شانزدهمین اجلاس جنبش عدم تعهد شهریور ما در ایران برگزار می شود که 120 كشور عضو اين جنبش، 15 كشور ناظر و 10 نماينده از سازمان‌هاي بين‌الملل دعوت هستند.

به گزارش خبرنامه دانشجویان ایران، جنبش غیر متعهدها با 120 كشور عضو و 17 كشور به عنوان عضو ناظر بزرگترین مجمع سیاسی بین المللی پس از سازمان ملل متحد محسوب می شود.

جنبش کشور‏های غیر متعهد، در سال ۱۹۶۱ میلادی برابر با۱۳۴۰ خورشیدی در اوج جنگ سرد و فضای دوقطبی بین غرب و شرق با هدف وحدت میان کشورهایی که نه در اردوگاه کمونیسم و نه در اردوگاه سرمایه‌داری (امپریالیسم)، قرار داشتند، تشکیل شد.

نام جنبش ابتدا "Non-Commitment" بود اما سریعا به نام جدید تغییر یافت. اما با اتمام دوران جنگ سرد، هم اکنون اعضای این جنبش را اکثراً کشورهای در حال توسعه تشکیل می‌دهند.

نخستین تلاش برای ایجاد همگرایی میان کشورهایی که بعدها به غیرمتعدها معروف شدند، در سال ۱۹۵۵ در کنفرانس باندونگ در شهر باندونگ اندونزی انجام شد.

۱۱۸ کشور جهان از جمله ایران که تقریباً بیش از دو سوم اعضای سازمان ملل متحد را تشکیل می‌دهند، عضو جنبش عدم تعهد می‌باشند.

گفتنی است که سران کشورهای عضو جنبش عدم تعهد هر ۳ سال یکبار در اجلاسی با همین نام گرد هم می‌آیند.

هدف از برگزاری شانزدهمین اجلاس سران غیر متعهدها در تهران

نزدیك كردن اعضا، عملی كردن اهداف این جنبش و یافتن راهی مناسب برای تامین امنیت جهانی می باشد. این جنبش حركت های استقلال طلبانه و پیشرفت های چشمگیری را در ابعاد مختلف داشته است و خواهد داشت پس حق تعیین سرنوشت، حاكمیت و استقلال سیاسی، یكپارچگی سرزمینی كشورها، همزیستی مسالمت آمیز، همكاری های بین المللی در موقعیت برابر، دموكراتیزه كردن روابط بین الملل، توسعه روابط سیاسی- اجتماعی و بازسازی سیستم بین المللی میتواند مهم باشد.

برگزاری این اجلاس از چند بعد برای ایران حائز اهمیت است

یکی اینکه اساسا اهداف و فلسفه وجودی تشکیل جنبش عدم تعهد متناسب با دیدگاه های سیاسی کشور ماست. جمهوری اسلامی ایران بعد از پیروزی انقلاب اسلامی عضو این جنبش شد.

این جنبش در مواجهه و مقابله با جهان دو قطبی آن روز شکل گرفت، بنابراین یک بعد این است که اهدافی که ما در نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران داریم و همان شعار نه شرقی نه غربی را دنبال می کنیم در واقع در اهداف اجلاس جنبش عدم تعهد تبلور داشته است.

دومی آن این است که جمهوری اسلامی ایران به صورت پیشگام در عرصه عدالت در دنیا، مبارزه با تبعیض همواره مطرح بوده است. اگر بخواهیم تمام بخش ها و اهدافی را که جنبش عدم متعهدها از ابتدای پایه گذاری بررسی کنیم، متوجه می شویم تمام آنچه جمهوری اسلامی از ابتدای پیروزی انقلاب به شدت در سازمان های مختلف بین المللی پیگیر آن بوده، به نوعی در این جنبش وجود دارد.

سوم فرصتی مناسب برای حمایت از حق هسته ای ایران می تواند باشد.

چهارم جمهوری اسلامی ایران به عنوان رییس آتی جنبش عدم تعهد در دوران ۳ ساله ریاست خود بر دومین سازمان بین‌المللی بزرگ جهان پس از سازمان ملل متحد به یک فرصت استثنایی و تاریخی دست می‌یابد.

