«قرب و هم‌جواری» با خداوند مهمترين هدفی است كه قرآن به انسان معرفی می‌كند.

گروه فعاليت‌های قرآنی: مهمترين هدفی كه قرآن برای سير تكامل انسان معرفی می‌كند، مقامی بسيار والاست كه واژه‌ها از دست‌اندازی به آن باز می‌مانند. رساترين تعبيری كه قرآن برای اشاره به اين دور دست‌ترين چكاد سعادت برگزيده است، همانا «قرب و هم‌جواری» با خدای متعال است.

به گزارش خبرگزاری قرآنی ايران (ايكنا)، آيت‌الله محمدتقی مصباح يزدی، طی پيامی به مناسبت برگزاری سومين جشنواره مطالعات قرآنی دانشجويان ايران كه توسط مجتبی مصباح‌يزدی قرائت شد، بر لزوم به‌كارگيری تعاليم انسان‌ساز قرآن كريم در زندگی تاكيد كرد.

متن كامل اين پيام در ذيل آمده است:

بسم الله الرحمن الرحيم

قَد جَاءكُم منَ اللهِ نَورُ وَ كِتَابُ مُّبِينُ یَهدِی بِهِ اللهُ مَنِ اتَُّبَعَ رِضوَ انَهُ سُبُلَ السَّلاَمِ وَیُخرِجُهُم مَّنِ الظُّلُمَاتِ إِلَی النُّورِ بِإذنِهِ وَ یَهدِيهِم إِلَی صِرَاطً مُّستَقِيمً (مائدة: 16-17)

حمد ثنا خداوندی را سزاست كه عالم را از پرتو فيض خويش هستی بخشيد و آن را آينه تجلی ذات و صفات خود قرار داد. شكر پروردگاری را سزد كه از روح خود در آدم علی نبينا و آله و عليه السلام دميد، و با تعليم همۀ اسماء وی را به مقام خليفة‌اللهی مفتخر فرمود.

سلام و صلوات بر پيامبران الهی، واسطه‌های فيض خداوندی، كه غايت قصوای حركت انسان را به او نشان دادند، و معارف دست نيافتنی و نقشۀ راه زندگی سعادتمندان را برا بشريت به ارمغان آوردند. صلوات خاص خداوندی بر سلسلۀ ممكنات و پايان بخش سلسلۀ انبياء، انسان كامل و رسول خاتم، محمد بن عبدالله صلوات الله و سلام عليه و آله كه قرآن، اين آخرين و كاملترين نسخه هدايت بر قلب او نازل گشت، و والاترين حقايق را به بشر ارزانی داشت. و سلام بر خاندان پاك او، مشعل‌های هدايت و تفسير‌گران وحی، و راهبران خلق به سوی حق.

... و قرآن كريم امروز در دستان ماست؛ گران‌بهاترين هديه‌ای كه خدای متعال به بندگانش عطا فرموده است؛ كه اگر چيزی ارزنده‌تر از قرآن بود، رب‌العالمين آن را از آخرين پيامبرش دريغ نمی‌كرد، و اگر نسخه‌ای شفابخش‌تر، مفيد‌تر، و راه گشاتر وجود داشت، پروردگار مهربان ميليارد‌ها انسان را از آن بی‌بهره نمی‌گذاشت.

اين تحفه الهی با هدف هدايت و راهنمايی انسان نازل شده و در برگيرنده حقايقی است كه دانستن آنها برای رسيدن به كمال و سعادت ضرورت دارد، و مشتمل بر راه كارهايی عملی است كه چگونگی طی كردن صراط مستقيم تكامل را به بشريت می‌آموزد. اين نور الهی بر قّلۀ كمال انسانی پرتو می‌افكند، راه‌های رسيدن به ستيغ سعادت را نشان می‌دهد، كج‌ راهه‌ها، بی راهه‌ها، پرت‌گاه‌ها و لغزش گاه‌ها را می‌نماياند، و انسان را از كج‌انديشی و كج‌روی باز داشته، از سقوط وی در گرداب‌های شقاوت جلوگيری می‌كند.

مهمترين هدفی كه قرآن برای سير تكامل انسان معرفی می‌كند، مقامی بسيار والاست كه دست عقل از رسيدن به آن كوتاه، و فهم انسان از درك آن عاجز است، و واژه‌ها از دست‌اندازی به آن باز می‌مانند، و تنها می‌توان با مفاهيمی كلی و نمادين به آن اشاره كرد. رساترين تعبيری كه قرآن كريم برای اشاره به اين دور دست‌ترين چكاد سعادت برگزيده است، همانا «قرب و هم‌جواری» با خدای متعال است.

از مشخصات اين هدف والا آن است كه انسان چون به آن مقام رسد، سرو كار خود را مستقيماً با خدا می‌بيند، همۀ خوبی‌ها را پرتوی از خير مطلق، و همۀ زيبايی‌ها را جلوه‌های جمال او می‌يابد؛ و به ديگر سخن، خدا را در جلوه گاه‌های گوناگونش به مشاهده می‌نشيند و در نتيجه چنين شهودی از بالاترين لذت‌ها سرشار و از عظيم‌ترين سعادت‌ها بهر‌ه‌مند می‌شود.

