رئیس مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری، با اشاره به قرار گرفتن ایران در جایگاه 17 تولید علم، گفت: رتبه ایران در سال 2010 میلادی در پایگاه استنادی اسکوپوس 17 شد که با این رتبه از کشور ترکیه پیشی گرفت و در منطقه اول شد.

به گزارش تبيين، جعفر مهراد در گفتگو با خبرنگار مهر، اظهار داشت: سرمایه گذاری های هدفمند و آگاهانه در آموزش عالی، شریان تولید علم کشور را در مسیر جدیدی قرار داده است. سیاستها و برنامه های چند سال اخیر نشان می دهد که با تاسیس دوره های تحصیلات تکمیلی و افزایش جذب دانشجویان در این دوره ها تولید علم ایران به شدت افزایش یافته است.

وی گفت: سالهاست که کشورهای پیشرفته و حتی کشورهای نو ظهور علمی مانند چین، هند و برزیل از این سیاستها تبعیت کرده و راه نشر علمی را با انجام تحقیقات علمی در دانشگاهها و موسسات پژوهشی به روی دانشمندان و پژوهشگران گشوده اند.

وضعیت 5 کشور اول تولید کننده علم در اسکوپوس

رئیس مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری، در بخش دیگر سخنان خود با بیان اینکه 4 کشور پیشرفته جهان همواره در تولید علم پیشگام بوده اند، جزئیات تولید علم این کشورها را در سالهای 2010 و 2011 شرح داد. بر این اساس، در سالهای اخیر با افزوده شدن جمهوری خلق چین، مجموعه این 5 کشور تاثیر عمیقی در انتشارات علمی و چاپ مقالات تحقیقاتی داشته اند.

جدول 5 کشور اول تولید کننده علم در جهان

وی گفت: کشور آمریکا در سالهای 2010 و 2011 میلادی به ترتیب 21/23، 32/22 درصد از کل تولیدات علم دنیا را بر اساس آمار پایگاه استنادی اسکوپوس تولید کرده است. کل تولید علم این کشور در همین پایگاه در سالهای مزبور به ترتیب 508 هزار و 22، 476 هزار و 19 مقاله بوده است.

مهراد اظهار داشت: بر اساس پایگاه استنادی اسکوپوس، جمهوری خلق چین دومین کشور تولید کننده علم دنیاست. این کشور در سالهای 2010 و 2011 به ترتیب با تولید 322 هزار و 630 و 332 هزار و 283 مقاله در حدود 15 درصد از کل تولیدات علم جهان را به خود اختصاص داده است.

وی افزود: همچنین، مجموع تولیدات انگلستان در دو سال بررسی، با تولید حدود 5/6 درصد از کل تولیدات علم جهان به ترتیب 140 هزار 992 و 134 هزار و 869 مقاله است.

رئیس مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری گفت: رتبه چهارم در پایگاه اسکوپوس به کشور آلمان تعلق دارد. این کشور با تولید حدود 6 درصد از کل تولیدات علم جهان در سالهای 2010 و 2011 به ترتیب 130 هزار و 887 و 126 هزار و 799 مقاله در نشریات معتبر بین المللی منتشر کرده است.

وی گفت: پنجمین تولید کنند علم، ثبت شده در اسکوپوس، کشور ژاپن است. این کشور با تولید 23/5 درصد در سال 2010 و 87/4 درصد در سال 2011 از کل تولیدات علم جهان با تولید 114 هزار و 544 و 103 هزار و 846 مقاله رتبه پنجم جهان را کسب کرده است.

کاهش تولید علم در 4 کشور جهان به تفکیک سال

مهراد اظهار داشت: نگاه اجمالی به آمار تولیدات علمی این 5 کشور، نشان می دهد که به استثنا جمهوری خلق چین، میزان تولیدات علمی این 4 کشور در سال 2011 نسبت به سال 2010 کاهش داشته است. میزان تولیدات علمی جمهوری خلق چین در سال 2011 در مقایسه با سال 2010 تعداد 9653 مقاله افزایش را نشان می دهد.

وی اضافه کرد: در سال 2010 میلادی، رتبه های 6 تا 10 مربوط به کشورهای فرانسه، کانادا، ایتالیا، هندوستان و اسپانیا است. سهم تولیدات علمی این کشورها، در سال 2010 به ترتیب 95 هزار و 835 مقاله ( 38/4 درصد)، 78 هزار و 737 مقاله (6/3 درصد)، 74 هزار و 425 مقاله (4/3 درصد)، 73 هزار و 40 مقاله (34/3 درصد) و 65 هزار و 565 مقاله (3 درصد) است.

رئیس مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری گفت: در سال 2011، در پایگاه اسکوپوس در رتبه های 6 تا 10 تولید علم با صعود کشور هندوستان به رتبه 7 (در سال 2010 دارای رتبه 9 بود) جا به جایی صورت گرفته و به این ترتیب کشورهای فرانسه، هندوستان، کانادا، ایتالیا و اسپانیا به ترتیب مقامهای 6 تا 10 را به خود اختصاص داده اند.