مزیت حضور تعداد بالای شرکت کنندگان

ما می توانیم از این طریق به عملی شدن خواسته های جنبش هم کمک کنیم و به اهداف آن عینیت ببخشیم. این حجم از کشورها و سازمان ها می تواند پشتوانه قوی برای دستیابی به اهدافی باشد که در رهنمودهای امام راحل و منویات مقام معظم رهبری همواره بوده است و حتی پشتوانه مباحثی که شخص رییس جمهور تحت عنوان مدیریت مشترک جهانی مطرح کرده اند خواهد بود.

توسعه و گسترش عدالت، مبارزه با فقر و ناامنی، توسعه علمی، فرهنگی و اجتماعی. بنابراین کسی نمی تواند به مباحث بنیادین بشر انتقاد کند و یا موضع گیری داشته باشد. با توجه به شعارهای ضد استکباری ملت ایران در مقابله با استعمار ملت هایی که قرابت بیشتری با این شعارها دارند، تمایل بالاتری برای حضور در این اجلاس خواهند داشت.

در سایه جنبش عدم تعهد بسیاری از بحران های منطقه خاتمه یافته و بجای جنگ و خونریزی ثبات و آرامش برمنطقه حاكم خواهد شد. استقبال بی نظیر اعضای جنبش از میزبانی ایران پاسخ كوبنده ای به سران كفر است تا بدانند ایران اسلامی مسیری را طی می كند كه سرانجام آن اقتدار جمهوری اسلامی، انزوای هر چه بیشتر قدرت های سلطه گر در منطقه خواهد بود.

آمریکا و اسرائیل در تلاش برای منحرف کردن نگاهها به سمت ایران است ولی ریاست سه ساله این نشست ها باعث ناکامی دشمنان می شود همچنین تلاش فراموش شدن جریانات سوریه ، میانمار و اتفاقات بیداری اسلام می تواند این فرصت را فراهم کند برای این نشست تا موضوعات مختلفی بیان شود .

ایران و جنبش عدم تعهد

ایران به دلیل عضویت در پیمان نظامی مرکزی سنتو از عضویت در این جنبش محروم مانده بود در سال ۱۹۷۹ پس از پبروزی انقلاب به جنبش عدم تعهد پیوست. در سال‌های اولیه حیات جنبش ایرانیان نام آن را به "جنبش ناوابستگان" ترجمه کردند. اما به دلیل عدم اقبال عمومی نام "غیرمتعهدان" مصطلح گردید. ایران بعد از پیوستن به جنبش در اجلاس سران ۱۹۷۹ در هاوانا و از آن به بعد در همه نشست‌های مختلف این جنبش حضور داشت.

ایران در سالهای قبل نیز یک دوره سه ساله ریاست جنبش را بر عهده داشته است، رياست فعلي جنبش بر عهده مصر است و در اجلاس تهران اين رياست از مصر به تهران منتقل خواهد شد.

حدود شش هزار نفر كه شامل كشورهاي عضو، ناظر و گروه‌هاي خبري هستند، محتمل است سخنران افتتاحيه اين اجلاس مقام معظم رهبري باشد.

خبرسازی ایران در جنبش غیرمتعهدها

ایران در روند تشکیل این اجلاس ها در دو جا بسیار خبر ساز شد.

یکم"على اکبر ولايتى" وزیر خارجه وقت ایران که رياست هيأت ايرانى را در اجلاس هفتم برعهده داشته در کتاب خاطراتش از جنگ ایران و عراق می نویسد که "در سخنرانى ام در اين اجلاس تأکيد کردم که در صورت برگزارى اجلاس در بغداد جمهورى اسلامى در آن شرکت نخواهد کرد و رياست جنبش را به رسميت نخواهد شناخت."

عراق با رياست بر جنبش عدم تعهد مى توانست فشار بيشترى را در جنگ به ايران وارد کند. ايران معتقد بود که در صورت برگزارى کنفرانس سران غيرمتعهد دربغداد، خط مشى اساسى جنبش که طرفدارى از صلح بود به شدت زير سؤال مى رود اما عراق براى رياست جنبش تلاش زیادی می کرد چنانکه صدام حتى در نامه اى از رئيس جمهور وقت ايران هم براى شرکت در اجلاس بغداد دعوت کرد.

