«خط رهبری» به مناسبت هفته‌ بسیج مستضعفین در این گزارش مهم‌ترین توصیه‌ها و مطالبات رهبر معظم انقلاب اسلامی را خطاب به بسیجیان و مجموعه‌ بسیج مستضعفین بازخوانی می‌کند.
 

«بسیج یکی از آن پدیده‌های شگفت‌آور دوران انقلاب بود؛ امام بزرگوار از طرف پروردگار ملهَم شد به اینکه این اقدام را ‌بکند؛ بسیج بیست میلیونی که ایشان اعلان کردند و سازمان بسیج که تشکیل شد، خیلی کار بزرگی بود. اصلاً معنای این کار چه ‌بود؟ معنای این کار این بود که خدای متعال به امام بزرگوار این تعلیم را داد، این الهام را کرد که سرنوشت انقلاب را بسپرد دست ‌جوانها؛ نه‌فقط جوانهای آن روز. وقتی جوانها وارد میدان شدند، این امانتی را که دست آنها سپرده شده است، این اعتمادی را که به ‌آنها شده است، دست‌به‌دست در طول زمان به یکدیگر منتقل میکنند؛ و همین اتّفاق افتاده است.» ۱۳۹۵/۰۹/۰۳ «هیچ چیزِ بسیج وارداتی نیست که یک بخشی از آن از یک گوشه‌ای از دنیا گرته‌برداری شده باشد؛ ابداً. یک حرکت کاملاً و صددرصد متّکی به اندیشه‌ی انقلاب و اندیشه‌ی اسلامی بود که خدای متعال به قلب مبارک امام بزرگوار ما آن را وارد کرد و این [پدیده] تحقّق پیدا کرد. شاید بتوان گفت که بسیج بزرگ‌ترین شبکه‌ی فرهنگی و اجتماعی و نظامی در همه‌ی دنیا است؛ بنده در هیچ نقطه‌ای از نقاط عالَم، یک شبکه‌ی عظیم مردمی با این وسعت، با این تعداد جمعیّت سراغ ندارم؛ این منحصر به بسیج مستضعفین است در کشورمان؛ این بزرگ‌ترین شبکه است.» ۱۳۹۸/۰۹/۰۶

بسیج شبکه عظیم برای مجاهدت در جنگِ نرم و سخت
این توصیف رهبر انقلاب اسلامی به روشنی نگاه ایشان به مجموعه‌ی بسیج را مشخص می‌کند: شبکه‌ی عظیم و منحصر به فرد که در دو عرصه‌ی «جنگ سخت» و «جنگ نرم» نقش‌آفرینی و اثرگذاری می‌کند: «بسیج دو جلوه دارد؛ این حتماً مورد توجّه باشد. یک جلوه، جلوه‌ِی مجاهدت در عرصه‌ی دفاع سخت است؛ همان که برای خاطر آن شما آموزش نظامی می‌بینید. در دوران هشت سال دفاع مقدّس، معجزه‌ی حضور بسیج خودش را نشان داد؛ دلگرمی مجموعه‌های نظامی ما ‌به حضور بسیجی‌ها بود در میدان نبرد، و بعد از آن هم در موارد گوناگون در کشور هر حادثه‌ای پیش آمده، بسیج در میدان دفاع سخت و دفاع نظامی حضور داشته. و همچنین در عرصه‌ی دفاع نرم، جنگ نرم که اینجا هم همین جور است. در عرصه‌ی جنگ نرم، یعنی عرصه‌ی علم، عرصه‌ی خدمت‌رسانی، عرصه‌ی سازندگی، عرصه‌ی تبلیغات دینی، عرصه‌ی فرهنگی هم بسیج مثل عرصه‌ی نظامی حضور دارد و باید حضور داشته باشد و باید تلاش کند و حرکت کند.» ۱۳۹۸/۰۹/۰۶

ایشان همواره در کنار تعریف ماهیت و حقیقتِ حرکت و روحیه‌ی بسیجی و تبیینِ ثمرات مجاهدت‌های بسیج، توصیه‌ها و مطالباتی را نیز خطاب به بسیجیان مطرح کرده‌اند. در این گزارش براساس بیانات رهبر انقلاب مهم‌ترین توصیه‌ها و مطالبات ایشان در اینباره طی سالیان اخیر را بازخوانی می‌کنیم.

