن اخوانی‌های مخالف در اصول و مبادی با وهابی‌های سعودی در تونس، مصر، نوار غزه در دست حماس، لبنان درحال تهدید از سوی شیخ الاسیر، اخوانی‌های اردن و سرانجام اخوانی‌های سوریه به معنای از بین رفتن منطقه نفوذ آل سعود از شمال آفریقا تا سوریه و اردن است، افزون بر اینکه عربستان نمی‌تواند، امیدی جهت نفوذ در عراق تحت حاکمیت شیعیان و ایران رقیب سرسخت منطقه‌ای خود داشته باشد و این به معنای از دست رفتن تمام قدرت و اقتدار عربستان سعودی در منطقه‌ و سپس عرصه بین المللی است.

سیاست حمایت قطر از اخوانی‌ها تنها خشم عربستان سعودی را درپی نداشت، بلکه شیوخ امارات متحده عربی را نیز به شدت برانگیخته و موجب شده بود تا حاکم امارات، امیر قطر را به تلاش برای تهدید امنیت ملی امارات و براندازی حکومت در این کشور متهم کند.

امیر پیشین قطر که بود؟

حمد بن خلیفه آل ثانی، زاده ۱ ژانویه۱۹۵۲ در دوحه قطر می‌باشد. پدرش خلیفه بن حمد آل ثانی امیر پیشین کشور قطر است. وی تحصیلات مقدماتی را در قطر سپری کرد و بعد به انگلستان رفت و در آکادمی نظامی مشغول تحصیل شد. پس از آن به کشورش بازگشت و در سال ۱۹۷۱ با درجه سرهنگ دومی در نیروهای مسلح قطر به فعالیت پرداخت و فرماندهی گردان یک این کشور به وی واگذار شد.

در سال ۱۹۷۲ زمانی که پدرش؛خلیفه بن حمد آل ثانی قدرت را در قطر به دست گرفت، وی نیز ترفیع مقام یافت و به عنوان فرمانده کل نیروهای مسلح قطر برگزیده شد. حمد بن خلیفه آل ثانی در سال ۱۹۹۵ با کودتا قدرت را از پدرش گرفت و امیر این کشور شد.

جهت مشاهده كل اخبار كليك كنيد