"مطالبه‌گریِ آرمانها از آن چیزهایی است که از آن نباید دست برداشت. اگر چنانچه این حجم عظیم و وسیع تهاجم به افکار عمومی از سوی ضدّ انقلاب با این مطالبه‌گری‌ها مواجه نشود، قطعاً ویرانگری خواهد کرد. یادآوری آرمانها، مطرح کردن آرمانها، خواستن آرمانها‌، طلبکاری نسبت به تحقّق این آرمانها یک سدّی است در مقابل تخریب افکار عمومی و فضاهای نخبگانی -که متأسّفانه روی فضاهای نخبگانی هم دارند کار میکنند- و فضاهای مدیریّتی؛ که در مواردی هم متأسّفانه بی‌تأثیر نبوده. اینجا یک لشکری از جوانهای مؤمن و انقلابی لازم است که وارد میدان بشوند، مطالبه کنند آرمانها را و خودشان کمک کنند به تحقّق این آرمانها..." مقام معظم رهبری

 

دقت به معنای مطالبه گری در کلام رهبری:

رهبری در تاریخ ۱۷ مهر ۸۶ و در دیدار با جمعی از نخبگان، مطالبه گری را چنین تعریف می کنند:

"مطالبه کردن با دشمنی کردن فرق دارد... معارضه نباید بشود و این به معنای انتقاد نکردن نیست"

پس معنای مطالبه گری طلب کردن است و نه خصومت و دعوا.

 

مطالبه گری حوزوی باید از جنس و نوع عالمانه و جهت دار باشد و بنابر این ضوابطی دارد که باید رعایت شود.

در مطالبه گری سه عنصر باید در نظر گرفته شود:

۱_ هدف مطالبه گری

۲_اصول مطالبه گری

۳_روش مطالبه گری

 

هدف حوزه از بیان مطالبات

طبیعتا هدف حوزویان از بیان مطالبات، صرف گفتن یک مطالبه بدون توجه به نتیجه و ثمربخشی آن نیست، بلکه به دنبال نتیجه هستند، اما باید توجه داشت، هدف، وسیله را توجیه نخواهد کرد و اصول و روش صحیح هم برای مطالبه گری باید اتخاذ شود.

از آنجا که هدف ما (حوزویان) در مطالبه گری، اصلاح امور است و حب و بغض فردی و سیاسی ملاک عمل نیست، پس مجاز به سردادن هر شعاری و بالا بردن هر تابلویی نیستیم، چون اولا نقض غرض را به دنبال می آورد و ثانیا اصل مطالبه را تحت الشعاع قرار داده و باعث به حاشیه رفتن آن می شود.

 

اصول مطالبه گری:

۱_ صراحت

۲_شجاعت در گفتار

۳_هوشیارانه

۴_دائمی

۵_ رعایت اخلاق و حدود شرعی

۶_ پرهیز از بی انصافی

۷_ پرهیز از قول بغیر علم

 

شیوه مطالبه گری

شیوه مطالبه گری همیشه یک نوع نیست؛ بلکه به مقتضیات زمان و با توجه به اهمیت موضوع و درجه اهتمام و توجه مسئولین و مردم به آن مسأله، شیوه مطالبه گری نیز می تواند، تغییر کند.

 

الف ) نامه نگاری، طومار نویسی و تجمع

لذا باید سنجید در مطالبه چه میزان حرارت در بیان لازم دارد. گاهی در برخی موارد یک یادداشت یا نامه کوتاه و مؤدبانه قضیه را حل می کند و گاهی نیاز به طومار نویسی است‌. گاهی نیاز به برگزاری تجمع و گاهی نیاز به دیدار با مراجع و بزرگان حوزه است.

 

رهبر فرزانه انقلاب در تاریخ ۳۱ مرداد ۶۸ فرمودند:

"انقلابیگری به این نیست که ما آن جایی که نباید پرخاش کنیم، بیخودی پرخاش کنیم" 

این یک عنصر بسیار مهم و راهگسا برای به کار گرفتن در اتخاذ شیوه مطالبه گری است.

 

ب ) تبیین گفتمان عدالت خواهی در جامعه

شیوه دیگر مطالبه گری ، زنده ساختن گفتمان عدالت خواهی، بدون ورود به حریم انتقاد شخصی و مصداق سازی است‌. در واقع با تبیین و ترویج عدالت خواهی و تبلیغ آن در سطح جامعه بدون اشاره به مصادیق خاص – که برای عده ای تداعی کننده شخصی و جناحی باشد – آن را به یک مطالبه عمومی در جامعه تبدیل کنیم و البته حوزه علمیه به عنوان مبلغانی که در سطوح خرد و کلان دارای تریبون هستند، می تواند نقش بسیار خوبی در این زمینه ایفا کند. نمونه هایی از فرمایش رهبری نیز مؤید همین امر است.