۱- آمادگی و حضور دائمی در همه‌ی زمینه‌ها
از جمله توصیه‌های کلیدی رهبر انقلاب خطاب به بسیج، حفظ آمادگی برای حضور و نقش‌آفرینی در صحنه‌های گوناگون نبرد است: «در همه‌ی زمینه‌ها -[یعنی] زمینه‌ی دفاع در میدان سخت، در میدان نیمه‌سخت، در میدان نرم- آماده‌به‌کار باشید. بسیج در همه‌ی محلّه‌های کشور، راهبرد و تاکتیکِ آماده داشته باشد؛ در مقابل حوادث گوناگون، تاکتیک‌ها و راهبردهای آماده داشته باشید؛ هم در زمینه‌های دفاع سخت و نیمه‌سخت، هم در زمینه‌های گوناگون دیگر. غافلگیر نشوید؛ سعی کنید در هیچ قضیّه‌ای غافلگیر نشوید. تجربه‌ی کمیته‌ها در سال ۶۰ تجربه‌ی خوبی است، از آن تجربه استفاده بشود.» ۱۳۹۸/۰۹/۰۶

این حضورِ بسیج در میادین گوناگون با جهت‌گیری دفاع از آرمان‌ها و ارزش‌ها، در حقیقت به معنای حضور متنِ مردم است: «حضور بسیج به‌معنای حضور مردم است؛ وقتی بسیج یک‌جا حاضر است، معنایش این است که ملّت ایران حاضر است -همین‌طور که عرض کردیم- بسیج نمونه و مسطوره ملّت ایران است، یک نمونه و یک نشانه‌ای است از مجموعه‌ی ملّت ایران. خب، این حضور هم البتّه معلوم است که برای دفاع از آرمانها است، برای دفاع از ارزشها است، برای دفاع از هویّت انقلابی و دفاع از هویّت ملّی است، برای کمک به این ملّت و این کشور است در رسیدن به آن نقاطی که شایسته‌ی آن است و آنها را به برکت انقلاب ترسیم کرده است و دارد حرکت میکند؛ حضور بسیج طبعاً به این معنا است؛ باید دفاع کند.» ۱۳۹۴/۰۹/۰۴

و طبیعتا در این میدان، مقابله با انحرافات یکی از رسالت‌های اصلی و بنیادین بسیج است: «از جمله‌ی اساسی‌ترین کارهائی که بر عهده‌ی بسیج است و در بافت درونىِ هویت بسیج دخالت دارد، عبارت است از حمایت و دفاع از اصول مسلّم اسلامی. این هم در بیانات امام هست؛ اصول تغییرناپذیر اسلامی. اینجا بسیج، یک نقش فرادوره‌ای پیدا میکند. بسیج نگاه میکند ببیند که این حرکت عمومی انقلاب و نظام از مسیرِ درست منحرف نشود؛ مراقب است که انحراف به وجود نیاید؛ هر جا انحرافی مشاهده شد، بسیج در مقابل آن می‌ایستد. این از جمله‌ی خصوصیاتی است که مربوط به بسیج است؛ یعنی در مقابل انحرافات می‌ایستد. خط مستقیم به سمت اهداف والای انقلاب اسلامی، بدون هیچگونه انعطاف و انحراف؛ از خصوصیات بسیج این است.» ۱۳۹۰/۰۷/۲۲