خداوند متعال از فرط رحمت و عطوفت خويش، ميل و كششی فطری در انسان به وديعت نهاده تا در وی انگيزه‌ای قوی برای حركت پرشتاب به سوی اين والاترين مقصد حركت هستی به وجود آورد و او را به سوی چنين كمال و سعادت نامحدودی براند. از ديگر سوی، ابزارهای گوناگونی در وجود او تعبيه فرموده تا با استفاده از آنها به انواع مختلف كمال و سعادت و گونه‌های متفاوت تجليات الهی نائل گردد؛ همان گونه كه به اقتضای لطف و كرم بی‌نهايت خويش، انسان را به نيروی عقل و فطرت مجهز نموده تا حق را از باطل، و خير را از شر بازشناسد، و كاستیِ بُردِ عقل را به آموزه‌های حياتی تكميل فرموده تا او را از آفات شناخت مصون دارد، مبادا كه به وادی حيرت و ضلالت در غلطد و از دست يابی به كمال مطلوب و قله‌های سعادت بازماند.

روح همه اين شناخت و بينش‌ها، و مقصود از همۀ اين سائق‌ها و انگيزه‌ها، و سرانجام همۀ اين حركت‌ها و تلاش‌ها درك موقعيت خود نسبت به خدای متعال است و فهم اين نكته ظريف كه انسان از خود هيچ ندارد، و هر چه دارد و دارا شود از اوست، و رسيدن به اين شناخت لطيف كه هر چه به او داده شده را بايد در راه رضای او و مطابق با برنامۀ ارائه شده از سوی او به كارگيرد تا به مقصد نهايی كه قرب اوست نائل گردد. اگر بخواهيم اين حقيقت بلند را در جمله‌ای كوتاه بگنجانيم بايد بگوييم: صراط مستقيم تكامل، بندگی كردن خداست، «وَ أن اعبدونی هذا صراط مستقيم».

اين مقدمات ما را به اين نتيجه رهنمون می‌گردد كه هدف خداوند از آفرينش انسان آن است كه با بهره‌گيری از همۀ امكانات و نعمت‌های الهيف استعدادهای مختلف خود را شكوفا كند، و ظرفيت‌های خدا دادی را به صورتی متوازن و متعادل به فعليت برساند، و با رفتارهای اختياری خويش مسير صحيح و صراط مستقيم را بپيمايد، و مطابق با برنامه‌های الهی به سوی مقام قرب او بشتابد، اين حركت «سير و سلكوك» ناميده می‌شود، و رسيدن به مقصد كه همانا قرب الهی و شهود بی واسطۀ خداوند است، «عرفان».

عرفان( به اين معنا) زيباترين پديدۀ هستی، گرانبهاترين گوهر خلقت، و نفيس‌ترين كالا در بازار وجود است كه جای گزينی برای آن متصور نيست، و دست‌يابی به آن انسان را غرق در شعفی می‌سازد كه لذتی بالاتر از آن نخواهد چشيد.

وی آن يك اصل خدشه‌ناپذير است هر چه كالای نفيس‌تر و گوهری گرانبهاتر باشد، بيشتر مورد طمع دزدان، شيادان و بدل سازان قرار می‌گيرد و انواع بيشتر از كالا‌های تقلبی در كنار آن عرضه می‌شوند. از اين روست كه شاهد رشد قارچ‌گونۀ گونه‌های رنگارنگی از شبه عرفان‌های تقلبی هستيم كه در بازار مكاره انديشه در معرض فروش گذاشته شده‌اند و هر روز بر تعداد آنها افزوده می‌شود.

 گذشته از سوء استفاده شيادان از اين بازار پرسود، آنچه به آتش اين انحرافات دامن می‌زند، از يك سو عطش فطری انسان‌هاست كه برای رسيدن به اين مقام ارزشمند به هر دری می‌زنند و هر ندايی را پاسخ می‌دهند، و از سوی ديگر، اين حقيقت كه وصول انسان به چنين هدف والايی دردناك‌ترين واقعيت را برای شيطان رقم می‌زند، و به همين دليل است كه ابليس تمام همت و تلاش خود را برای جلوگيری از تحقق آن به كار می‌بندد و با ارائه گژراهه‌های انحرافی سعی در گمراه كردن و به شقاوت كشاندن انسان‌ها دارد.

از اين رو، ضرورت دارد در شناخت دقيق مسير صحيحی كه به وسيلۀ انبياء و اوليای الهی، به ويژه توسط پيامبر خاتم صلی الله عليه و آله و اوصيای معصوم او در دين مبين اسلام، بيان شده است نهايت تلاش خويش را به كار بنديم مبادا دچار كج فهمی، تفسير به رأيف قرائت‌های شيطانی، و توهمات نفسانی شويم و خود و ديگران را به جای قله‌های معرفت و سعادت، به دره‌های جهل و شقاوت رهنمون گرديم. بر ما فرض است كه اين دستور‌العمل حيات بخش را به درستی فراگيريم، از آن زاويه نگيريم، تا در معرض انحراف و سقوط قرار نگرفته، شاهد مقصود را در آغوش بگيريم.

قم‌المقدسه

محمدتقی مصباح يزدی