این امر می تواند با استفاده هدفمند از فضای مجازی محقق شود که به نظر می رسد علیرغم حضور جوانان حوزوی و بعضا فعال در فضای مجازی ، باز نمی توان گفت حوزه از ظرفیت فضای رسانه، استفاده مقتضی کرده است.
حوزه و رسانه های حوزوی باید در روند مطالبه گری به گونه ای عمل کنند که به عنوان الگو برای سایر افراد و رسانه ها مطرح شوند؛  به عبارت بهتر، حوزه باید منطق و عقلانیت بر فضای مطالبه گری را در جامعه حاکم کند و خدای ناکرده خود به دست انداز و مانع در مسیر جاده عدالت خواهی تبدیل نشود.

 

ج) مسجد محوری با مدیریت امام جماعت مسجد

اگر مطالبات به حق توسط مؤمنین مسجدی با ارائه پیشنهاد و انتقاد – از طرق مختلف از جمله نصب صندوق پیشنهادات و انتقادات – و با مدیریت امام جماعت مسجد صورت گیرد، می تواند تأثیرگذار باشد. البته طبیعتا امام جماعت نیز باید بتواند به نوبه خود با مسئولین محلی و شهری ارتباط برقرار کرده و مطالبات مردمی را به آن ها منتقل کند.

 

د) ایجاد نهاد شنیدن نظرات و مطالبات مردمی در حوزه

هم چنین به نظر می رسد وجود نهادی در حوزه علمیه برای شنیدن مطالبات به حق مردمی و انتقال آن به مسئولان باید وجود داشته باشد.

 

 

عناصر مهم در اتخاذ شیوه مطالبه گری

الف) فضای مطالبه گری ؛ زمان شناسی و موضوع شناسی

یکی از سئولات مهم این است که مطالبه گری در چه فضایی باید صورت بگیرد؛ رهبر عزیز انقلاب در دیدار اخیر با دانشجویان مطالب قابل توجهی بیان کردند و بخشی از آن صحبت ها پاسخ به این سؤال است.

ایشان فرمودند برخی مانند سربازی که با صدای گلوله از خواب بیدار شده و بی هوا به هر سمت شلیک میکند و گاهی هم دوست را هدف می گیرد عمل می کنند.

لذا مطالبه گری در هر زمان و مکان تابع شرایط است. نباید به بهانه مطالبه گری در هرجایی حرفی زد و کار را خراب تر کرد.

به تعبیر رهبری، ما همانطور که خشم انقلابی داریم باید صبر انقلابی هم داشته باشیم. به موقع و در لحظه درست عمل کنیم.

اگر رهبر انقلاب فرمان آتش به اختیار می دهند، تفسیرش هم از جانب ایشان صادر شده است که منظور کار تمیز فرهنگی است.

پس در مطالبات اجتماعی،سیاسی و فرهنگی زمانی کار درست انجام می شود که تمیز و به موقع باشد تا یک گلوله هم هدر نرود.

 

 

ب ) مطالبه گری بر اساس مستندات قانونی

یکی از مهم ترین موضوعاتی که باید در روش های مطالبه گری مورد نظر قرار بگیرد، این است که مطالبه به گونه ای باشد تا شخص یا نهاد مسؤل را ناچار به پاسخگویی و اقدام عملیاتی کند. به عبارتی در فرآیند مطالبه و پرسش باید مستندات قانونی مورد تأکید قرار بگیرد تا هدف حاصل شود.

مشکل برخی از مطالبه گری ها این است که جنبه شعاری آن ها بر جنبه علمی و قانونی اشان غلبه دارد. هر کسی در جامعه و هر طلبه ای تا مفاد قوانین را نداند و به مسؤلین تذکر ندهد چندان راهی به جایی نخواهد برد.

 

ج ) عدم قضاوت و پیش داوری در مطالبه گری

یکی از موضوعات مهم و در واقع اصول مطالبه گری این است که تبدیل به محاکمه نشود!

متأسفانه برخی افراد این دو را با هم اشتباه می گیرند و در فضای حقیقی یا مجازی ، خودشان را قاضی می دانند و به جای آن که موضع طلبکارانه داشته باشند ، قصد محاکمه و صدور حکم را هم دارند و بی محابا عمل می کنند.

بدتر این که گاهی قضاوت این افراد، صرف شنیده هاست نه مطالبه مستند و متقن!

 

 

در پایان، تأکید مجدد بر توجه به سخنان رهبری در دیدار اخیر با دانشجویان لازم به نظر می رسد؛ ایشان می فرمایند:

"  نظام بدون مشی انقلابی ارزشی ندارد... البته انقلابیگری هم فقط در بستر نظام امکان پذیر است... این جور نباشد که بعضی نظام را نفی کنند به عنوان این که ما انقلابی هستیم؛ ارزش های نظام،ارکان نظام،بنیان های نظام را زیر سؤال ببرند به عنوان این که ما انقلابی هستیم. انقلابیگری به معنای ویرانگری نیست... انقلابیگری ساختار شکنی نیست"

حوزه اگر می خواهد مطالبه گر باشد باید توجه کند که از درون نظام سخن می گوید و جدایی بین نهاد حوزه و حاکمیت نیست و نباید باشد. بنابر این نمی توان برای رفع مشکل پایه و ستون ها را تخریب کرد.

 

*. محمد هادی سمتی