۲- کنش‌گریِ فعال در جهاد تبیین
یکی از عرصه‌های جدی تقابل امروز نظام اسلامی با مستکبرین و دنباله‌های آنان «جنگ نرم» است. جنگی که در آن «روایت‌گری» حرف اول را می‌زند و رسانه‌ها در آن نقش‌آفرینی اصلی را برعهده دارند. در شرایطی که دشمن با تمام قوا دست به «تحریف» حقایق برای بُن‌بست‌نمایی از اوضاع کشور می‌زند و درصدد است که «تصویری غلط از ایران» ارائه داده و یأس‌پراکنی کند، رهبر انقلاب خطاب به بسیجیان بر عملکردِ کُنشی و ابتکاری در این عرصه تأکید می‌کنند: «در جنگ نرم هیچ وقت عکس‌العملی عمل نکنید. البتّه پاسخ دشمن را باید داد امّا بهتر از عکس‌العملی عمل کردن و واکنشی عمل کردن، عمل کردنِ کُنشی و ابتکاری است. یک قدم همیشه از دشمنِ خودتان جلوتر باشید؛ حدس بزنید که دشمن چه کار میخواهد بکند، چه حرکتی میخواهد انجام بدهد، حرکتِ خنثی‌کننده و پیش‌گیرنده را قبل از او انجام بدهید؛ مثل یک شطرنج‌باز ماهر که حدس میزند طرف مقابل چه حرکتی را انجام خواهد داد، و قبل از اینکه حرکت را انجام بدهد، کاری را انجام میدهد که او قفل بشود، نتواند آن حرکت را انجام بدهد؛ همیشه جلوتر از او حرکت کنید.» ۱۳۹۸/۰۹/۰۶

اهمیت نقش‌آفرینی در این عرصه در آنجاست که رهبر انقلاب جنگ نرم را «خطرناک‌تر» از جنگ سخت می‌دانند: «جنگ نرم یک عرصه‌ی بسیار وسیعی است و روزبه‌روز هم با گسترش این فضای مجازی دارد گسترده‌تر میشود و خیلی هم خطرناک‌تر از جنگ سخت است -یعنی در جنگ سخت، جسمها به خاک و خون کشیده میشوند، [ولی] روحها پرواز میکنند و میروند به بهشت؛ [امّا] در جنگ نرم، اگر خدای نکرده دشمن غلبه بکند، جسمها پروار میشوند و سالم میمانند، [ولی] روحها میروند به قعر جهنم؛ فرقش این است؛ لذا این خیلی خطرناک‌تر است.» ۱۳۹۵/۰۹/۰۳

در این میان، «جهاد تبیین» مسئولیت و تکلیف کلیدی و مهم بسیجیان است: «امروز مهم‌ترین شیوه‌ی دشمن، جعل و دروغ‌پردازی است. الان مهم‌ترین کاری که دشمن دارد میکند [انتشار] دروغ است؛ یعنی همین تلویزیون‌هایی که میدانید و می‌بینید مال دشمن است یا همین فضای مجازی، خبر دروغ میدهند، تحلیل دروغ میدهند، کشته‌ی دروغ معرّفی میکنند، آدمها را بدروغ، یکی را بد میکنند، یکی را خوب میکنند؛ دروغ. یک عدّه هم باور میکنند. بدانید دشمن امروز بر پایه‌ی دروغ و دروغ‌پردازی دارد کار میکند. خب وقتی که دانستید، طبعاً وظیفه می‌آید روی دوشتان. تبیین کنید. «جهاد تبیین» که گفتیم، یکی از جاهایش اینجا است؛ جهاد تبیین.» ۱۴۰۱/۰۹/۰۵