بر اساس گفته های مهراد، میزان تولیدات علمی این کشورها در سال 2011 به ترتیب به این شرح است: 88 هزارو 39 مقاله 4.13 درصد)، 75 هزار و 518 مقاله ( 3.54 درصد)، 73 هزار و 877 مقاله ( 3.46 درصد)، 71 هزار و 325 مقاله (3.34 درصد) و 65 هزار و 36 مقاله ( 3.05 درصد) است.

ایران از ترکیه پیشی گرفت

وی همچنین اظهار داشت: رتبه ایران در سال 2010 میلادی، در پایگاه استنادی اسکوپوس 19 است. کشور ترکیه در این سال در جایگاه 18 نشسته است. میزان تولیدات این دو کشور در سال 2010 میلادی به ترتیب 27 هزار و 780 مقاله ( 27/1 درصد) و 30 هزار و 809 مقاله (41/1 درصد) از کل تولیدات علمی دنیا است.

 سهم ایران از تولید علم در جهان

علت پیشی گرفتن ایران از ترکیه

وی با تشریح دلایل پیشی گرفتن ایران از ترکیه گفت: در سال 2011 میلادی، بنا به دلایلی که در ابتدای خبر بیان شد، یعنی سرمایه گذاری از یک طرف و تدوین سیاستهای مناسب از سوی دیگر، دستاوردهای علمی جمهوری اسلامی ایران نسبت به ترکیه پیشی گرفته و ایران برای نخستین بار با تولید 31 هزار و 204 مقاله ( 46/1 درصد) و ترکیه با تولید 29 هزار و 47 مقاله ( 36/1 درصد) از کل تولیدات علمی جهان در منطقه حائز رتبه اول و دوم و در کل جهان به ترتیب رتبه های 17 و 19 را به دست آورده اند.

اسامی کشورهایی که بعد از ایران قرار گرفته اند

وی با بیان اینکه شیب رشد تولیدات علمی ایران یک واقعیت انکار ناپذیر است، گفت: گرچه در فاصله رتبه های 11 تا 19 (ایران) در سال 2010 میلادی در پایگاه اسکوپوس کشورهای استرالیا، کره جنوبی، برزیل، هلند، تایوان، روسیه، سوئیس و ترکیه را برتر از ایران مشاهده می کنیم، اما این نکته مهمی است و قابل توجه است که در همین سال کشورهایی مانند لهستان(رتبه 20)، سوئد (رتبه 21)، بلژیک(رتبه 22)، اتریش(رتبه 23)، دانمارک(رتبه 24) و دهها کشور توسعه یافته یا در حال توسعه بعد از جمهوری اسلامی ایران قرار دارند. رتبه رژیم اشغالگر قدس نیز در این سال 26 است.

وی اظهار داشت: با صعود جمهوری اسلامی ایران به رتبه 17 در سال 2011 میلادی در پایگاه اسکوپوس کشورهایی که در فاصله 11 تا 17 (ایران) قرار دارند، به ترتیب متوان از استرالیا، کره جنوبی، هلند، برزیل، تایوان و روسیه نام برد.

مهراد افزود: بعد از جمهوری اسلامی ایران، با احراز جایگاه اول در منطقه و 17 در سطح جهان در سال 2011، کشورهای سوئیس(رتبه 18)، ترکیه (رتبه 19) و سوئد رتبه 20 را به خود اختصاص داده اند. تعداد بیشماری از کشورهای پیشرفته جهان بعد از جمهوری اسلامی ایران دیده می شوند. رتبه مالزی 26 و رتبه رژیم اشغالگر قدس 27 است.

وی اظهار داشت: با موفقیتهای چمشگیری که در پرتو فعالیتهای دانشمندان و پژوهشگران دانشگاهها و موسسات پژوهشی و فناوری از نظر تولید علم در سال 2011 میلادی با توجه به داده های موجود در پایگاه اسکوپوس رتبه اول منطقه نصیب جمهوری سلامی ایران شده است، باید بخش دیگر تولیدات علمی دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی کشور ثبت شده در پایگاه اسنتادی علوم جهان اسلام (ISC) را نیز یادآوری کرد.

سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام گفت: با توجه به پردازش اطلاعات مربوط به مقالات نشریات معتبر وزارت علوم و بهداشت در ISI ، میزان تولیدات علمی سالهای 1388 تا پایان آذرماه سال 90 به ترتیب 21 هزار و 650 مقاله، 19 هزار و 867 مقاله و 12 هزار و 361 مقاله است.

وی اظهار داشت: علت افت اطلاعات در سال 1390 به این دلیل است که سال جاری به پایان نرسیده و تاخیر در انتشار نشریات فارسی نیز مسئله ای است که نمود آن را می توان حتی در آمار سال 1389 (19 هزار و 867 مقاله) به وضوح مشاهده کرد.

مهراد گفت: برای پر کردن شکاف بین صنعت نشر مجلات در ایران و سایر کشورهای جهان که انتشار نشریات علمی معتبر را در انحصار خود دارند، انتشار منظم نشریات فارسی و تعهد سردبیران به کمیسیونهای نشریات معتبر وزارتین علوم و بهداشت موضوع با اهمیتی است که در ارزیابی روند نشر مجلات علمی باید بدان توجه شود.