اسلام انسان ها را از زیاده طلبی و اسراف به معنای "تجاوز از حد" نهی کرده و ترغیب به قناعت می کند و خداوند از سوی دیگر مصرف را میدان آزمایش برای ما انسان ها قرار داده است.

کسی که تولید می کند و آن را در راه صحیح، مناسب و مفید مصرف می کند بهترین یاور فتح قله های پیشرفت و کمال و بهترین جایگاه دنیا و آخرت را برای خود به ارمغان می آورد. پروردگار متعال کسانی را که خود را از نعمت های الهی محروم می سازند نکوهش می کند.

از مجموعه دستورات اسلام در زمینه الگوی مصرف این طور بیان می شود که مصرف در اسلام مبتنی بر سه اصل اساسی است:

1- تمتع و انتفاع از مواهب الهی

2- قناعت

3- پرهیز از اسراف و تبذیر

بر اساس اصل اول، اسلام بر خلاف برداشت گروهی که خیال می کنند تقرب و بندگی خداوند با بهره برداری از نعمت های الهی منافات دارد تمتع از مواهب زندگی را برای مسلمانان نه تنها جایز بلکه ضروری می شمرد و کناره گیری از لذات مادی در  حد مشروع را به عنوان رهبانیت امری ناپسند و غیرمشروع می داند.

در اصل دوم، آنچه را که فرهنگ غرب القاء می کند که انسان ها را در مصرف هر چه بیشتر تشویق و ترغیب و به رقابت بکشاند، اسلام دعوت به قناعت و مناعت می کند و انسان را به پرهیز از حرص و طمع تشویق و ترغیب می کند.

در اصل سوم، مسلمانان را از اسراف و تبذیر و اشرافی گری در مصرف بر حذر می دارد و به اعتدال و میانه روی در بهره وری از نعمت های خداوند دعوت می کند.

خداوند در سوره کهف آیه 7 می فرماید: بی تردید آفریده های روی زمین را زینت آن قرار دادیم تا ایشان را بیازماییم که کدامیک بهترین عمل را دارند. نیاز آشکار و پنهان آدمی و رفع آن، محرک اصلی برای کار و تلاش و اکتشافات  جدید و تولید مصرف بوده و عامل رشد و شکوفایی استعدادهای انسان و جوامع بشری به شمار می رود، بنابراین مصرف داشته ها برای رفع نیاز بشر است و آنچه در دین مقدس اسلام مد نظر می باشد این است، کار آمد و کمال آفرین بودن مصرف است و عدم اصلاح الگوی مصرف انسان را در رفع نیازهای طبیعی اش ناکام گذارده و مانع پیشرفت و کمال انسان می شود و دروازه استعمار و استثمار را به روی انسان باز می کند. نظر اسلام در باب مصرف دراین آیه کریمه سوره اعراف، آیه 31 بخورید و بیاشامید و اسراف نکنید، همانا خداوند اسرافگران را دوست ندارد. مساله مصرف آن چنان از اهمیت بالایی برخوردار است که در روز قیامت در مورد چگونگی مصرف اموال از انسان بازخواست می شود.

در روایت متعدد که از رسول خدا(ص) نقل شده فرمود: هنگامی که روز قیامت فرا رسید انسان قدم از قدم برنمی دارد مگر اینکه از چهار موضوع از او سوال و بازخواست می کنند: 1- عمرت را در چه راهی به پایان رساندی؟ 2- جوانیت را در چه راهی به پیری و فرسودگی تبدیل کردی؟ 3- اموالت را از کجا به دست آوردی و در  چه راهی به مصرف رساندی؟ 4- رابطه محبت تو با ما خاندان نبوت چگونه بود؟

مساله مصرف آنقدر مهم تلقی شده که در کنار عمر، جوانی، تحصیل مال از راه حلال و دوستی با خاندان رسالت قرار گرفته است بنابراین برای مصرف صحیح باید اقدام جدی و مسئولانه نمود. احادیث بسیار دیگری از پیشوایان معصوم علیهم السلام رسیده که از مصرف نادرست مال، جمع کردن مال و بخل ورزی، آدمی را مذمت نموده است و نیز حرمت به دست آوردن مال نامشروع را از راه دزدی، کم فروشی، غش و تقلب، اختلاس، رشوه، ربا و انواع کسب ها و درآمدهای نا مشروع به شدت نهی کرده است بنابراین اصلاح الگوی مصرف به اصلاح الگوی درآمد بیشتر مربوط می شود.