۳- اطلاع‌رسانیِ خدماتِ بسیج
امروز بسیج و بسیجیان در عرصه‌های مختلف به خدمت انقلابی و جهادی مشغولند. از تأمین امنیت شهرها و مرزها گرفته تا انواع خدمات اجتماعی و فرهنگی و... اما چنان که باید این خدمات بازنمایی رسانه‌ای و هنری نمی‌یابد. یکی از مطالبات اصلی مطرح شده از سوی حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای خطاب به بسیجیان ناظر به همین مسئله است: «خدمات بسیج را در معرض اطّلاع عموم بگذارید. بسیج، خدمات فراوان و عظیمی دارد، [امّا] خیلی از مردم نمیدانند؛ اغلب نمیدانند... یازده هزار هسته‌ی گروه‌های جهادی جغرافیامحور و عهده‌داری چهل هزار پروژه‌ی خدمت که نیمی از این چهل هزار را تحویل داده. این ارقام به این عظمت را ببینید؛ یازده هزار گروه جهادی خدمت و این‌همه اقدامهای خدمت‌رسانی که انجام گرفته! بسیج دانشجویی در همین اواخر، نهضت مسئله‌محوری و نقش‌آفرینیِ تخصّصی را با ۴۵۰۰ دانشجو شروع کرده؛ این چیزی است که ما همیشه توصیه میکنیم به دانشجویان؛ کار بزرگی است... در محلّات مختلف، دوازده هزار صندوق قرض‌الحسنه احداث شده... اینها را به شکل هنرمندانه‌ای مسئولین محترم بسیج باید در اختیار افکار عمومی بگذارند تا مردم بدانند که بسیج علاوه بر اینکه امنیّت آنها را حفظ میکند در مقابل اشرار، در مقابل کسانی که مأ‌موریّتشان تخریب و آتش زدن و ویرانگری و نابود کردنِ اموال عمومی و اموال خصوصی و خانه‌های مردم و مانند اینها است، در کنار نیروی انتظامی و دستگاه‌های گوناگونِ مسئول به میدان می‌آید و خدمت میکند و از امنیّت دفاع میکند، این خدمات بزرگ را هم انجام میدهد؛ اینها خیلی [مسائل] مهمّی است که بایستی مردم عزیز ما اینها را حتماً بدانند.» ۱۳۹۸/۰۹/۰۶

۴- حفظ خصوصیاتِ بسیجی
قطعا کارآمدی یک مجموعه و در اینجا شبکه‌ی عظیم بسیج به حفظ هویت حقیقی آن وابسته است. بدون حفظ و تعمیقِ اصول و شاخص‌های هویتی هر مجموعه‌ای ولو انقلابی به مرور زمان دچار آفتِ استحاله از درون شده و قدرتِ اثرگذاری خود را از دست می‌دهد. در این زمینه یکی از تأکیدات جدی رهبر انقلاب خطاب به مجموعه‌ی بسیج حفظ خصوصیات حرکتِ بسیجی است: «بسیج را حفظ کنید. خصوصیّاتی که در بسیج لازم است و معتبر است و وجود داشته است بحمدالله، این خصوصیّات را نگه دارید. یکی از این خصوصیّات بصیرت است؛ دشمن‌شناسی است؛ راه‌های مقابله‌ی با دشمن است؛ فهم ترفندهای دشمن است. جوان مؤمن ما باید بداند که یکی از شیوه‌های دشمن این است که او را نسبت به ارزشهای عملی اسلامی بی‌تفاوت کند؛ در زمینه‌ی مسائل شخصی زندگی، مسائل خانوادگی، مسائل گوناگون. یکی از شیوه‌های دشمن ناامید ‌کردن جوانهای ما است... بصیرت لازم است -جزو شرطهای لازم است- مجاهدت لازم است، ثبات لازم است. عزیزان من! ثبات در این راه، استقامت در این راه، یکی از واجب‌ترین و مهم‌ترین عوامل پیشرفت است. سعی کنید محیط خودتان را، پیرامون خودتان را، عناصر مرتبط با خودتان را و، پیش از همه، درون و دل خودتان را وفادار و باثبات نگه دارید نسبت به این آرمانها و نسبت به این راه و نسبت به این اهداف والا.» ۱۳۹۶/۰۹/۰۱

