جمعیت راهپیمایان اربعین حسینی (ع) هر سال رو به تزاید است. این واقعه به دلیل کثرت جمعیت، طول مسیر، تکرارپذیری سالانه، مردمی بودن و آرامش حاکم در آن، درطول تاریخ اسلام و حتی تاریخ بشر بی‌سابقه است.

 حسن رشوند طی یادداشتی در روزنامه جوان نوشت: جمعیت راهپیمایان اربعین حسینی (ع) هر سال رو به تزاید است. تا آنجا که این جمعیت در سال‌های اخیر تا مرز ٢٠ میلیون نفر تخمین زده می‌شود. این واقعه به دلیل کثرت جمعیت، طول مسیر، تکرارپذیری سالانه، مردمی بودن و آرامش حاکم در آن، درطول تاریخ اسلام و حتی تاریخ بشر بی‌سابقه است.

این پدیده الهی، یک فرصت تاریخی را برای جهان اسلام به‌وجود آورده است تا با مدیریت آگاهانه و هوشمندانه، بتواند امکان نشر معارف اهل بیت (ع) و تقویت دیپلماسی فرهنگی را فراهم بیاورد و زمینه‌ساز حکومت عدالت‌گستر مهدوی (عج) باشد. با همین نگاه می‌توان چهار دستاورد مهم این حرکت بزرگ و بی‌مانند را چنین برشمرد:

۱- تغییر نگاه در افکار عمومی جهان و خنثی شدن بخش زیادی از تبلیغات سوء دشمنان نسبت به تفکرات و رفتار شیعیان؛ ۲- معطوف کردن توجه جهان به تفکرات شیعی و اسلام اصیل. آنچنان که موجب جذب دیگر مذاهب و حتی ادیان دیگر به مراسم راهپیمایی اربعین شده است؛ ۳- ایجاد بستر مناسب برای وحدت و یکپارچگی بیشتر جهان تشیع در موضع‌گیری‌های جهانی و تأثیرگذاری بر آن‌ها و ۴ -توسعه فرهنگ اسلام ناب محمدی در جهان و رشد اسلام خواهی در بستر فرهنگ اربعین در میان افکار عمومی جهان.

به‌همین دلیل است که رسانه‌های جهانی در سال‌های اخیر به صورت هماهنگ و برنامه‌ریزی‌شده، تمام توان خود را برای تحریف و جلوگیری از انتشار اخبار مربوط به این حرکت عظیم، مصروف کرده‌اند، زیرا که یک جبهه متحد اسلامی، تحت بیرق اباعبدالله الحسین (ع)، با هدف احیای سنن اسلام ناب محمدی، خطر بالقوه‌ای برای زورگویان و استکبارجهانی خواهد بود.

برکسی پوشیده نیست که از راهبردهای مهم نظام سلطه مهار تشیع به وسیله ممانعت از توسعه روابط بین دو مرکز سیاسی و مذهبی جهان تشیع، یعنی ایران و عراق و گسترش ایران‌هراسی و اسلام‌هراسی است که مهم‌ترین مصادیق این حقیقت عبارت‌اند از:

الف) تلاش برای دورکردن دولت و ملت عراق از ایران اسلامی به عنوان ام‌القرای جهان اسلام؛ ب) تضعیف دولت شیعه عراق و تقویت مخالفان آن برای پیشبرد برنامه‌های شوم از پیش طراحی شده؛ ج) تلاش برای پیاده‌سازی سناریوی تجزیه عراق و ایجاد چالش جدی در مسیر اهداف انقلاب اسلامی که همانا تمدن نوین اسلامی با محوریت فرهنگ دینی است؛ د) نگرانی از ایجاد الگوی تشکل‌های مردمی شیعی در عراق که در سال‌های اخیر با وجود حشدالشعبی و... به‌وجود آمده است؛ ه) کارشکنی در سرکوب گروه‌های تکفیری و مخالف شیعه و بازگرداندن پدیده ناامنی پس از شکست داعش، و سست کردن اراده دولت و ملت عراق برای خروج متجاوزان امریکایی از سرزمینشان.

اولین و مهم‌ترین موضوع قابل مشاهده در راهپیمایی اربعین، حضور جمعیت شیعه و محبان اهل‌بیت (ع) از ملیت‌های گوناگون است. شاید نتوان هیچ واقعه‌تاریخی یا هیچ آموزه دینی را مثال زد که در سطح بین‌المللی بتواند شیعیان و محبان اهل بیت (ع) را اینگونه از سراسر دنیا دور هم جمع کرده باشد.

از جمله ویژگی‌های جالب افرادی که در این راهپیمایی شرکت می‌کنند، جایگاه اجتماعی و اقتصادی متفاوت این افراد است. در این راهپیمایی تاریخی، طبقات بالا، پایین و متوسط در جوامع مختلف پیرامون محور محبان امام حسین (ع) و مذهب تشیع گرد هم می‌آیند. افراد تحصیلکرده در کنار افرادی با درجه تحصیلات اندک، افراد ثروتمند در کنار افراد فقیر، افراد شهری، روستایی، زنان، مردان، کودکان، سالخوردگان و ترکیب‌هایی از این نوع، در این راهپیمایی برجسته دیده می‌شود.

زبان‌ها و فرهنگ‌های مختلف افراد شرکت کننده در این حرکت عظیم، به عنوان یکی از ویژگی‌های مهم این راهپیمایی است. افراد مختلف از ملت‌ها و کشورهای متنوعی در این راهپیمایی شرکت می‌کنند و این همایش جهانی، حاکمیت وحدت در کثرت و دستیابی به امت واحد جهانی را متجلی می‌سازد.

همچنین به عنوان یک ویژگی واحد تمامی شرکت‌کنندگان در راهپیمایی اربعین می‌توان به انگیزه‌های مذهبی و انسانی آن‌ها در سطحی بسیار بالا اشاره کرد. این انگیزه‌ها هم برای افرادی که در این راهپیمایی شرکت می‌کنند و هم برای افرادی که پذیرای راهپیمایان هستند، به وضوح مشاهده می‌شود. محبت به امام حسین (ع)، حرارتی در دل‌های افراد ایجاد کرده است که هیچ یک از اولیای الهی و مصلحان جهانی، توان ایجاد آن را نداشته‌اند. همه خود را بدهکار امام حسین (ع) می‌دانند لذا هر کس هر چه دارد در طبق اخلاص می‌گذارد و تقدیم می‌کند.

تشکیل امت اسلامی بر محور اسلام رحمانی و زمینه‌سازی برای حکومت عدالت‌گستر مهدوی (عج)، در این راهپیمایی متجلی است. با فراخوان تمام آزاداندیشان و عدالت‌خواهان جهان به این راهپیمایی و عدم انحصار عاشورا و فرهنگ آن به تشیع، می‌توان عشق به امام حسین (ع) را محور وحدت جهانی قرار داد.

به همین جهت است که می‌توان گفت اربعین، کانون دیپلماسی فرهنگی در جهان تشیع است. دیپلماسی فرهنگی به‌عنوان رکن چهارم دیپلماسی، فرایندی مردم‌محور است و حتی اگر دولت‌ها در مدیریت آن نقش داشته باشند، باز نقش‌آفرینان اصلی آن، ملت‌ها هستند. به‌همین دلیل، راهپیمایی اربعین حسینی (ع) را باید علاوه بر جلوه‌های مذهبی آن، یک اقدام دیپلماتیک فرهنگی دانست.