تبيين: عضو هيئت علمي موسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني(ره) با ابراز تأسف از كاهش روابط اجتماعي در كشور همراه با كاهش جمعيت اظهار داشت: كاهش صله ارحام و ديدوبازديد در كشور كه آن هم برگرفته از فرهنگ غرب است، خانواده ها را به سمت انزوا پيش برده است و لذا نيازهاي اجتماعي فرزند، در خانواده كم جمعيت هرگز تأمين نمي شود و حالت شادابي و نشاط در فرزند چنين خانواده اي وجود ندارد و دائما فرزند احساس كم حوصلگي مي كند،حتي اگر خانواده ها بتوانند برنامه ريزي كنند كه فرزندشان چند ساعت از روز را در كنار همسالانش سپري كند.
معاون پژوهشي موسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني(ره) ومدير گروه روانشناسي در گفتگو با خبرنگار تبيين گفت: تغييرات جمعيتي اثرات مختلفي در ابعاد گوناگون دارد كه از جمله آنها تأثير در جنبه هاي روانشناختي است.
حجت الاسلام والمسلمين بي ريا خانواده را مهمترين ركن در مقوله تغييرات جمعيتي دانست و خاطر نشان كرد: مهد پرورش جمعيت و توليد و تكثير آن جمعيت، خانواده است و لذا سياست هاي كنترل جمعيت كه در سالهاي قبل اجرا مي شد، به عنوان سياست هاي تنظيم خانواده معرفي مي شد، لذا هرچند اثرات كاهش جمعيت در زمينه هاي مختلف بروز مي كند، اما سياستگذاري ها بر روي خانواده انجام مي گيرد، چرا كه تصميم بر فرزنددار شدن و تعداد فرزندان در خانواده انجام مي گيرد.
وي خانواده را واحد اصلي تغييرات جمعيتي دانست و افزود: روابطي كه اعضاي خانواده با هم دارند، با توجه به تعداد فرزندان، متفاوت مي شود و تعداد روابط به صورت تصاعد هندسي افزايش پيدا مي كند، لذا هرچه تعداد اعضاي خانواده بيشتر باشد، روابط اجتماعي درون خانواده چند برابر مي شود و به خاطر درهم تنيدگي اين روابط، بافت خانواده نيز تحت تأثير قرار مي گيرد ، لذا يك خانواده 3 نفري با يك خانواده 4 نفري از نظر ارتباطات، كاملا با يكديگر فرق دارند، البته ناگفته نماند كه جنسيت فرزندان نيز در نوع خانواده و ارتباطات موجود در آن تأثيرگذار است.
حجت الاسلام دكتر بي ريا با اشاره به اينكه يكي از مسائل مهم خانواده، ارتباط فرزندان با يكديگر است ، ادامه داد: فرزند، با افزايش تعداد خواهر و برادر ، تجربه هاي اجتماعي بيشتري را در خانواده و از همان ابتداي زندگي كسب مي كند. چرا كه تجربه و مطالعات روانشناسي نشان داده است كه فرزندان يك خانواده در همه ابعاد رواني ازجمله انگيزشي و شخصيتي با يكديگر يكسان نيستند، لذا هر فرزند با هريك از برادران و خواهران خود ، انواع رابطه ها را تجربه مي كند، در حاليكه در خانواده هاي كم جمعيت، فرزندان از چنين روابطي محروم هستند و اگر بتوان اين خلأ را به وسيله همسالان و حضور در جمع آنها برطرف كرد، اين تأثيرات برون خانواده هستند و نه درون خانواده، در حاليكه در خانواده هاي پرجمعيت ارتباط همسالان و همالان هم وجود دارد.
وي با اشاره به اثرات مثبت روابط و تعاملات اجتماعي براي فرزندان در محيط خانواده اظهار داشت: امروزه مطالعات روانشناسي نشان داده است كه حتي درگيري ها و دعواهاي لفظي و فيزيكي كه بين فرزندان خانواده صورت مي گيرد نوعي سازندگي به همراه دارد و اثرات آن حتي در طرف كودك ضعيف تر نيز اثرات مثبتي خواهد گذاشت، چرا كه طرف ضعيف تر مجبور به پيدا كردن راهي براي جبران كمبود خود است كه مي تواند در مناسبات اجتماعي آينده اش، تأثيرگذار باشد.
عضو هيئت علمي موسسه آموزشي و پژوهشي خاطر نشان كرد: وجود تنش ها در همزادان در محيط خانواده ، زمينه را براي موفقيت در تنش هاي پيش رو در آينده با همسالان و هم قطاران فراهم مي كند.
وي ابراز احساسات و محبت ها و حمايت ها در خانواده ها را از ديگر ابعادي دانست كه خانواده هاي كم جمعيت و پرجمعيت در آن تفاوت دارند و ادامه داد: در خانواده هاي كم جمعيت احتمال بروز افسردگي، زودرنجي، نااميدي و احساس به بن بست رسيدن در فرزندان بيشتر به است.
