حجت الاسلام علیرضا پناهیان در محرم، در دانشگاه هنر با موضوع «عنصر شجاعت در هنر و حماسه» به ایراد سخنرانی پرداختند. گزیده‌ای از سومین جلسۀ این سخنرانی در ادامه می‌آید:

ما بیش از اینکه با شجاعت درگیر باشیم، با ترس درگیر هستیم

· ما در زندگي خيلي با اين مفهوم درگير نيستيم كه آيا ما شجاع هستيم يا خير؟ اگر شجاع نيستيم چگونه بايد شجاعت را به دست بياوريم؟ شجاعت نه در متون ديني ما فراواني بالايي دارد و نه در زندگي ما، به عنوان يك مسأله يك نياز و يك درگيري به چشم مي‌خورد. همانطور كه شجاعت در اخلاق و در روايات ما به عنوان يك فضيلت تحسين شده است، ما هم در زندگي خود آن را تحسين مي‌كنيم و بيشتر از اين درگير شجاعت نمي‌شويم.

· ولي روي ديگر سكه شجاعت، ترس است كه موضوع بسيار مهمي است كه هم در متون ديني بسيار مورد توجه قرار گرفته است و هم در زندگي ما فراوان يافت مي‌شود. ترس در زندگي ما فراوان است، ولي انواع و اقسام مختلفي دارد.

· ما بخش هايي از ترس خود را نمي‌بينيم، چون به آن عادت كرده‌ايم و بخش‌هايي از ترس را بد نمي‌دانيم، چون روحمان با آن عجين شده است؛ در حاليكه همين ترس‌ها كم كم روح ما را سياه مي‌كند، معنويت ما را مي‌گيرند و به ما قساوت قلب هديه مي‌دهند. يكي از دلايل قساوت قلب، ترس‌هاي كوچكي است كه در زندگي ما بسيار زياد است.

محبت و ترس، دو انگیزۀ اساسی در زندگی انسان

· ترس، خاستگاه انساني دارد كه بايد طبيعت انسان را مطالعه كرد تا ضرورت ريشه كن كردن ترس‌هاي موهوم و شرك آلود مشخص شود.

· در بررسي انسان‌شناسانه ترس مي‌توان چنين گفت كه انسان دو انگيزه اساسي براي همه حركت‌ها و برنامه‌ريزي‌هايش دارد: 1. محبت ، 2. ترس‌؛ اگر چه روي ديگر سكۀ محبت، نفرت است ولي نفرت در زندگي انسان خيلي به كار نمي‌آيد، همانطور كه آن روز سكه ترس هم شجاعت است ولي شجاعت در زندگي خيلي مورد اهتمام نيست. حضرت علي(ع) مي‌فرمايند: «ضَبْطُ النَّفْسِ عِنْدَ الرَّغَبِ وَ الرَّهَبِ مِنْ أَفْضَلِ الْأَدَب‏؛ كنترل نفس هنگام دوست داشتن و هنگام ترسيدن، برترين ادب و تربيت‌یافتكي است.»(غررالحکم/428)

يكي از روش‌هاي غلط در تربيت فرزند، ترساندن است

· يكي از روش‌هاي غلط در تربيت فرزند، ترساندن است؛ ترساندن در سنين خردسالي از چيزهاي موهوم و در نوجواني و جواني با ترساندن از قبول نشدن در كنكور، ترساندن از نداشتن شغل و درآمد و .... مادرها بايد دقت كنند كه بچه را ترسو تربيت نكنند.

· محبت (خوب يا بد) نيمي از انگيزه‌هاي انسان را تشكيل مي‌دهد، ترس هم نيمي ديگر از انگيزه ها را. چه لبخندهاي فراواني كه نه از روي خوش اخلاقي است، بلكه از سر ترس است. چه مهرباني‌هاي فراواني كه نه از سر محبت، بلكه از سر ترس است. چه حيا و نجابت و تواضعي كه نه از سر حياء و تواضع و نجابت، كه از سر ترس است. بعضي‌ها كه به ظاهر با كلاس و با ادب و مقید به آداب هستند، مي‌ترسند كه نتوانند نزد مخاطب موقعيت خوبي پيدا نكند و آداب را رعايت مي‌كنند. شايد فکر کنیم كسي كه ادب را رعايت مي‌كند، دیگران را دوست دارد و آنان را قابل احترام می‌داند كه ادب را رعايت مي‌كند، ولي خیلی اوقات اينطور نيست، او از مسخره شدن مي‌ترسد.

ترس از مسخره شدن عامل بسياري از بي‌ديني‌ها / تمام انبياء الهي مورد تمسخر واقع شده‌اند

· ترسيدن از مسخره شدن عامل بسياري از بي‌ديني‌ها است. مراقبت کنیم که به دلیل ترس از مسخره شدن، قسمتي از دين را كنار نگذاريم. قرآن مي‌فرمايد: يا حَسْرَةً عَلَى الْعِبادِ ما يَأْتيهِمْ مِنْ رَسُولٍ إِلاَّ كانُوا بِهِ يَسْتَهْزِؤُن(یس/30) ؛ تمام انبياء الهي مورد تمسخر واقع شده‌اند. در يك نظرسنجي كه در مورد انگيزه كم رنگ شدن حجاب در دانشكده‌اي برگزار شده بود، 70 درصد از كسانيكه حجاب آن‌ها در دانشگاه كمتر شده است، علت آن را ترس از مسخره شدن اعلام كرده‌اند. اشتياق به گناه يا ميل به شهوتراني در بسياري از موارد عامل بي‌ديني نيست، بلكه غالباً ترس از تمسخر عامل بسياري از بي‌ديني‌ها در جامعه است.

ترس يكي از عوامل مهم سيطره يهود بر كشورهاي غربی است

· اگر قرار باشد مملكتي از دشمنانش نترسد، تك تك آدم هايش نبايد بترسند و شجاعت داشته باشند. ما در جامعه فعلي خود، علي رغم تمام مشكلاتي كه داريم، اما جامعه خيلي خوبي در اين زمانه داريم. در حالی که ترس يكي از عوامل مهم سيطره يهود بر كشورهاي غربی است. یا مثلاً ترس از پليس در غرب باعث رعايت نظم در رانندگي شده است. در روايات ما يكي از ريشه‌هاي ترس را قمار كردن دانسته‌اند كه متاسفانه در غرب رواج فراوان دارد.

· نجات اين انسان ها كار شما جوانان است. 99درصدي كه در غرب قيام كرده‌اند، تشنه عنايت شما هستند. اينكه يك درصد حاكم در غرب اين همه با شما دشمني مي‌كنند، علتش اين است كه ملت‌ها را بيدار نكنيد، كه البته بيدار كرده‌ايد. در اين بازي دومينو كه با پيروزي انقلاب اسلامي شروع شده، غرب فهميده است كه اين بازي تا آخر ادامه مي‌يابد و آخرين مهره‌هايي كه به زمين مي‌افتد در خود آمريكا خواهد بود. بدون اينكه ماها كاري كرده باشيم، اين بيداري ايجاد شده است، درحاليكه هر كدام از ما بايد يك سفارتخانه در دل مردم مغرب زمين داشته باشيم.