1. جهاد اقتصادی ـ حماسه‌ي اقتصادی

 

جهاد اقتصادی نوعی خاص از جهاد است که کارکرد آن کمک به تحقق تمدن بین‌الملل اسلامی است. در این برهه از حیات تاریخی انقلاب اسلامی مهم‌ترین عرصه جهاد، جهاد اقتصادی است و بایستی مورد بررسی بیشتر قرار گیرد. در حقیقت حماسه چیزی جز جهاد متراکم، تقویت شده، بسیار دقیق و تعیین کننده نمی‌باشد که اگر این جهاد فوق‌العاده منجر به خلق حماسه نگردد می‌تواند یک فاجعه یا شکست بزرگ در پی داشته باشد.

 

2.  بخشی از سابقه‌ي اندیشه‌ي جهادی در اقتصاد

 

شهید مظلوم قرن؛ آیت‌ الله شیخ فضل الله نوری، مرجع بزرگ شیعه میرزای شیرازی، آیت الله آقانجفی اصفهانی، آیت الله حاج آقا نورالله اصفهانی، مرحوم محدث نوری، آیت الله میرزا محمد علی شاه آبادی رحمت الله علیهم، حضرت امام خمینی قدس سره و بسیاری از علمای شیعه در باب جهاد اقتصادی از جمله تحریم کالاهایی که مصرف آن به نفع استعمارگران است، اندیشه‌ها و اقدامات گسترده و مؤثری داشته‌اند. در این قسمت به بخشی از این اندیشه‌ها اشاره می‌گردد.

 

2.1. امام خمینی قدس سره

 

آراء بنیان‌گذار بزرگ انقلاب اسلامی در این رابطه بسیار است و می‌تواند در تحقیقی مستقل دنبال شود. در این جا به چند نمونه از اندیشه‌های این عارف و سیاست‌مدار بزرگ اکتفاء می‌شود.
« ما تا بناى بر اين نگذاريم كه خودمان هم يك آدمى هستيم براى خودمان، نمى‌‏توانيم كار كنيم. ما به آن نان جوى كه خودمان درست كنيم تا بناى بر اين نگذاريم كه همان نان جو را مى‏‌خوريم و از خارج نمى‏‌خواهيم، نمى‌‏توانيم درست كنيم كار خودمان را. تا بناى بر اين نگذاريم كه همان منسوجاتى كه خودمان درست مى‌‏كنيم كافى‌‏مان هست منسوجات ما ترقى نمى‏‌كند.

 

و ما باز تابع غير بايد بشويم، و دستمان پيش غير دراز بشود. چقدر براى يك مملكتى عيب است و سرشكستگى كه دستش را دراز كند طرف آمريكا كه گندم بده. كشكول گداييش را باز كند پيش دشمنش و از او بخواهد كه رزقش را بدهد. چقدر براى ما سرشكستگى دارد. تا اين ملت بناى بر اين نگذارد كه كشاورزيش را تقويت كند و بسازد به آن كه خودش به دست مى‌‏آورد، ما نمى‏‌توانيم استقلال پيدا كنيم.

 

تا اين ملت بناى بر اين نگذارد كه ما بايد همه چيزمان از خودمان باشد، ما بايد قطع رابطه اقتصادى، رابطه فرهنگى از خارج بكنيم، فرهنگ از خود ما بايد باشد، اقتصاد هم از خود ما بايد باشد،  تا اين بنا در توده‏‌ها نباشد و تا اين مغزى كه انگلى است و استعمارى است عوض نشود و باورمان نيايد كه ما هم آدم هستيم، نمى‌‏توانيم استقلال پيدا كنيم.

 

ما بايد كارى بكنيم كه خودمان و همه‌ي قشرهاى ملت و همه‌ي جوانان ما باورشان بيايد كه ما هم آدميم. تبليغات همچو كرده است كه ما را از آدم بودن بيرون كرده است. باورمان آمده است كه آن‌ها هر چه هست، هستند. اگر بخواهيم اين مملكت ما يك مملكت مستقلى باشد، محتاج به غير نباشد، بايد آن كشاورزش و آن كارگرش و آن كارمندش و همه‌ي قشرها بناى بر اين بگذارند كه ما خودمان يك موجودى هستيم. يك آدمى هستيم.

 

مملكتمان هم يك مملكتى است. همه چيز هم دارد. يك مملكت غنى‌‏اى است. و همچو كردند كه ما بايد در آن جايى كه چاه‌هاى نفتمان هست گرسنگى بخوريم ! آن جايى كه آب‌ها دارد هرز مى‌‏رود، و زمين‌هاى سرشار هست كه همه چيز از آن مى‏‌شود ايجاد بشود، زمين‌ها افتاده باشد، آب‌ها هم هرز برود. اين يك كارهاى استعمارى بوده. يعنى مى‌‏خواستند در محيط نفت مردم گدا باشند تا كارگر ارزان باشد. تا بتوانند استعمارش كنند همه جا را. هر جا را با يك نقشه‌‏اى عقب نگه داشتند تا استفاده كنند.

 

ما تا نفهميم اين مسائل را، توجه نكنيم به اين مسائل و خودمان را نيابيم، اين گمشده را پيدا نكنيم، اين مغزى كه گم شده است و به جاى او يك مغز ديگرى نشسته عوضش نكنيم نمى‌‏توانيم مستقل بشويم. استقلال مغزى شرط اول استقلال است. استقلال فكرى شرط اول استقلال است كه ما فكرهامان را عوض كنيم. از اين انگل بودن خودمان را درآوريم.

 

بايد ما اگر بخواهيم، اگر همه ملت ما ادراك اين معنا را كرده باشند كه همه چيز ما را اين‌ها برده‌‏اند و ما اين‌ها را بيرون كرده‌‏ايم، بايد خودمان خودمان را نگه داريم. اگر اين نشود، بعدها باز همان مسائل كم كم با تدريج - حوصله‌ي آن‌ها زياد است - همين مسائل سابق تحميل ما مى‌‏شود. اگر ما بيدار نشويم، و با دو چشم، يك - دو چشم ديگر هم قرض نكنيم و نگاه نكنيم به اطراف خودمان و به مملكت و احتياجات خودمان، كم كم به تدريج آن‌ها باز به ما تحميل مى‌‏كنند. همه چيز را به ما تحميل مى‏‌كنند. با دست خودمان به ما تحميل مى‌‏كنند.»

 

امام خمینی قدس سره، سخنرانى در جمع پيشه‌‏وران اصفهان (تلاش براى خودكفايى و استقلال، 21 آذر 1358/ 22 محرّم 1400