به دنبال پذيرش ميزبانى عراق از سوى اعضا، ايران نيز دست به اقدامات وسيعى براى تغيير محل اجلاس زد. ضد حمله نظامی ايران عليه عراق در تيرماه 13۶۱ و ناامن کردن آسمان بغداد که چند روز قبل از اجلاس سران صورت گرفته بود، باعث شد تا سران کشورهای عضو جنبش، با ناامن دیدن بغداد،حاضر به حضور در عراق نشوند.

ايران براى تغيير محل اجلاس جمعا ۳۵۰ ملاقات ترتيب داد تا اينکه در ۱۱ مرداد 1361 فيدل کاسترو طى نامه اى خطاب به رئيس جمهور ايران اعلام کرد که با تغيير محل موافق است وليکن اجلاس وزراى خارجه براى تصميم گيرى در اين مورد تشکيل شود.

سرانجام يک هفته پس از ارسال نامه فيدل کاسترو به رئيس جمهور وقت ايران، صدام حسین رسما با تغييرمحل کنفرانس موافقت کرد و از هند خواست تا ميزبانى اجلاس هفتم را به عهده بگيرد.

اجلاس هفتم سرانجام در هند آغاز شد و از ۵۶ عضو، ۵۳ کشور به نفع عراق موضع گرفتند و ايران در کنار ليبى، سوريه و کره شمالى تنها ماند. مهمترین دستاورد سیاسی ایران در آن جلاس برهم زدن اجماع دو باره درباره ميزبانى بغداد بود.

در آن اجلاس با حمایت اينديراگاندى و فيدل کاسترو ،قرار بر اين شد که وزرا در اجلاس آنگولا، درباره کشور بعدی ميزبان تصميم بگيرند که سرانجام " زيمبابوه" به عنوان ميزبان هشتم غيرمتعهدها انتخاب شد.

هیات ایرانی گرچه در محکوم کردن عراق به عنوان متجاوز جنگی ناکام ماند،اما در تغيير محل اجلاس دست کامیاب به تهران بازگشت.

دوم موضوع پرونده اتمی ایران طی سه سال گذشته به دستور کاری دایمی برای جنبش غیر متعدها بدل شده و در وضعیتی که گمان می رفت جنبش به پایان عمر خود نزدیک شده است، جانی دوباره به آن بخشیده است.

تنها غير متعهّد در اين كنفرانس، ايران است

رهبر انقلاب در زمان ریاست جمهوری خود در این اجلاس شرکت کردند و سال 80 در ديدار جوانان اصفهان‌ در توضیح این اجلاس می گویند: من در زمان رياست جمهورى، در كنفرانس غير متعهّدها در زيمباوه شركت كردم. كنفرانس غير متعهّدها عمدتاً در اختيار چپ‌ها بود.

البته دولتهاى متمايل به غرب و امريكا هم در آن‌جا بودند؛ اما كارگردان عمده، يكى رابرت موگابه و ديگرى فيدل كاسترو بود - كه اينها چپ بودند - بقيه رؤساى جمهورِ چپ دنيا هم كه طرفدار شوروى بودند، حضور داشتند و عمده كارگردانى در دست اينها بود.

من رفتم در آن‌جا سخنرانى كردم. سخنرانى من صددرصد ضدّ امريكايى و ضدّ استكبارى بود.

حقايق انقلاب، حقايق كشور، جرايم امريكا، جرايم عليه ملت ايران، مسائل مربوط به جنگ تحميلى و امثال اينها را گفتم. بعد با همان صراحت و شدّت، به تجاوز شوروى به افغانستان حمله كردم. اينها مبهوت مانده بودند! يكى از همان رؤساى جمهور چپ به من گفت، تنها غير متعهّد در اين كنفرانس، ايران است. ببينيد؛ نظام اسلامى در ابعاد جهانى، اين‌طور اهميت و جلوه پيدا مى‌كند و حتّى دشمنانش مجبور مى‌شوند به آن احترام كنند.