در میان خصوصیاتِ حرکتِ بسیجی هم رهبر انقلاب تأکید ویژه‌ای بر عنصر بصیرت دارند: «بصیرت را روزبه‌روز باید زیاد کرد، صحنه‌ی داخلی را بشناسیم، بدانیم الان در داخل چه دارد میگذرد، کجاها است که انسان گاهی حضور دشمن را احساس میکند، کجاها است که میتواند انسان در آنجا با خاطر جمع، با دل آرام حرکت بکند. بصیرت؛ جایگاه خودمان را در دنیا بشناسیم؛ ما کجاییم امروز؟... بصیرت این است که انسان بداند، این حقایق را درک کند، جایگاه خودش را، جایگاه کشورش را، جایگاه ملّتش را، جایگاه منطق انقلاب را، جایگاه آن خطّ مستقیم و صراط مستقیمی که امام در کشور ترسیم کرد؛ جایگاه اینها را بداند.» ۱۳۹۴/۰۹/۰۴

۵- تشکیل هیئت‌های اندیشه‌ورز
یکی از مطالبات مهم رهبر انقلاب از مجموعه‌ی بسیج تشکیل «هیئتهای اندیشه‌ورز» است. اساسا مجموعه‌ها و شبکه‌های عظیم انسانی برای تقویت روزافزون توانمندی‌ها و گسترش حیطه‌ی قدرت و اثرگذاری باید از آفت روزمرگی مصون بمانند. رسیدن به این مهم مستلزم اندیشه‌ورزی و ترسیم راهبردهای اساسی و کلیدی است که متکفل آن باید همین هیئتهای اندیشه‌ورز باشند: «ما هیئتهای اندیشه‌ورز لازم داریم. کجا؟ در دو نقطه: یکی در رأس، یکی در لایه‌ها. لایه‌های گوناگون بسیج فراوان است... از جنگ سخت که احتیاج دارد به هیئت اندیشه‌ورز برای ترسیم و تعیین حدود این کار که چه کسی  برود، کِی برود، چه‌جوری برود؛ تا جنگ نرم... تا سازندگی که بسیج یک‌جاهایی مشغول سازندگی است؛ تا تقسیم مأموریّتهای جغرافیایی -همین‌که آمایش سرزمینی میگویند؛ در یک نقطه‌ای از کشور بسیج میتواند یک کاری را انجام بدهد که در نقطه‌ی دیگر یا نمیتواند انجام بدهد آن کار را، یا لازم نیست انجام بدهد- این باید با هوشیاری صورت بگیرد که هیئت اندیشه‌ورز لازم دارد. تمام این لایه‌های مختلف و لایه‌های گوناگون دیگر، هرکدام هیئتهای اندیشه‌ورز لازم دارد. علاوه‌ی بر این، هیئت اندیشه‌ورز در بالاترین سطوح بسیج که برای کلّ مجموعه‌ی بسیج بنشینند خط‌نگاری کنند، راهبردنگاری کنند -اینجا هم من مایل نیستم تعبیر استراتژیست را به کار ببرم؛ راهبردنگار، راهبرداندیش- لازم داریم. ما راهبرداندیشانی را لازم داریم که بنشینند و کارشان فقط این باشد؛ این از مهم‌ترین کارها است.» ۱۳۹۵/۰۹/۰۳

۶- تقویتِ اخلاقیّات اسلامی و رعایتِ الزامات عملی
قطعا یکی از مهم‌ترین جنبه‌های حفظ و تقویت توانایی‌های بسیج به جنبه‌های اخلاقی و رفتاری بسیجیان برمی‌گردد. شرط اثرگذاری تقویت محاسن اخلاقی و پرهیز جدی از معایب است. موضوعی که یکی از توصیه‌های همیشگی رهبر انقلاب خطاب به بسجیان است: «آنچه بنده توصیه میکنم این است که توانایی‌های مجموعه‌ی بسیج را باید بالا برد؛ الزاماتی وجود دارد: الزامات اخلاقی، الزامات رفتاری، الزامات عملی. الزامات اخلاقی، یعنی ما در درون خودمان اخلاقیّات نیکوی اسلامی را پرورش بدهیم؛ از جمله‌ی این اخلاقیّات صبر است، از جمله‌ی این اخلاقیّات گذشت است، از جمله‌ی این اخلاقیّات حلم و ظرفیّت داشتن و جنبه داشتن است، از جمله‌ی این اخلاقیّات تواضع است؛ این خصوصیّات را در درون خودمان تقویت کنیم. الزامات رفتاری هم این است که همین خلقیّات نیکو را در عمل با مردم، در عمل با محیط، در تعامل با جامعه و انسانها به کار ببریم. امام صادق (علیه الصّلاة و السّلام) به اصحابش میفرمود: جوری عمل کنید در بین مردم که هر کس شما را میبیند، بگوید اینها یاران امام صادقند، رحمت خدا بر امام صادق، مایه‌ی تحسین برای ما بشوید. رفتار یکایک عزیزان بسیجی، شما جوانها، شما عناصر پاک، شما دلهای پاکیزه و روشن، رفتار یکایک شما با آحاد مردم باید جوری باشد که بگویند اینها پرورش‌یافتگان نظام اسلامی‌اند؛ مایه‌ی جلب محبّت، مایه‌ی جلب احترام برای نظام اسلامی و برای جمهوری اسلامی.» ۱۳۹۲/۰۸/۲۹