حجت الاسلام والمسلمين بي ريا در ادامه با اشاره به چالش هاي افزايش جمعيت ابراز داشت: هرچند كنترل و كاهش جمعيت ، ظاهرا رفاه نسبي را در پي دارد و رفاه نسبي حاصل از در دسترس بودن امكانات بهداشتي ، آموزشي  و ... ساده تر تأمين مي شود و با افزايش جمعيت، نياز به افزايش امكانات به وجود مي آيد، اما دليل نمي شود كه سياست افزايش جمعيت دنبال نشود، بلكه بايد با افزايش حجم كار و برنامه ريزي دقيق تر، زمينه براي دسترسي همگان به رفاه نسبي فراهم شود ، كه اين امر هرچند دشوار ، اما با توجه به امكانات و ظرفيت هاي كشور، شدني است، مشروط بر اينكه مسئولين به كارهاي سطحي بسنده نكنند.
وي با اشاره به اينكه در خصوص سياست افزايش جمعيت دو برنامه ريزي و اقدام بايد مورد توجه قرار گيرد، ادامه داد: اقدامات توسعه اي در بهداشت و زمينه هاي رفاه اجتماعي كه زيربنا و زمينه را براي افزايش جمعيت فراهم كند و اقدامات تشويقي كه افراد را براي فرزند دار شدن تشويق كند.
استاد موسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني(ره) افزود: اينكه عده اي به سياست هاي تشويقي دولت و مثلا اهداي سكه خرده گرفته و مي گويند، يك يا چند سكه نمي تواند جوابگوي مخارج و هزينه هاي فرزند باشد، نوعي مغالطه است، چرا كه اعطاي سكه و كارهاي اينچنين تنها سياست تشويقي است تا افراد به فرزند آوري تشويق شوند، هرچند اگر دولت به اقدامات تشويقي بسنده كرده و اقدامات زيربنايي را انجام ندهد، اين انتقاد وارد خواهد بود.
وي در تبيين لزوم سياست هاي توسعه اي همراه با سياست هاي تشويقي توضيح داد: به عنوان نمونه براي اينكه افرادي بتوانند، در رشته هاي ورزشي براي كشور افتخار آفرين باشند، هزينه هاي زيادي براي ايجاد زيرساخت ها و تربيت و پرورش آنها هزينه مي شود، اما در عين حال در كنار اين اقدامات، تشويق هايي نيز براي افتخار آفرينان در نظر گرفته مي شود تا انگيزه ورزشكاران افزايش يابد، اما تشويق بدون ايجاد زيرساخت و تربيت نيرو، امري بي فايده و ابترخواهد بود.
وي افزود: مسئولين بايد مراقب باشند كه در اين دام نيفتند و تنها به سياست هاي تشويقي اكتفا نكنند، چرا كه سياست هاي تشويقي در واقع كاتاليزور و تسهيل كننده افزايش جمعيت است و نه علت اصلي آن. بنابراين سياست هاي تشويقي اگر همراه با سياست هاي اصولي و با برنامه ريزي هاي دقيق همراه باشد، نه تنها مشكلي ندارد، بلكه مطلوب هم هست.
حجت الاسلام بي ريا در ادامه با اشاره به پديده تك فرزندي در كشور ادامه داد: فرزندان چراغ هاي خانواده و شعله هاي گرمابخش زندگي هستند ؛ هم علم روانشناسي و هم تجربه اين را تأييد مي كند كه تعداد فرزندان بيشتر، شور و نشاط را در خانواده ايجاد مي كند و ميزان افسردگي و احساس ناتواني درافراد رشد يافته در خانواده هاي تك فرزند بيشتر است.
وي با ابراز تأسف از كاهش روابط اجتماعي در كشور همراه با كاهش جمعيت اظهار داشت: كاهش صله ارحام و ديدوبازديد در كشور كه آن هم برگرفته از فرهنگ غرب است، خانواده ها را به سمت انزوا پيش برده است و لذا نيازهاي اجتماعي فرزند، در خانواده كم جمعيت تأمين نمي شود و شادابي و نشاط لازم در فرزند چنين خانواده اي وجود ندارد و فرزند احساس كم حوصلگي مي كند، اگر خانواده ها بتوانند برنامه ريزي كنند كه فرزندشان چند ساعت از روز را در كنار همسالانش سپري كند ممكن است تا حدودي اين مشكل جبران شود.
حجت الاسلام سقاي بي ريا با اشاره به اينكه در جوامع غربي نيز تك فرزندي الگوي رايج نيست، اظهار داشت: لذا مشاهده مي شود كه غربي ها در تبليغاتشان و حتي ساخت فيلم ها و برنامه هاي كودك،هر خانواده را متشكل از پدر، مادر، دو فرزند و يك سگ معرفي مي كنند و هرچند معرفي سگ به عنوان عضو خانواده، كار بسيار مذموم و زشتي است اما بالاخره اين نشان مي دهد كه آنها متوجه نياز فرزندان براي ارتباط اجتماعي ولو با حيوان شده اند.
حجت الاسلام بي ريا در جمع بندي اظهارات خود، ابراز داشت: فارغ از لزوم تهيه مقدمات براي سياست افزايش جمعيت مي توان گفت از ديدگاه روانشناسي ، خانواده هاي پرجمعيت بر خانواده هاي كم جمعيت و خانواده هاي داراي چند فرزند بر خانواده هاي تك فرزند ترجيح دارند.
انتهاي پيام/