در این زمینه رهبر انقلاب بر موضوع «پرهیز از آفتها» تأکید ویژه‌ای دارند: «از خودمان مراقبت کنیم در درجه‌ی اول و از محیط بسیج مراقبت بکنیم در درجه‌ی بعد؛ این کارِ یکایک آحاد بسیج است. عیار روحیه‌ی بسیجی در مجموعه‌ی بسیج... باید بالا برود؛ خلوص را باید تضمین کنیم... از آفتها نسبت به خودمان پرهیز کنیم. آفتِ غرور، آفتِ تظاهر و ریاکاری؛ این آفات، آفات مهلکی است. اگر چنانچه موفقیتی به دست میآوریم، خدا را شاکر باشیم، از خدا بدانیم، برای ادامه‌ی آن از خدا کمک بخواهیم؛ این هم یک مسئله‌ی اساسی است که دچار غرور نشویم، دچار اعتماد به نفس زیادی نشویم، از خودمان ندانیم، توکل به خدای متعال بکنیم. حقیقت قضیه هم همین است.» ۱۳۹۱/۰۹/۰۱

۷- عمق‌بخشی به بسیج و تقویت بُعد معرفتی و فکری
یکی از مهم‌ترین آسیب‌ها و نواقصِ مجموعه‌ها، سطحی‌اندیشی و غفلت از تقویت فکری و معرفتی است. آسیبی که یکی از ریشه‌های اصلیِ ریزش‌ها و انحرافات بوده و هست. لذا رهبر انقلاب بر تقویت بُعد فکری و معرفتی بسیجیان تأکید کرده و آن را مطالبه می‌کنند: «یک نکته‌ی اساسی کیفیت و عمق این مجموعه‌هائی است که بدنه‌ی بسیج را و پایه‌های اصلی بسیج را تشکیل میدهند. آنچه که ضرر میزند، ضربه میزند، سطحینگری در اعتقاد و در فهم و در گزینش منطق و مبناست. سطحینگری ضربه میزند؛ مثل یک سر باری که بر روی یک مجموعه‌ی باری گذاشته باشند، یک باد شدید، یک تکان شدید، او را می‌اندازد. عمق باید داد، ریشه باید داد اعتقادات.» ۱۳۹۱/۰۹/۰۱

کلام آخر اینکه بلاشک روحیه و حرکت بسیجی و شبکه‌ی عظیم و مقتدر نیروی بسیج چنانچه با حفظ و تعمیق و تقویت توانمندی‌های خود در میدان مبارزه و مجاهدت ایستادگی کند پیروزی قطعی است: «جمهوری اسلامی به برکت تفکّر بسیجی و عمل و حرکت بسیجی شکست‌ناپذیر است.» ۱۳۹۳/۰۹/۰۶ «بسیج ان‌شاءالله روزبه‌زور ریشه‌دارتر خواهد شد. بسیج یک‌روز یک نهال باریک و نازکی بود؛ امروز یک درخت تناوری است و بیشتر از این و بهتر از این خواهد شد به فضل الهی.» ۱۳۹۴/۰۹/۰۴